Mixail Kabanov

Mixail Vsevolodovich Kabanov (1937-jıl 25-iyul, Túrtkil, Qaraqalpaqstan ASSR, Ózbekstan SSR, SSSR - 2020 -jıl 18-yanvar Tóbesk, Rassiya ) - sovet hám orıs fizigi, atmosfera fizikasi boyınshası qánige, SSSR Pánler akademiyası xabarshı aǵzası (1987-jıldan berli).

Ómirbayanı

Mixail Kabanov agronom shańaraǵında dúnyaǵa kelgen - ákesi, qánige vsevolod Mixaylovich (1911—1942), Qazan awıl xojalıǵı institutın tamamlaǵannan keyin, jumıs iskerligin baslaǵan.

1959 -jılda Mixail Kabanov Tóbesk mámleket universitetiniń fizika fakultetin fizika (optikalıqa hám spektroskopiya) qánigelikligi boyınsha tamamlaǵan. Institutta tálim alıp atırǵan waqtında ilimiy jumıslarda qatnasıp, Tóbesk wálayat komsomol komiteti hám rayon komsomol komitetiniń diplomları menen táǵdirlengen. 1962-jılda kandidatlik dissertatsiyasın tabıslı qorǵaw etken (ilimiy basshısı - V. E. Zuyev). 1962-jıldan 1975-jılǵa shekem - TDU qasındaǵı Sibir fizika-texnika institutında: úlken ilimiy xizmetker hám laboratoriya basqarıwshısı retinde islegen (1969 -jıldan ) 1973-jılda doktorlıq dissertatsiyasın qorǵaw etken. 1975-jıldan Pánler akademiyasınıń Sibir bólimi quramında: laboratoriya basqarıwshısı, bólim baslıǵı, Atmosfera optikalıqasi institutı (IAO) direktorınıń orınbasarı (1977-jıldan ) lawazımlarında islegen. 1981-jılda professor ilimiy ataǵına ılayıq kórilgen 1984-jıldan 1992-jılǵa shekem - SFTI direktorı hám Atmosfera optikalıqasi institutı bólimi ilimiy basshısı bolıp islegen. 1987-jıldan 1994-jılǵa shekem TDU radiofizika fakulteti optikalıq -elektron ásbaplar kafedrası professorı lawazımına ótken.

1987-jılda SSSR Pánler akademiyasınıń xabarshı aǵzası, 1991-jılda bolsa Rossiya Pánler akademiyası xabarshı aǵzası etip saylaǵanı. 1992-jıldan - Rossiya Pánler akademiyası Sibir bólindi Atmosfera optikalıqasi institutı departament direktorı hám ilimiy jumıslar boyınsha direktor orınbasarı, 1993-jıldan - Rossiya Pánler akademiyası Sibir bólindi (Tóbesk) „Optikalıqa“ dizayn hám texnologiya institutına waqtınachalik direktor etip saylaǵanı. 1997-jıldan 2008-jılǵa sheem - Rossiya Pánler akademiyası Sibir bólindi (Tóbesk) Optikalıq monıtorıń institutı direktorı lawazımında tolıqqonli islegen.

2020 -jıl 18-yanvar kúni Tóbeskda 82 jasında qaytıs bolǵan.

Ilimiy dóretiwshiligi

Mixail Kabanov jer atmosferasında optikalıq tolqınlardıń tarqalıwı, sonday-aq lazer hám quyash nurlarınıń tarqalıwı, sınıwı mashqalası boyınsha izertlewler alıp barǵan.

Mixail Kabanov shashiluvchi ortalıqta optikalıq ólshewler teoriyasın hám jer atmosferasındaǵı optikalıq sınıwı teoriyasın onıń real qatlamlarǵa bóliniwin esapqa alǵan halda jaratqan; lazer nurlanıwın hám optikalıq suwretlerdi sashatuǵın ortalıqta ótkeriwde optikalıq effektlerdi úyrenip, túrli ıqlım hám geografiyalıq aymaqlarda atmosfera rayonlarınıń optikalıq qásiyetlerine tiyisli statistikalıq materialdı analiz etken.

Kishi hám orta aralıqlarda (birden-bir tarqalıw jaqınlashuvida) tarqalatuǵın atmosferada optikalıq nurlanıwdıń energiyanı susaytirish mashqalası sheshken.

Akademikalıq v. E. Zuyev menen birgelikte uzaq aralıqlarda lazer nurlarınıń ayqınlıq kontrastın saqlap qalıw effektin jańalıq ashqan (lazerli navigatsiya qurılmaların jaratıwda paydalanıladı ). Mixail Kabanov fundamental ayrıqshalıqlardı úyrenip, atmosfera optikalıq shawqımların esaplawdıń injenerlik usılların islep shıqqan.

Túrli ıqlım sharayatında atmosfera nurlanıwı hám aerozolni úyreniw nátiyjesinde Mixail Kabanov troposfera aerozolınıń optikalıq modellerın anıqlaǵan.

Aralıqtan hám kontaktlı baqlaw usıllarınan paydalanǵan halda atmosferanı kompleks monıtorıń qılıw ushın keńselerara programma islep shıqqan.

300 den artıq dóretpeler, atap aytqanda, 13 monografiya, 4 sabaqlıq teń avtorı, 16 oylap tabıw jaratıwda teń avtor retinde qatnasqan.

Mixail Kabanov baslıqlıǵında 20 dan artıq kandidatlıq dissertatsiyası qorǵaw etilgen.

Shańaraǵı

Ákesi vsevolod Mixaylovich (1911—1942) Ózbekstanda agronom bolıp islegen. Anası Kseniya Matveevna (qızlıq famılıyası volkova, 1917—2000), kelip shıǵıwı Qazan guberniyası dıyxanlarınan bolǵan. Ómir joldası Valentina Matveyevna (qızlıq famılıyası Chicherina, 1936—2019 ), Tóbesk mámleket universiteti ilimiy jumısshısı. Ulları: Dmitriy (1960 -jılda tuwılǵan ), Andrey (1962-jılda tuwılǵan ), Rossiya Pánler akademiyası Sibir bólindi Atmosfera optikalıqasi institutı ilimiy xizmetkerleri; Mixail (1975-jılda tuwılǵan ), Rossiya Pánler akademiyası Sibir bólindi Optikalıqa monitoringi institutı ilimiy jumısshısı.