Jiyenbay Izbasqanov

Jiyenbay Izbasqanov
Tuwılǵan sáne	12-iyun 1949(1949-06-12)
Tuwılǵan jeri	Shomanay rayonı
Qaytıs bolǵan sáne	29-oktyabr 2023(2023-10-29) (74 jasta)
Ataqları	Ózbekstan xalıq shayırı Qaraqalpaqstan xalıq shayırı
Sıylıqları	Berdaq atındaǵı mámleketlik sıylıqtıń laureatı

Jiyenbay Izbasqanov — 1949-jılı 12-iyunde Shomanay rayonında tuwılǵan. Ol 1972-jilı Qaraqalpaq mámleketlik universitetin pitkerip, tuwılǵan rayonında muǵallim, sońınan Qaraqalpaqstan televideniesi hám radioesittiriw komitetinde redaktor (1973 — 1982) «Jetkinshek» gazetasınıń bólim baslıǵı (1982 — 1985), Jazıwshılar awqamında juwaplı xatker (1985 — 1989), sońınan baspa sóz hám kitap sawdası boyınsha Qaraqalpaqstan Mámleketlik komiteti baslıǵınıń orınbasarı, «Qaraqalpaqstan» baspasınıń bas redaktorı, Qaraqalpaqstan Jazıwshılar awqamında ádebiy xızmetker bolıp islegen.

Jiyenbay Izbasqanov 1982-jıldan Jazıwshılar awqamınıń aǵzası.

Shayır bir qosıǵın «Poeziya ómirimniń ózegi» dep biykarǵa jırlamaǵan. Poeziya janrına ayrıqsha ıqlas qoyǵan talant iyesiniń búgingi kúnge shekem «Tulpar haqqında ballada» (1975), «Jaz ótkende»(1979), «Lirika dápterinen» (1982), «Balalıqtıń nesin aytasań» (1984), «Ómirge qushtarlıq» (1987), «Muhabbattıń almaz qırları» (1990), «Muhabbat lirası» (1992), Tańlamalı shıǵarmaları «Men kútken kún» (1993), «Jollarım uzaq» (1995), «Saǵınısh paslı» (2009) sıyaqlı birneshe poeziyalıq toplamları basılıp shıqtı. Shayırdıń 2000-jılı «Saylandı shıǵarmaları» nıń 1 tomlıǵı basılıp shıǵıp, bul toplamı ushın Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq Mámleketlik sıylıǵınıń laureatı boldı.

Jiyenbay Izbasqanov dúnya xalıqları dúrdanalarınan A.S.Pushkinniń, M.Yu.Lermontovtıń, A.Fettiń, Danilovtıń, V.A. Jukovskiydiń, E.Evtushenkonıń, A.Aripovtıń, A.Matjannıń, Shawket Raxmannıń, G.Apolliperdiń, Pol Elyuardıń, Ilya Chavchavadzeniń, Federiko Garsio Lorkanıń, Gyoteniń h.t.b. shayırlardıń shıǵarmaların qaraqalpaq tiline awdaradı. Bul kórkem awdarmalar óz gezeginde shayırdıń dúnya ádebiyatı úlgileri menen jaqınnan tanısıwına keń múmkinshilik jaratadı.

J. Izbasqanovtıń «Tuwılǵan jerge» dep atalǵan dáslepki lirikalıq qosıǵında insan ushın tuwılǵan jer quyash bolsa, insan tereń tamır bolıp pitken bir daraq, yaki bolmasa quyashqa baqqan ayǵabaǵar. Insan balasınıń aradan qansha waqıt ótiwine qaramastan alıslarda qalǵan awılına, shoq balalıǵı ótken tuwǵan jerine saǵınısh sezimleri menen umtılıp jasaytuǵınlıǵın sheber súwretley alǵan. Shayırdıń tuwılǵan jer haqqında oyları jıldan-jılǵa tolısıp, bayıp barǵanlıǵın «Tuwılǵan jer saǵınıshı» qosıǵınan da kóriwimizge boladı.

J. Izbasqanovtıń qáleminen dóregen «Tuwılǵan jerdiń tútini», «Aǵjap jaǵalıǵı», «Balalıq shaǵım», «Awıllar», «Ah, awıldıń altın aqshamları», «Tuwǵan jerdiń keń dalaları», «Tuwılǵan jer tolǵawı», «Tatlı eken awıl tárepte» h.t.b. qosıqları birin-biri qaytalamastan, ideyalıq-tematikalıq jaqtan da tolısıp baradı.

Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıq shayırı J. Izbasqanov házirgi dáwir qaraqalpaq poeziyasın eki, úsh, tórt qatarlı qosıqlar hám klassikalıq poeziyamızdıń dástúrlik úlgileri menen birge verlibr (erkin) formasındaǵı qosıqları, elegiya janrları menen de bayıtıp bardı. Shayırdıń «Ótemis», «Qamal», «Tınımsız oylar yamasa oqıwshıma xat» poemaları da bar.