Kontentke ótiw

Orhan Pamuk

Wikipedia — erkin enciklopediya
Orhan Pamuk
O. Pamuk, 2009
O. Pamuk, 2009
Tuwılǵan sánesi7-iyun 1972-jılı(1972-06-07) (53 jasta)
Tuwılǵan jeriIstanbul, Túrkiya
Dóretiwshilik túriproza
Oqıǵan jeriIstanbul universiteti Baylanıs faulteti
Dóretiwshilik jılları1974-jıldan házirge shekem
Baǵdarıpostmodernizm
Janrlarıpostmoder roman
Ómirlik joldasıAylin Türegün (t. 1982 - a. 2002)
Aslı Akyavaş (t. 2022)
Perzentleri1
SıylıqlarıXalıqaralıq Dublin ádebiyat sıylıǵı (2003)
Ádebiyat boyınsha Nobel sıylıǵı (2006)
Saytorhanpamuk.net
Qol úlgisi

Orhan Pamuk (1952-jıl 7-iyun; Istanbul, Túrkiya) — túrk roman jazıwshısı. Basqa da kóplegen ádebiyat sıylıqları qatarında ol 2006-jılı Nobel ádebiyat sıylıǵı menen sıylıqlandı hám 54 jasında bul sıylıqtı qolǵa kirgizgen eń jas ádebiyatshılardan biri boldı[1]. Onıń kitapları alpıs úsh tilge awdarılǵan, júzden aslam mámleketlerde basıp shıǵarılǵan hám 13 million nusqada basılǵan[2]. 2006-jılı «Time» jurnalı tárepinen dúnyanıń eń abıraylı 100 adamınıń qatarına kirgizilgen Pamuk Nobel sıylıǵına miyasar bolǵan birinshi túrk esaplanadı[1].

«Sessiz úy», «Aq minara», «Qara kitap», «Jańa ómir», «Meniń atım qızıl», «Qar», «Másumlik muzeyi», «Basımda bir ájeptáwirlik» hám «Qızıl shashlı hayal», «Vaba túnleri» sıyaqlı romanlar avtorı Pamuk Kolumbiya universitetiniń gumanitar pánler kafedrasında kórkem jazıwshılıq hám salıstırmalı ádebiyattan sabaq beredi. Orhan Pamuk 2018-jılı Amerika filosofiya jámiyetiniń abıraylı aǵzası etip saylandı[3].

Ákesi tárepinen cherkes milletine tiyisli bolǵan Pamuk kóplegen áhmiyetli ádebiy sıylıqlarǵa da miyasar bolǵan. «Meniń atım qızıl» 2002-jılı Franciyanıń «Prix du Meilleur Livre Étranger» hám Italiyanıń «Premio Grinzane Cavour» sıylıqları menen bir qatarda 2003-jılı «Xalıqaralıq Dublin ádebiyat sıylıǵı»n qolǵa kirgizgen.

2010-jılı Orhan Pamuk hám Xose Saramagonıń baslaması menen Istanbulda Evropa jazıwshılar parlamenti yamasa inglis tilinde «The European Writers' Parliament» atı menen dúnyanıń barlıq mámleketlerinen jazıwshılardı birlestirdi[4]. Pamuktıń xalıq arasında tartıslı tariyxıy hám siyasiy waqıyalar haqqında pikir bildiriwi hám jazıwı onı óz elinde de qaralaw jazasına duslastırdı.

Ómiri

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

Orhan Pamuk 1952-jıl 7-iyunde Istanbul qalasında tuwılǵan. Onıń shańaraǵı batısqa beyimlesken, dúnyalıq, bay orta qatlamǵa tiyisli edi. Pamuktıń ákesiniń atası temir jol qurıwshı injener hám sanaatshı bolıp bay bolǵan. Onıń ákesi Gündüz Pamuk ta injener edi. Pamuktıń bir ájaǵası hám kishkene ógey qarındası bar. Pamuklar shańaraǵı apa, ájaǵa hám ápaları menen Istanbul qalasınıń Şişli rayonına qaraslı Nişantaşı rayonında, buǵazdıń arqa tárepindegi bes qabatlı úyde jasaytuǵın edi[5]. Shańaraq Atatúrktiń zamanagóylestiriw háreketlerin qollap-quwatlaǵan. Orhan Pamuk óziniń dáslepki ádebiy tájiriybelerin ákesiniń kitapxanasınan alǵanın aytıp berdi:

«Men kóp romanlar oqılatuǵın úyde óskenmen. Ákemniń úlken kitapxanası bar edi hám ol Tomas Mann, Kafka, Dostoevskiy yamasa Tolstoy sıyaqlı ullı jazıwshılar haqqında aytıp beretuǵın edi. Bala waqtımda-aq bul romanlar hám jazıwshılardıń barlıǵı men ushın Evropa túsinigi menen bir edi»[6].

