Karolus Magnus
| Tuwılǵan sánesi | Lua error Module:Wikidata/date moduli ishindegi 409 jolında: attempt to call field 'wrapSnak' (a nil value). |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 28-yanvar 814 |
Karolus Magnus (latınsha: Carolus Magnus, ingl.: Charles the Great, nem.: Karl der Große, goll.: Karel de Grote) (742 yamasa 747 - 28 yanvar, 814) Awliye Rim İmperiyasına tiykar salg'an Franklar patshası bolg'an.
O'miri
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Franklar — nemis xalqının' biri bolıp olardın' u'ylerin Reyn da'ryasının' arg'ı shetine Rim İmperiyasına ıdırap atırg'anlıg'ı sebepli ko'shirgen - olar 700-jıllarg'a kelip Galliya ha'm Reyn da'ryasının' shıg'ısın basqarg'an. Olar Papalıqti ha'm Rim Katolik dinin qorg'ag'an. Olardın' patshası Kelte Pepin o'lgennen keyin, onın' balaları Karolus Magnus ha'm Karloman patshalıqtı bo'lisiwi kerek bolg'an. Olar onı eki bo'limge bo'lgen: yarımı Karolus Magnus ushın ha'm ekinshi yarımı Karloman ushın. Karloman 771-jılı 4-dekabrde qaytıs bolg'an ha'm Ullı Karl pu'tkil Frank patshalıg'ının' basshısına aylang'an.
Ol 786-jıldan baslap Franklardın' patshası ha'm 774-jıldan baslap Lombardlardın' patshası bolg'an. Ol Leo III papası ta'repinen 800-jılı Christmas ku'ni taqtqa otırg'ızılg'an ha'm A'wliye Rim İmperiyasın basqarıp baslag'an. Ko'plegen urıslardan keyin, ol o'z İmeriyasın Batıs Evropa boylap jayıwg'a erisken.
Charles patshalıg'ı da'wirinde barlıq waqıt urısqan. Ol o'zinin' "Joyeuse" dep atalg'an qılıshın qatnasqan otız jıl urısta ha'm 18 gu'reste qollang'anlıg'ı menen belgili. Ol aqırında Rim İmperatorı Oktavian Avgust onnan 800 jıl aldın erise almag'an jetiskenlik, yag'nıy Saksonlardı basıp alıwg'a erisedi. Ol Saksonlardı sonday-aq Katolik dinine qaratıwg'a miyassar boladı. Ol xalqı bilim beriw ushın ko'plegen mekteplerdi salg'an.
Ullı Karl 814-jılı qaytıs boladı, patshalıq onın' jalg'ız balası Lyudovik I ge qaladı.