Fridrix Shiller

Tuwılǵan sánesi	10-noyabr 1759(1759-11-10)
Qaytıs bolǵan sánesi	9-may 1805(1805-05-09) (45 jasta)

Tuwılǵan sánesi	10-noyabr 1759(1759-11-10)
Qaytıs bolǵan sánesi	9-may 1805(1805-05-09) (45 jasta)

Ómiri

Germaniyanıń ataqlı shayırlarınıń biri sıpatında Shiller jáhán ádebiyatınıń rawajlanıwına úlken úles qostı.

Onıń lirikalıq qosıqları tereń filosofiyalıq mazmun menen suwǵarılǵan. Jazıwshınıń adamlarǵa ómir baǵısh etetuǵın shıǵarmaları haqıyqatında da xalıqshıllıǵı gúressheńligi hám ádalatsızlıq ústemlik etken hákimiyat sistemasına qarsı keskin narazılıǵı menen ulıwma xalıqlıq ideallardı tájriyiplep beredi.

Dóretiwshiligi

Shiller ayrıqsha kúshke iye gúressheń «Qaraqshılar» (1781), «Fiesko duzaǵı» (1783), «Zulımlıq hám muhabbat» (1784), tariyxıy temada jazǵan «Don Karlos» (1787), «Vallen-shteyin» (1799) romantikalıq tragediyaları, «Mariya Styuart» (1800), «Orlean qızı» (1802) hám de «Vilgelm Tell» (1804) sıyaqlı shıǵarmaların jaratıp, jáhán dramaturgiyası ǵáziynesin bayıttı. Fridrix Shiller 1759-jılı Vyurtemberg gercoklıǵında áskeriy shıpaker shańaraǵında tuwıladı. Ol oficerdiń balası bolǵanı ushın Vyurtemberg gercogı Karl Evgeniy shólkemlestirgen áskeriy akademiyaǵa oqıwǵa kiredi. Bolajaq shayır akademiyada oqıp júrgen jıllarınan baslap nemec sharayatınıń qarańǵı tárepleri menen soqlıǵısadı. Ózin aǵartıwshı alım dep kórsetiwge urınǵan Karl Evgeniy haqıyqatında zalım adam edi. Ol akademiyada qattı qollıq siyasatın ornatıp, hámmeni, atap aytqanda studentlerdi ǵárezlilik, baǵınıshlılıq ruwxında tárbiyalawǵa háreket qılar edi. Karl Evgeniy nemec ádebiyatına jek kóriwshilik penen qarar edi.Shiller studentlik jıllarında inglis hám francuz aǵartıwshılarınıń dóretiwshiligin úyrenedi. Óziniń zamanlasları bolǵan «Dawıl hám hújim» ádebiy háreketi wákilleriniń shıǵarmaları menen jaqınnan tanısadı. Russo, Lessing hám Shekspir sıyaqlı genial iskustvo danalarınıń shıǵarmalarınan suwsınlanadı.