Kórkem-óner muzeyleri
Kórkem-óner muzeyleri - suwretleytuǵın hám ámeliy bezew kórkem-óneri hám de arxitekturalıq esteliklerdi jıynaw, saqlaw, remontlaw, saralaw, kórgizbelerde kórsetiw, úyreniw, en jaydırıw menen shuǵıllanatuǵın, ónermendshiliktarawındaǵı ilimiy bilimlendiriw hám izertlewler alıp barılatuǵın mekemeler. Muzeyler jıynaqları úzliksiz jańa kórkem-óner dóretpeleri esabına boyip baradı, olar kórgizbe zallarında, toplamlardı asıraw ushın qosımsha bólmelerge, remontlaw ustaxonasi, , fototeka, fotolaboratoriya iye. Áyyemde kórkem-óner dóretpeleri ibadatxonalarda, jámiyetlik ımaratlarında, patshalardıń saraylarında, súwretshi hám músinshilerge, bezew kórkem óneri ustalarına qáwenderlik etken bay adamlardıń xojalıqlarında jıynap saqlanǵan. Kórkem-óner dóretpelerin izbe-iz tárzde toplaw Oyanıw dáwirinen baslandı, arnawlı ımaratlar ajıratıldı, bul ımaratlar muzey dep atala baslandı. Dáslepki Kórkem muzeyler arasında eń áhmiyetlisi áyyemgi kórkem-óner dóretpeleri, Italiyalıq súwretshilerdiń kartinalarınan ibarat bolǵan Medichilar kompleksi bolıp tabıladı (15-ásir, Florenciya). Batıs Evropa mámleketlerinde kórkem óner dóretpeleri saqlanatuǵın galereyalar dúzildi (Madridda Prado, Parijda Luvr hám basqalar ), ayırım menshikli jıynaqlarda dóretpeler milliy mekteplerge ajıratıldı. Londonda birinshi mámleket muzeyi - Britaniya muzeyi shólkemlestirilgen, mámleket ixtyarındaǵı Kórkem-óner muzeyleri adamlardı kórkem-óner dóretpeleri tásirinde tárbiyalaytuǵın mekemelerge aylandı. 19 -ásir dawamında qánegelestirilgen muzeyler ( ónermentlik, ámeliy kórkem óner dóretpeleri muzeyleri - Londonda Saut-Kensington muzeyi, házirgi viktoriya hám Albert muzeyi, 1852; Parijda Bezew kórkem óneri muzeyi, 1863 hám basqalar ), 20 -ásirden zamanagóy kórkem ónerge arnalǵan muzeyler payda boldı. Shıǵıs mámleketlerinde de Kórkem-óner muzeyleri kóbeydi (Tokio Milliy muzeyi, 1871; Pekinda Gugen muzey, 1914; Dehlida Hindstan Milliy muzeyi, 1948 hám basqalar ).
Ózbekstanda Kórkem-óner muzeyleri shólkemlestiriw 19 -ásirdiń 70-jıllarında baslandı. Ózbekstan mámleket kórkem óner muzeyi 1918-jıl Knyaz Romanov kompleksi tiykarında dúzildi, keyinirek jańa jıynaqaqlar hám dóretpeler menen bayıp bardı, sonıń menen birge házirgi Ózbekstanda jasap dóretiwshilik etken hám jetip atırǵan artistlerdiń dóretpeleri esabına bayıp atır. Ózbekstan ámeliy kórkem-óner muzeyi, A. Ikramov atındaǵı Ózbekstan xalıqları mádeniyatı hám kórkem-óneri tariyxı muzeyi hám basqa Kórkem-óner muzeyler iskerlik kórsetip atır. Kórkem-óner muzeyleri iskerliginde muzeylerde saqlanıp atırǵan kórkem-óner dóretpeleri kompleksin úyreniwge hám tártipke salıwǵa, olardıń tolıq kórsetkishlerin dúziw hám jarıyalawǵa, málim sánelerge arnalǵan ilaj (sessiya, kórgizbe) ler shólkemlestirilgen, xalıqtı estetik tárbiyalawda ekskursiya, lekciya, sáwbetler, kórkem-óner studiyaları jumısın jolǵa qoyıwǵa bólek áhmiyet beriledi.
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]ÓzME, BIrinshi tom, Tashkent, 2000-jıl
Bul maqalada Ózbekstan milliy enciklopediyası (2000-2005) maǵlıwmatlarınan paydalanılǵan. |