Góruǵlı dástanı

Gòruglı dástanı qaraqalpaq arasına jazba hàm awız eki tùrde taralǵan dàstanlardıñ biri boldı. Onıñ ayırım bòlimleri qıssa tùrinde kòshirilgen bolıp qoldan qolǵa òtip turdı. Gòruǵlı dàstanı, àsirese XIX àsirde qaraqalpaqlarǵa keñnen màlim boldı. Òytkeni, bul dàwirde jasaǵan shayırlardıñ kòpshiliginde òz qaharmanların Gòruǵlıǵa teñew dàstùrgre aynalǵan. Gòruǵlı ciklindegi dàstanlardıñ qaraqalpaq arasında ùsh tùri tarqalǵan. Bulardıñ hàrbiri òz aldına dàstan bolıp Awezxan Qirmandàli Bàzirgendegen at penen tarqalǵan. Gòruǵlınıñ qaraqalpaqlar arasında keñ tùrde tarqalǵan bòlegi Àwezxan dàstanı bolıp esaplanadı. Bul bòlim òzbek, tùrkmen baqsıları arasında bòlinip aytılıp jùrgen Gòruglınıñ tuwılıwı, Yunus peri, Intizar, Botakòz, Àwezdi izlew, Xosh keldi bòlekleriniñ jıyındısı bolıp, tutas bir dàstan sıpatında jırlaǵan. Àwezxan qıssasında Gòruǵlınıñ tuwılıwı, erjetiwi hàm perzentsizlik daǵında qalıwı menen baslanadı. Dàstannıñ baslı ideyası negizinen batırlıq bolıp, àdalatsızlıq ùstinen qatañ gùres alıp baradı. Eldi sırt el basqınshılarınan qorǵaydı. Xiywa xanlıǵı turǵan màhàlde, elde aqılǵan sıymaytuǵın àdalatsızlıqlar jùz berip turǵanday, àlbette xalıq Gòruǵlı sıyaqlı batır hàm adalatlı basshılardı àrman etetuǵın edi. Sonıñ ushın da, bul dàstan xalıqtıñ àdalat jolındaǵı àrman bolıp, xalıq Gòruǵlı sıyaqlı batırlardı kùsedi.