Bioximiya

Bioximiya sonıńday Biologik ximiya tiri organizmler hám hujayralarda ximiyalıq hádiyselerdi úyreniwshi ilim. Bioximiya qaǵıydaları bárshe tiri organizmler hám hádiyselerdi basqaradı. Maǵlıwmatdıń bioximiyalıq signal arqalı ótkiziliwi hám ximiyalıq energiyanıń metabolizm hámde basqa bioximiyalıq hádiyseler arqalı basqarılıwı hám bir neshe basqa faktorlar bul ilimnıń qıyınshılıq dárejesiniń dárejesiniń kórsetkishi.

Bioximiya rawajlana barıp, 3 tiykarǵı tarmaqqa bólinip ketdi. Statistik B. (ximiyalıq topografiya) organizmlerdiń ximiyalıq quramı hám olardı quraytuǵın zatlardıń ximiyalıq dúzilisin; dinamik B. organizm bólimleri hám toqımaları dúzilisi hám janalanıp turıwı ushın kerekli organik zatlardıń sintezleniwi (assimilyatsiya)ni, jánede organizm ushın kerekli bolǵan energiya payda bolıw hádiysesinde zatlardıń bóliniwi (dissimilyatsiya)nı úyrenedi.

Funksional B. tiri organizmniń ayrım organları hám sistemaları funksional háreketine tiykar bolatuǵın ximiyalıq ózgerisler (mas, múskil qısqarıwı, nerv impulyelarınıń ótiwi, biologik aktiv zatlardı endokrin sistemada sintezi hám olardıń tásiri)n úyrenedi. B. fiziologiya menen úzliksiz baylanıslı. Haywanlar, ósimlikler hám mikroorganizmler bólimlerinde bolatın zatlar almasınıwı hádiyseleri bir túrli bioximiyalıq reaksiyalarǵa tiykarlanǵan, biraq hár bir túr hám organizmniń ózine mas morfologik hám fiziologik ózgeshelikleri sebepli bul hádiyseler túrlishe keshedi. Áne sol ózgesheliklerdi ósimlikler Bioximiyası, haywanlar Bioximiyası hám mikroblar Bioximiyası úyreniledi. Medicina Bioximiyası yaki klinik B. bolsa kesel organizmdegi bioximiyalıq ózgerislerdi teksiredi, kesellik analizin anıqlaydı, tuwrı dawalawdı bioximiyalıq usıllar menen baqlap turadı. Bulardan tısqarı, texnik B. hám bar, u biologik materiallardı islewdegı B.lıq hádiyselerdi, texnikada B.viy usıllar hám reaksiyalar járdeminde túrli zatlar alıwdı, biologik preparatlardan paydalanıw qaǵıydaları hám metodların úyrenedi. B. biologiya Menen ximiya aralıǵındaǵı pán bolǵanı ushın sol pánlerdiń maglıwmatları hám ideyalarına tiykarlanadı.

B. gárezsiz pánge aylanıwda organik ximiyanıń 19-a.niń 2-yarımında toplanǵan maǵlıwmatları hám ámeliy káshpiyatlarǵa, ósimlik hám haywanlardıń ximiyalıq quramı hám olardaǵı ózgerislerdi izertlewge tiykarlanǵan.