Dart (programmalastırıw tili)

Wikipedia, erkin enciklopediya

Dart - bul Lars Bak penen Kasper Lund tárepinen islep shıǵarılǵan hám Google tárepinen jaratılǵan programmalastırıw tili.[1] Ol veb hám mobil qosımshalardı, sonday-aq server hám desktop (jumıs stolı) qosımshaların islep shıǵarıw ushın paydalanıwǵa boladı.

Dart - C stilindegi sintaksisi bar obyektke baǵdarlanǵan, klasqa tiykarlanǵan, shıǵındı jıynaytuǵın til.[2] Ol mashinalı kodqa, JavaScript yamasa WebAssembly-di kompilyaciya ete aladı. Ol interfeyslerdi, miksinlerdi, abstrakt klaslardı, anıqlanǵan generiklerdi hám tipli juwmaqlardı qollaydı.[3]

Tariyxı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Dart 2011 jılı 10-12 oktyabrde Daniyanıń Orxus qalasında ótkerilgen GOTO konferenciyasında tanıstırıldı.[4] Lars Bak penen Kasper Lund proektke tiykar saldı.[5] Dart 1.0 2013 jıl 14-noyabrde shıǵarıldı.

Dart dáslebinde aralas boldı. Ayırımlar Dart baslamasın Chrome sistemasına Dart VM qosıwdı rejelestirgenlikten, vebti bólgeni ushın sınǵa aldı. Bul rejeler 2015 jılı Dart 1.9 shıǵarılımı menen biykarlandı. Focus Dart kodın JavaScript-ke kompilyaciyalawǵa ózgertildi..[6]

Dart 2.0 2018 jıl avgust ayında tiplik sistemanı qosıp, til ózgerisleri menen shıǵarıldı.[7]

Dart 2.6 jańa Dart2native keńeytpesin usındı, Bul Linux, macOS hám Windows jumıs stolı platformalarına arnalǵan keńeytilgen jergilikli kompilyaciya.[8] Burınǵı islep shıǵarıwshılar tek Android yamasa iOS qurılmaların paydalanıp jańa qurallar jarata alatuǵın edi. Bul keńeytpe menen islep shıǵarıwshılar programmanı jeke orınlanatuǵın fayllarǵa jaylastıra aladı. Bul jeke orınlanatuǵın fayllardı iske túsiriw ushın Dart SDK ornatıwdıń zárúrligi joq.[9] Flutter qurallar jıynaǵı Dart-tı biriktiredi, sonlıqtan ol serverdi qollaw sıyaqlı kishi xızmetlerdi kompliyaciya ete aladı.[10][11]

Dart 3.0 2023 jıl mayda shıǵarıldı[12] dawıs nol qáwipsizlikti talap etetuǵın tip sistemasına ózgertiwler menen. Bul shıǵarılım jazbalar, úlgiler (patternler) sıyaqlı jańa imkaniyatlardı qamtıydı,[13] hám klass modifikatorların.[14] Dart 3 sonıń menen bir qatarda Web Assembly qollawın aldınnan kórip shıqtı.[15]

Texnikalıq xarakteristikası[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Dart til specifikaciyasınıń 5-basılımın 2021 jıl 9-aprelde shıǵardı.[16] Bul Dart 2.10 arqalı barlıq sintaksisti qamtıydı. 6-basılımnıń proekti 2.13-ke shekemgi barlıq sintaksisti qamtıydı.[17] Potenciallı imkaniyatlardıń specifikaciyası menen proektleri boyınsha qabıllanǵan usınıslardı GitHub saytındaǵı Dart tiliniń repozitoriyinen tabıwǵa boladı.[18]

ECMA International TC52 texnikalıq komitetin dúzdi,[19] Darttı standartlastırıw ushın. ECMA, ECMA-408 retinde Dart tili specifikaciyasınıń birinshi basılımın tastıyıqladı[20] 2014 jıl iyulda onıń 107-Bas Assambleyasında.[21] Onnan keyingi basılımlar 2014 jıl dekabrde,[22] 2014 jıl iyunda hám 2015 jıl dekabrde tastıyıqlandı.[20]

