Finlyandiya densawlıqtı saqlaw sisteması
Finlyandiyada ólimniń tiykarǵı sebepleri júrek-qan tamır kesellikleri, qáwipli ósimteler, demans hám Altsgeymer keselligi, dem alıw kesellikleri, spirtli ishimlikler menen baylanıslı kesellikler hám spirtli ishimlikler menen tosınarlı záhárleniw bolıp tabıladı[1]. 2010-jılda 15 jastan 64 jasqa deyingi er adamlar óliminiń tiykarǵı sebepleri alkogol menen baylanıslı ólimler, júrek ishemik keselligi, baxtsız hádiyseler, óz janına qas qılıw, ókpe saratanı hám miy qan tamır kesellikleri edi[2].Hayallar arasında tiykarǵı sebepler tós saratanı, spirtli ishimlikler menen baylanıslı ólimler, baxtsız hádiyseler, óz janına qas qılıw, júrek ishemik keselligi hám ókpe saratonı[3].
Densawlıqtı saqlaw sisteması
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Finlyandiya óziniń joqarı sapalı medicinalıq járdemi menen dúnyada ataqlı. Mámleket densawlıqtı saqlaw xızmetlerin mámlekette jasawshı hár bir kisi ushın bar. Finlyandiyada da mámleket densawlıqtı saqlaw xızmetlerin, de menshikli densawlıqtı saqlaw xızmetleri bar. Finlyandiya Social jumıslar hám densawlıqtı saqlaw ministrligi Finlyandiyadaǵı adamlardıń párawanlıǵın social hám densawlıqtı saqlaw xızmetlerin hám dáramat qáwipsizligin támiyinlew arqalı qollap-quwatlaydı[4]. Jergilikli húkimet hám munitsipalitetler xalıqqa jaqsı social hám densawlıqtı saqlaw xızmetlerin shólkemlestiriw ushın juwapker.
Finlyandiya densawlıqtı saqlaw sisteması keselliklerdiń aldın alıw hám salamatlıqtı bekkemlewge itibar qaratadı. Baslawısh medicinalıq-sanitariya járdemi túrli jas gruppaları ushın profilaktikalıq medicinalıq járdem sistemasın óz ishine aladı : hámledar hayallar ushın ana sawlıǵın saqlaw, jańa tuwǵan bópe hám balanı mektep jasına shekem densawlıqtı saqlaw hám baqlaw. Finlyandiyada jumıs beretuǵınlar óz xızmetkerlerine densawlıqtı saqlaw xızmetlerin usınıwı nızam tárepinen belgilengen[5].
Finlyandiyada joqarı sapalı qánigelestirilgen medicinalıq járdem bar hám ol ádette emlewxanalarda kórsetiledi. Eń qatal emleniw emlewxana rayonlarında ámelge asırıladı hám Xelsinki, Turku, Tampere, Oulu hám Kuopio universitet emlewxanaları bolǵan besew jıynaw aymaǵı bar. Hár bir densawlıqtı saqlaw qánigesi litsenziyaǵa iye yamasa qorǵalǵan kásip ataǵına iye bolǵan qánige bolıp tabıladı[6].
Shegiw stavkaları
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Kóplegen OECD mámleketlerinde sońǵı otız jıl ishinde úlkenler arasında shegiw sezilerli dárejede tómenlegenin kórsetti. Finlyandiyada da bul tómenlewdiń kópshiligi jámiyetshilikti xabardar qılıw kampaniyaları, reklama qadaǵan etri hám salıqlardı asırıw arqalı temeki tutınıwın kemeytiwge qaratılǵan siyasat penen baylanıslı. Finlyandiyada shegiw kemeydi hám házirde Finlyandiyada úlkenler arasında shegiw dárejesi 2009-jılda 18, 6 % ti quradı[7].
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ „Causes of Death 2009“. Statistics Finland.
- ↑ „Leading causes of death among men aged 15 to 64 in 2010“. Official Statistics of Finland.
- ↑ „Leading causes of death among women aged 15 to 64 in 2010“. Official Statistics of Finland.
- ↑ „Welfare and health promotion“. MINISTRY OF SOCIAL AFFAIRS AND HEALTH.
- ↑ „Primary health care“. Ministry of Social Affairs and Health.
- ↑ „Healthcare system in Finland“. EU Healthcare.
- ↑ „How Does Finland Compare“. OECD Health Data 2011.