Oratorlıq

Chezare Makkari . " Ciceron Katilinnıń maskasın ashadı" (1888)

Oratorlıq— birewdi isentiriw maqsetinde qollanatuǵın óner. Oratorlıq-bul ritorika, aktyorlıq texnikası (jetkizip beriw) hám manipulyatsiya usıllarınıń uyqas kombinatsiyası.

Oratorlıqtıń maqseti-lekciya oqıwshınıń qarsı yakı tıńlawshılar aldında óz pozitsiyasın kórsetiwi, óz sóylew teoriyasın qorǵawı. Bul maqsetke ol tayar sóylew hám oratorlıq texnikası járdemi menen erisedi.

Oratorlıq hám oratorlıqtıń ózgesheliklerin oratorlıq páni úyrenedi.

Tábiyiy oratorlıq

Tábiyiy ekvat qábiletiniń kórinetuǵın bolıwı kóbinese kúndelik turmısta tabıladı. Jaǵdaydı oyda sáwlelendiriń : bir insan jolda ketedi, oǵan qáwip salıwshı qáwipti kórmey, dawısın kóterip, dawısın uzatadı. Taǵı bir mısal; Bir kisi suwǵa tústi hám basqaları bolsa qutqarıwǵa keliwi ushın baqırıp atır. Adamlar biyik dawıs penen hám sezimlik tárepten baylanısatuǵın awıllarda tábiyiy oratorlıqtı mısallar menen tabıw múmkin. Oratorlıqtıń bunday kórinetuǵını arnawlı tayarlıqtı talap etpeydi. Bunday jaǵdaylarda dawıs tábiyiy, sezimler hám tiyisli shárayatlarda kóteriledi.

Oratorlıq

Qandayda bir insan shıraylı hám isenimli bir zattı aytıwı kerek bolǵan jaǵdaylar ámeldegi, bıraq házirde kerekli sezimler joq. Bul jerde, arnawlı menejment kónlikpeleri talap etiledi, olardı tábiyiy qurallardan ámeliy paydalanıw processinde paydalanıw múmkin. Áyyemgi Gretsiyada jaylasqan ónerdiń arnawlı forması sıyaqlı orator. Basqa hesh bir áyyemgi mádeniyat joq - ya Egipet, ya Akkad, ya Kitay, yaki hind - awızsha sóz dialektika hám ónerdiń dialektik hám stilistik kámalına úlken itibar bermeń. Aqılǵa say sóylewdi qanday qabıllawdı úyretedi. Zamanagóy orator sóylewdiń dástúrleri áyyemgi Gretsiya hám Rimnıń áyyemgi aylanıwınan kelip shıǵadı. Biraq, insaniyattıń texnikalıq rawajlanıw shárayatınan kelip shıǵatuǵın dáldalshılıqtan túsken aqshalardıń zamanagóy texnikaları. Sonday etip, búgingi kúnde biytanıs hám vizual qurallar, bul júzlegen jıllar aldın sóylewin jáne de ájayıp qıladı.

Áyyemgi ritorikada Aristotel úsh túrdegi dálillerdi anıqladı: etos, patos, logotipler.

• Etos - óz sóylewi menen adamlardı arnawlı bir háreketlerge úndewge, oy-órislerdi, pikirlerdi ózgertiwge shaqırıwǵa tayarlanıp atırǵan shaxstıń etikalıq, etikalıq pozitsiyası; etika awızsha yamasa jazba sóz ushın puqaralıq juwapkershiligi sezimi menen tikkeley baylanıslı.
• Logotip - Bul adamlar ushın zárúrli pikir, bul ideya olardıń dialektik dárejede aktiv sáwlelendiriw hám ózlestiriw predmetine aylanıwı kerek.
• Pafos - bul bayanattıń mánisin túsiniw hám ózlestiriw ushın eń qolay bolǵan tiyisli jaǵday, bayanattıń maqseti, sóylewdi ańlatıw forması.