Qosımshalardı jaylastırıw[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Dart programmalıq támiynatın islep shıǵarıw jıynaǵı (SDK) jeke Dart jumıs waqtı menen jetkiziledi. Bul Dart kodın buyrıq (komanda) qatarı interfeysı ortalıǵında iske túsiriwge imkaniyat beredi. SDK quramında Dart qosımshaların kompilyaciyalawǵa hám paketlewge arnalǵan quralları bar.[23] Dart paydalanıwshılarǵa paydalanıwshı veb-serverleri sıyaqlı tolıq jumıs isleytuǵın sistemalı qosımshalardı jazıwǵa imkaniyat beretuǵın tolıq standart kitapxana menen jetkiziledi.[24]

Redaktorlar[redaktorlaw | derekti jańalaw]

2011 jıl 18-noyabrde Google MacOS, Windows hám Linux tiykarındaǵı operacion sistemalarǵa arnalǵan Eclipse komponentlerine tiykarlanǵan ashıq kodlı Dart Editor baǵdarlamasın shıǵardı.[25] Redaktor sintaksisti bóleklewdi, kodtı toltırıwdı, JavaScript-ti kompilyaciyalawdı, veb hám server Dart qosımshaların iske túsiriwdi hám ońlawdı (debug) qollaydı.

2012 jıl 13-avgustte Google Dart-tı islep shıǵarıwǵa arnalǵan Eclipse plagininiń shıǵarılıwın járiyaladı.[26]

2015 jıl 18-aprelde Google JetBrains integraciyalasqan baǵdarlamalastırıw ortalıǵınıń (IDE) paydasına Dart redaktorın toqtattı.[27] Android Studio, IntelliJ IDEA, PyCharm, PhpStorm hám WebStorm Dart plaginin qollaydı.[28] Bul plagin sintaksisti bóleklew, kodtı toltırıw, analizlew, refaktoring, ońlaw h.t.b. sıyaqlı kóplegen imkaniyatlardı qollaydı. Basqa redaktorlarǵa Dart plaginleri kiredi,[29] sonıń ishinde Sublime Text,[30] Atom,[31] Emacs,[32] Vim[33] hám Visual Studio Code.[34]

Flutter[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Google jergilikli qosımshalardı islep shıǵıwǵa arnalǵan Flutter-di usındı. Dart, C, C++ hám Skia járdemi menen jaratılǵan Flutter - bul ashıq kodlı, kóp platformalı qosımshanıń UI feymvorkı. Flutter 2.0 versiyasına shekem islep shıǵarıwshılar tek Android, iOS hám veb-saytlardı maqsetli túrde qollana aladı. Flutter 2.0 beta imkaniyatı retinde macOS, Linux hám Windows ushın qollawdı shıǵardı.[35] Flutter 2.10 Windows ushın óndirislik qollaw menen shıǵarıldı[36] hám Flutter 3 barlıq jumıs stolı (desktop) platformaları ushın óndirislik qollawdı shıǵardı.[37] Ol tiykarǵı vidjetler menen qurallardı támiyinleydi. Bul freymvork islep shıǵarıwshılarǵa mobil, jumıs stolı hám veb-programmalardı jaratıw hám jaylastırıw imkaniyatın beredi.[38] Flutter Firebase penen jumıs isleydi[39] hám paketler dep atalatuǵın qosımshalar arqalı freymvorktı keńeytiwdi qollaydı. Bulardı pub.dev paket repozitoriyinen tabıwǵa boladı.[40] JetBrains sonıń menen qatar Flutter plaginin qollaydı.[41]

Mısal[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Sálem, Álem! mısalı:

void main() {
  print('Sálem, Álem!');
}

Ápiwayı for ciklı:[42]

