Bet ashar
Bet ashar - óziniń mazmunı hám forması boyınsha oǵada áhmiyetli, jasawı jaǵınan uzaq keleshekke iye dástúr qosıqlarınıń biri.
Bet ashardıń aytılıwı jańa túsken kelinshektiń kelgen jańa úyiniń adamları, sol awıldıń belgili adamları menen tanıstırıwǵa, adamlardıń kimligin aytıp olardıń minez-qulqındaǵı áhmiyetli belgilerdi ashıp beredi. Geyparlarınıń yumor tili menen sol adamnıń jaqsı yamasa jaman qásiyetlerinen jıynalǵan xalayıqqa bayanlawdan ibarat. Bet ashardı hámme asha bermeydi, onı aytıwǵa uqıplı, shayırshılıqqa beyimi bar, aytıw ushın dawıs tolqınları kelisetuǵın adamlar ǵana aytadı. Bet ashardıń ózine ılayıq kirispesi boladı. Bul kirispede kelinshekke aqıl-násiyat berip, onıń tuwrı jolda júrip, jaqsı bolıwın násiyatlaydı. Mısalı:
Jaqsı adam jamannıń,
Kópkin ashar kelinshek,
Keshe shıqsań úyińnen,
Bet asharı kelinshek...
... Eki jaqsı bas qossa,
Birin-biri qıymaydı,
Eki jaman qosılsa,
Bir el-atqa sıymaydı,
Ádepli bolıń kelinshek,
Úlken bolsın túyiniń,
Qızıq bolsın jıyınıń.
Bet ashardıń násiyat beretuǵın qatarları burınnan xalıq arasında bar sózler. Násiyat qatarları hár qıylı bolıp keledi. Geyparaları yumor-satiraǵa tolı, úlken kúlkige alıp keledi. Bet asharda aǵayın tuwǵanları menen tanıstırǵanda dáslep atası(ákesi), onnan keyin anası menen tanıstıradı. Burınları olardıń tek jaqsı táreplerin aytıp, usı xojalıqtıń tirewi, uyıtqısı ekenligin aytıp ótken. Al házirgi zamanımızda olardıń kásibinde qosıp aytıw úrdiske aynalǵan.
Bet ashar tereń realistlik, turmıs penen bekkem baylanısqan dóretiliwi hám atqarılıwı jaǵınan folklorlıq dóretpe bolıp esaplanadı. Onda ómir shınlıǵı, hár bir adamnıń minez qulqı, is háreketine baylanıslı sıpatlar qısqa hám ádil beriledi. Jıynalǵan xalıqqa bet ashardıń tásir kúshiniń ótkirligi de sonda. Bet ashardıń hár bir juwmaǵı qısqa bolsa da sol názerde tutılǵan adamǵa kórkem obraz jasaladı.
Xalıq uzaq dáwirler dawamında folklordıń kúshi menen óz áwladın úlken adamgershilikke, doslıqqa, sabırlıqqa, miynet súygishlikke h.t.b. adamzattıń eń jaqsı qásiyetlerine tárbiyalanǵan.