Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı

Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı
(NMPI)
Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı ; (NMPI)
Negizgi atı	Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı
Uranı	Bul dúnyanıń kórki adam balası!
Tiykar salınǵan	1934
Túri	joqarı bilimlendiriw shólkemi
Tarawı	pedagogika
Rektor	Alisher Úbbiev
Fakultetler	Tariyx, Pedagogika, Mektepke shekemgi tálim, Baslawısh tálim, Matematika-fizika, Shet tilleri, Dene mádeniyatı, Túrkiy tiller, Tábiyiy pánler, Súwretlew óneri háam texnologiyalıq tálim, Ellikqala pedagogika
Websaytı	ndpi.uz

42°28′18.139855696448″N 59°35′15.992155167541″E / 42.47170551547123551°N 59.58777559865765028°E{{#coordinates:}}: cannot have more than one primary tag per page

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı Qaraqalpaqstan Respublikasındaǵı belgili,eń birinshi shólkemlestirilgen joqarı oqıw ornı. 1934-jılı Tórtkúl(Qaraqalpaqstan Respublikasınıń dáslepki paytaxtı) qalasında dúzilgen.

Tariyxı

1934-jılı Tórtkúlde muǵallimlerdi tayarlaw bólimi sıpatında dúzilip quramında 12 oqıtıwshı, 42 student penen iskerlik júritip baslaǵan. 1937-jılı instituttı 27 tuńǵısh pedagog: P.Nurpeysov, U.Lepesov, G.Erniyazova, J.Adilov, T.Aralbaevlar pitkerip mekteplerge jollama aldı. 1942-jılı pedinstitut Shımbayda pedagogikalıq iskerligin dawam ettirdi. Bul dáwirde pedinstitutqa S.Kamalov, J.Aralbaev, S.Bekmuratov, A.Esemuratov, U.SHalekenov, N.Áminovlar oqıtıwshı sıpatında iskerlik júritken. II Jáhan urısı waqıtında instituttıń 16 oqıtıwshısı hám studentleri N.Asfandiyarov, M.Galekeev, A.Junusov, A.Bekbasov, A.Nurmanov, A.Panabergenov, R.Saparov, A.Radjapov hám t.b urısqa qatnasqan. Instituttıń Fizika-matematika fakultetin pitkergen Plis Nurpeysov II Jáhán urısında ushıwshı-baqlawshı bolıp, Qaharman dárejesine erisken. 1945-1946-jılları pedagogikalıq institutta 32 oqıtıwshı bolıp, sonnan 1 professor, 7 docent hám ilim kandidatları jumıs isledi. 1953-1954-jılları pedagogikalıq institutta 890 student tálim alıp, 13 kafedrada 102 oqıtıwshı: 1 professor, ximiya ilimleriniń doktorı hám 15 ilimiy ataqqa iye oqıtıwshılar jumıs isledi. 1960-jılları ilimpazlar Q.Ayımbetov, S.Axmetov, J.Orınbaevlar doktorlıq dissertaciyaların jaqladı. A.Tájimuratov, A.Qıdırbaev hám G.Petrovlarǵa professor ataǵı berildi. 1964-jılǵa kelip,institutta 7 fakultette jámi 4254 student bolıp, kúndizgi bólimde 2054, sırtqı bólimde 2200 student oqıp bilim aldı. Olarǵa 21 kafedranıń 200 professor-oqıtıwshısı bilim berip, olardan 1 ilim doktorı, 36 ilim kandidatı hám docentleri studentlerge tıyanaqlı bilim berdi. Bul dáwirlerde pedinstitutta K.Ubaydullaev, P.Tetyushev, S.Kamalov, K.Rzaev hám T.Izimbetovlar rektor lawazımında jumıs isledi. 1975-jılǵa kelip pedinstitutta studentler sanı 4496ǵa, kafedralar sanı 27ge, al professor- oqıtıwshılardın sanı 240qa jetip, sonnan 97 si ilimiy dárejeni iyelegen bolıp, ilimiy potencial 40,4 % kóterildi. Usı dáwirde institut pitkeriwshilerinen M. Nurmuxammedov Ózbekstan Ilimler Akademiyasınıń akademigi, S.Kamalov Ózbekstan ilimler Akademiyasınıń xabarshı-aǵzası, S.Axmetov, R.Reymov, Q.Maqsetov, U.SHalekenov, T.Tawbaev, E.Berdimuratov, R.Qosbergenov, J.Bazarbaev, A.Nurmaxanovalar ilim doktorları boldı. 1976-jılı Pedagogikalıq instituttıń tiykarında házirgi Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universiteti ashıldı hám onıń kadrları, tiykarınan, pedagogikalıq instituttıń professor-oqıtıwshıları esabınan támiyinlendi. 1990-jıl 20-avgusttaǵı Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń №293-sanlı qararı hám Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesiniń 1990-jıl 14-sentyabrdegi №223/9 sanlı qararı menen Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogikalıq institutı qaytadan ashıldı.