void main() {
  for (var i = 1; i <= 10; i++) {
    print(i);
  }
}

Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  1. ↑ „A Bit About Dart - Learn Dart: First Step to Flutter“ (en). Educative: Interactive Courses for Software Developers. Qaraldı: 20-iyun 2023-jıl.
  2. ↑ „A Tour of the Dart Language“. dart.dev. Qaraldı: 9-avgust 2018-jıl.
  3. ↑ „The Dart type system“. dart.dev.
  4. ↑ „Dart, a new programming language for structured web programming“, GOTO conference (presentation) (opening keynote), Århus conference, 2011-10-10
  5. ↑ Ladd, Seth „What is Dart“. What is Dart?. O'Reilly. Qaraldı: 16-avgust 2014-jıl.
  6. ↑ Seth Ladd. „Dart News & Updates“. dartlang.org (10-sentyabr 2019-jıl).
  7. ↑ Moore. „Announcing Dart 2 Stable and the Dart Web Platform“. Dart (7-avgust 2018-jıl). Qaraldı: 8-avgust 2018-jıl.
  8. ↑ „Dart language evolution“ (en). dart.dev. Qaraldı: 20-iyun 2023-jıl.
  9. ↑ „Dart overview“ (en). dart.dev. Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  10. ↑ „Dart 2.5 brings native compilation to the desktop“. Infoworld (20-noyabr 2019-jıl). Qaraldı: 28-noyabr 2019-jıl.
  11. ↑ „Dart 2.6 released with dart2native“. SDtimes (7-noyabr 2019-jıl). Qaraldı: 28-noyabr 2019-jıl.
  12. ↑ „Dart language evolution“ (en). dart.dev. Qaraldı: 9-yanvar 2024-jıl.
  13. ↑ „Patterns“ (en). dart.dev. Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  14. ↑ „Class modifiers“.
  15. ↑ Thomsen. „Announcing Dart 3“ (en). Dart (10-may 2023-jıl). Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  16. ↑ „Dart Programming Language Specification, 5th edition“.
  17. ↑ „Dart Programming Language Specification, 6th edition draft“.
  18. ↑ „Dart language GitHub repository“. GitHub.
  19. ↑ „TC52 - Dart“. 2-avgust 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 16-dekabr 2013-jıl.
  20. ↑ 20,0 20,1 „ECMA-408“ (en-US). Ecma International. Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  21. ↑ Anders Thorhauge Sandholm. „Dart News & Updates“. dartlang.org (10-sentyabr 2019-jıl).
  22. ↑ Anders Thorhauge Sandholm. „Dart News & Updates“. dartlang.org (10-sentyabr 2019-jıl).
  23. ↑ „Packages of publisher tools.dart.dev“ (en-us). Dart packages. Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  24. ↑ „An Introduction to the dart:io Library“. dart.dev. Qaraldı: 21-iyul 2013-jıl.
  25. ↑ „Google Releases Dart Editor for Windows, Mac OS X, and Linux“. 3-dekabr 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 29-noyabr 2011-jıl.
  26. ↑ „Dart plugin for Eclipse is Ready for Preview“ (10-sentyabr 2019-jıl).
  27. ↑ Ladd. „The present and future of editors and IDEs for Dart“. Dart News & Updates (30-aprel 2015-jıl). Qaraldı: 18-may 2015-jıl.
  28. ↑ „JetBrains Plugin Repository : Dart“. Plugins.intellij.net. Qaraldı: 21-iyul 2013-jıl.
  29. ↑ „Dart Tools“. dart.dev. Qaraldı: 15-noyabr 2016-jıl.
  30. ↑ „Dart - Packages - Package Control“. packagecontrol.io. Qaraldı: 13-may 2023-jıl.
  31. ↑ „dart - Dart plugin for Atom“. dart-atom.github.io. Qaraldı: 13-may 2023-jıl.
  32. ↑ Trainor, Brady (2023-04-15), bradyt/dart-mode, qaraldı: 2023-05-13
  33. ↑ Dart Support for Vim, 2023-05-09, qaraldı: 2023-05-13 {{citation}}: Unknown parameter |publisher= ignored (járdem)
  34. ↑ „Dart - Visual Studio Marketplace“ (en-us). marketplace.visualstudio.com. Qaraldı: 13-may 2023-jıl.
  35. ↑ Sells. „What's New in Flutter 2.0“ (en). Flutter (3-mart 2021-jıl). Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  36. ↑ Sneath. „Announcing Flutter for Windows“ (3-fevral 2022-jıl).
  37. ↑ Chisholm. „What's new in Flutter 3“ (en). Flutter (12-may 2022-jıl). Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  38. ↑ „FAQ“ (en). flutter.dev. Qaraldı: 29-avgust 2021-jıl.
  39. ↑ „Firebase“ (en). flutter.dev. Qaraldı: 29-avgust 2021-jıl.
  40. ↑ „Dart packages“ (en-us). Dart packages. Qaraldı: 12-may 2023-jıl.
  41. ↑ „Flutter - IntelliJ IDEs Plugin | Marketplace“. JetBrains Marketplace. Qaraldı: 13-may 2023-jıl.
  42. ↑ „Loops in Dart | Fluter World | Dart and Flutter Tutorials“.

Sırtqı siltemeler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

"https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Dart_(programmalastırıw_tili)&oldid=78593" saytınan alınǵan