Lokomotiv
Lokomotiv (lat. loco moveo — orni'nan qozg'altaman) — temir izler, temir jolda ayri'm vagonlar ya'ki poyezdlardi' tarti'p ju'riwge mo'njellengen transport tu'ri. Dizel-poyezdlar, turbo poyezdlar, elektrpoyezdlar qurami'na kiretug'in motorli' vagonlar ha'mde avtodrezina ha'm motodrezinalar ha'm L. Waziypasi'n o'teydi. Biraq motorli' vagonlar ha'm drezinalarda jolawshi'lar ha'm ju'k tasi'w ushi'n ori'nlar ha'm jaylar boladi'. Uluwma temir joldag'i' ba'rshe tarti'w transporti' L. esaplanadi. da'stlepki L. 19-a'sir basi'nda ulli' Britaniyada, keyinshelik (1834) Rossiyada (parovoz) jasalg'an ha'm diyerli 1 a'sir dawaminda temir jolda tarti'w transporti' esaplang'an. 20-a. basi'nda parovozlardi'n' qollaylasqan teplovoz ha'm elektrovoz siqib shi'g'ara basladi.
A'melge asi'ratug'i'n isine qarap, L.ler magistral ha'm sanaat L.lerine bo'linedi. Magistral L.ler uli'wma paydalanatug'i'n t.jolda, sanaat L.leri bolsa zavodlar, ka'nler, shaxtalar, qurilis maydanlari' ha'm b.da isletiledi. Magistral L.din' ju'k tasi'ytug'i'n ha'm jolawshi' tasi'ytug'i'n poyezdlardi tarti'w ushi'n, manevr qiliw (poyezdlar du'ziw), vagonlardin' ornin almastiriw ushi'n mo'mjellengen tu'rleri bar. L. ensiz ha'm enli izlarda ju'riw ushi'n ha'm mo'mjellep islep shi'g'ari'ladi'.
Birlemshi energiya siltewi tu'rine qarap, L. issilliq ha'm elektr L.lerine bo'linedi. Issilliq L.leri — parovoz, teplovoz, motovoz, gaz-turbovoz. Bularda energiya islep shi'g'aratug'i'n bo'lek ku'sh quri'lmasi' boladi'. Elektr L.leri kontakli ha'm akkumulya-torli elektrovozlardan iba'rat. Parovozdi' puw mashinasi', teplovoz ha'm motovozdi ishki jani'w dvigatel, gaz-turbovozdi gaz turbinasi', elektrovoz ha'm elektr poyezdti' elektr dvigateli ha'm akkumulyator ha'reketlentiredi. Tiykarg'i' L.lerden ti'sqari' ha'r tu'rli aralas L.ler ha'm bar: dizel-elektrovozlar, teplovozlar, kontaktli-akkumulyatorli elektrovozlar ha'm b. (bular onsheli ken' tarqalmag'an). Ha'zir, ko'binshe, teplovoz ha'm elektrovozlardan paydalani'ladi', tezligi 200 km/saatdan asatug'i'n aviatsiya gaz turbinali turbovozlar (Angliya, Rossiya), magnit ha'm hawa jasti'qli' L. (tezligi 500 km/sag'at g'a shekem) jarati'lg'an (Yaponiya), jani'lg'i' elementlar ha'm yadro reaktorlardan paydalani'p isleytug'i'n energetik qurilmali L. proyekti u'stinde isler ali'p bari'lmaqta.
Galleriya[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- Lokomotiv