Ulıwma maǵlıwmatlar

Instituttıń ulıwma maydanı 65075 m2, atap aytqanda, oqıw maydanı — 25700 m2. 2024-jılı 29-avgusttda Jańa oqıw imaratı (bas korpus) iske túsirildi. Institut 11 fakultet, magistratura bólimi hám 31 kafedraǵa iye. 26 Bakalavriat tálim baǵdarları hám 14 magistratura qánigelikleri boyınsha qánigeler tayarlanıp atır. Házirgi kúnde institut professor - oqıtıwshıları 575+ . Xalıq aralıq baylanıslar bóliminde 31den aslam shet el JOOları menen shártnamalar hám memorandumlar dúzilgen. Oqıw qaraqalpaq, ózbek, qazaq, túrkmen, orıs, inglis tillerinde alıp barıladı.

Belgili pitkeriwshiler

Qaraqalpaqstanda tálim-tárbiya tarawında úlgili xızmet atqarǵan oqıtıwshı Allaniyaz Óteniyazov, pedagog Vera Pak, jazıwshı Tólepbergen Qayıpbergenov, shayır Ibrayım Yusupov, ilimpaz Ǵayratdin Xojaniyazov Ózbekstan Qaharmanı ataǵın alǵan. Ózbekstan hám Qaraqalpaqstanǵa belgili ilimpaz alımlar: M.Nurmuxammedov, S.Kamalov, J.Bazarbaev, A.Baxiev, H.Hamidov, A.Dáwletovlar Ózbekstan Respublikası Ilimler akademiyasınıń akademigi dárejesine erisken.

NMPI akademikalıq liceyi

Licey 1999-jılda shólkemlestirilgen bolıp, 400 orınǵa mólsherlengen. Liceydiń oqıw procesi mámleket bilimlendiriw standartına jáne onı eki baǵdarda ámelge asırıwǵa tiykarlanǵan: anıq pánler (texnikalıq baǵdar — fizika, matematika, informatika; ekonomikalıq baǵdar — matematika, inglis tili, ana tili, ádebiyat) jáne social-gumanitar (tariyx, inglis tili, ana tili, ádebiyat).

Rektorlar

Dáwir	Rektor
1991—2001	Jumanazar Bazarbaev
2001—2005	Azat Jarısanov
2005—2009	Baxit Jollibekov
2009—2011	Murat Berdimuratov
2011—2015	Barlıqbay Prenov
2015—2017	Kuuanishbay Orazimbetov
2018—2023	Bayrambay Otemuratov

2024-jıl 5-dekabrden Kuvondik Kadirov rektor qılıp tayınlandı.

Galereya

Tórtkúl qalasındaǵı oqıtıwshılar institutınıń birinshi pitkeriwshileri 1936-38-jıllar
Tórtkúl qalasındaǵı oqıtıwshılar institutınıń birinshi oqıtıwshıları 1936-38-jıllar
Institut studentleri
Institut studentleri
Tórtkúl qalasındaǵı oqıtıwshılar institutı 1934-jıl
NMPI studentleri 1941-1945-jıllar
Institut imaratı 2015-jılǵa shekem
Institut imaratı 2017-jılǵa shekem
Kitapxana

Ádebiyat

T. I., W. B. Buleshov, M. G. Galikeev, AE Eshmuratov, A. B., K. S., N. B. Bekasov Sarybaev Martyanov Esimbetov. 40 jıl Qaraqalpaq Mámleket universitetinde islegen. 1935-1975.- Qaraqalpaqstan Respublikası, 1975.- 88 p.
Уразбаева, Раншан Джангабаевна. Возникновение и развитие высшего и среднего специального образования в советском Каракалпакистане (1924—1980 гг.). — Ташкент, 184. — 186 с.
Men K. T. Dıń, Ranchan Gangaben. Sovet Qaraqalpaqstanda joqarı hám orta arnawlı tálimniń janlanıwı hám rawajlanıwı (1924-1980).).- Tashkent, 184.- 186 P.
Ótiw: Saytda Háreketleniw, Qıdırıw Qaraqalpaqstandaǵı xalıq tálimi 50 jıl (1917-1967). Sovet Qaraqalpaqstanda Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriwdiń payda bolıwı hám rawajlanıwı (1924-1980 jıllar ).- Qaraqalpaqstan, 1968. — 44 menen.
Ótiw: Saytda Háreketleniw, Qıdırıw Qaraqalpaqstanda mektep tariyxı ocherkleri. 1810 -1967 jıllar -Qaraqalpaqstan, 1974-jıllar. — 583 p.
Bazarbaev, Ol, K. Allambergenov, S. Ayapov, O. Yusupov. Ajiniyaz atındaǵı Mámleket pedagogika institutı Nókis 60 jıl. Nókis:[Bilim], 1994.- Moskva :, 1994 Nauka.- 98 P.
Zh. Bazarbayev, Ya. A. Putilov A. Sultanov, A. Yusupov Abdullaeva. Emeric bilim dargayı esaplanadı. Nókis mámleket pedagogika Institutı 75 jasda.- Qaraqalpaqstan Respublikası, 2010.- 105 P.
Ótiw: Saytta Háreketleniw, Qıdırıw Teberik bilim dargayı. Nókis mamleketlik pedagogika institutı 75 .- Qaraqalpaqstan, 2010.- 105 s.
Ótiw: Saytta Háreketleniw, Qıdırıw Pedagogika institutları (universitet).- Ullı Sovet Ensiklopediyasi.

Sırtqı siltemeler