Informaciya

Informaciya (lat. informatio — túsindiriw, bayan etiw) — 1) adamlar bir-birine awızeki, jazba yaki basqa usılda (mas, shártli signallar,texnika quralları hám basqa járdeminde) beretuǵın xabar, sonday-aq, xabar beriw hám alıw processi; 2) pán hám texnikadaǵı túsinik. Bul túsinik tek adamlar arasında xabardı emes, bálkim insan menen avtomat,avtomat penen avtomat(kibernetikada) ortasındaǵı xabardı, haywanlarda hám ósimlikler ortasındaǵı signallar almasıwına da óz ishine aladı. XX ásir ortalarında toqımadan toqımaǵa,organizmnen organizmge irsiy hám basqa belgiler ótiwi da informaciya uzatıw dep aytıla basladı. Genetik informaciya biologiyalıq kibernetika sol arqalı júzege keldi. Informaciyanıń muǵdar ólshemi usınıs etiledi, nátiyjede informaciya teoriyasi payda boldı.

Informaciya túsinigine átiraptaǵısha jantasıw hám anıq muǵdar ólshewi payda bolıwı. Informaciyanı úyreniwge úlken qızıǵıw oyattı. 50-jıllardan baslap,túrli hádiyse hám processlerdi túsindiriwde informaciya túsiniginen paydalanıwǵa háreket qılınıp atır.Tiykarınan, Informaciyanıń tiykarǵı bólimlerin ańlatatuǵın matematikalıq apparattı islep shıǵıw, júzege kelgen matematikalıq qurallar tiykarında informaciyanıń túrli tiykarların úyreniw,onıń metodlarınan lingvistika,biologiya,psixologiya,sociologiya, pedagogika h.t.b tarawlarda paydalanıw ústinde tájriybeler alıp barılmaqta.

Social-siyasiy informaciya- ishki hám xalıqara ómirdegi global jańalıqlar,jámiyet ómirindegi jámiyetke belgili faktler,hádiyseler,siyasiy,ekonomikalıq,ilimiy,mádeniy processler h.t.b haqqında jámiyetlik kommunikaciyalar quralında tarqatılǵan xabarlar kompleksi. Jurnalistikada operativ informaciya publitsistika janırları xronika,xabar,reportaj,esabat,intervyu,abzor arqalı tarqatıladı.

Demokratikalıq jámiyette informaciyaǵa rastgóylik, ómirlik faktlerdi anıq bayan etiw,social ómirdegi waqiya hám processlerdi óz aldına eliklew hám sharqlaw talabı qoyıladı.