Orhan Pamuk Robert kolledjin tamamlaǵannan keyin bir qansha waqıt Istanbul texnika universitetiniń arxitektura bólimine oqıwǵa kirdi. Keyin ol Istanbul universitetiniń Jurnalistika institutın tamamlaǵan[7].

1974-jılı roman jazıwshı bolıwǵa qarar etip, sol waqıttan baslap kitap oqıw hám jazıw menen shuǵıllandı. Orhan Pamuk 22-30 jaslarında anası menen birge jasap, dáslepki romanın jazǵan hám baspaxana izlewge háreket etken[5]. Ol ózin «mádeniy musılman» sıpatında sıpatlap, tariyxıy hám mádeniy ózine tánlikti din menen baylanıstıradı, quday menen jeke baylanısqa isenbeydi[8].

Ol 1979-jılı óziniń dáslepki romanı «Qarańǵılıq hám nur» shıǵarması menen qatnasqan «Milliy romanlar tańlawı»nda birinshi sıylıqtı Mehmet Eroğlu menen bólisti. Onıń bul romanı 1982-jılı «Cevdet Bey ve Oğulları» atı menen basıp shıǵarılǵan. 1983-jılı usı kitabı menen «Orhan Kamal romanı sıylıǵı» menen sıylıqlanǵan.

Onıń ekinshi romanı «Sessiz úy» 1984-jılı «Madaralı romanlar» sıylıǵın qolǵa kirgizgen. Bul romannıń francuzsha awdarması da 1991-jılı «Prix de la Découverte Européenne» sıylıǵına miyasar boldı. 1985-jılı basıp shıǵarılǵan «Aq minara» tariyxıy romanı menen 1990-jılı AQShta shet el kórkem ádebiyatı ushın «Independent Award» sıylıǵın qolǵa kirgizgen hám shet elde de tanıla baslaǵan[9]. Orhan Pamuk 2002-jılı basıp shıǵarılǵan «Qar» kitabın Túrkiyanıń etnikalıq hám siyasiy máselelerine arnalǵan siyasiy roman dep ataydı. «Qar» romanı 2004-jılı Amerika Qurama Shtatlarında jıldıń eń jaqsı 10 kitabı qatarına kirdi. 1998-jılı basıp shıǵarılǵan «Meniń atım qızıl» filmi 24 tilge awdarılǵan hám 2003-jılı Irlandiyanıń belgili xalıqaralıq IMPAC Dublin ádebiy sıylıǵı menen sıylıqlanǵan[10].

Húrmetli aǵzalıqlar

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  • 2005: American Academy of Arts and Letters Húrmetli aǵzası (Amerika Qurama Shtatları)
  • 2008: Social Sciences of Chinese Academy Húrmetli aǵzası (Qıtay)
  • 2008: American Academy of Arts and Sciences Húrmetli aǵzası (Amerika Qurama Shtatları)

Derekler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Orhan Pamuk». İletişim Yayınları. 15-dekabr 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-noyabr 2007-jıl.
  2. ↑ «biography». orhanpamuk.net. 27-avgust 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi.
  3. ↑ «Election of New Members at the 2018 Spring Meeting» (en). American Philosophical Society. 2-may 2018-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 31-yanvar 2022-jıl.
  4. ↑ «The Istanbul Declaration of The European Writers’ Parliament 2010» (en-US). Three Monkeys Online Magazine (19-yanvar 2011-jıl). 1-fevral 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-fevral 2022-jıl.
  5. ↑ 5,0 5,1 . İstanbul : hatiralar ve şehir. İstanbul: YKY, 2003. ISBN 975-08-0716-2. OCLC 55110385. 
  6. ↑ «Eine Schule des Verstehens». Börsenverein des Deutschen Buchhandels. 10-mart 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-fevral 2022-jıl.
  7. ↑ «The Nobel Prize in Literature 2006» (en-US). NobelPrize.org. 22-mart 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-dekabr 2021-jıl.
  8. ↑ «Orhan Pamuk and the Turkish Paradox». Der Spiegel (21-oktyabr 2005-jıl). 6-fevral 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-fevral 2022-jıl.
  9. ↑ «Nobel prize for hero of liberal Turkey stokes fears of nationalist backlash». The Guardian (13-oktyabr 2006-jıl). 26-yanvar 2008-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 1-dekabr 2007-jıl.
  10. ↑ «2003 – DUBLIN Literary Award» (en-US). dublinliteraryaward.ie. 10-dekabr 2019-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2021-jıl.

Sırtqı siltemeler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
 Wikiqoymada Orhan Pamuk
haqqında kategoriya bar
Romanlar
Basqaları
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Orhan_Pamuk&oldid=120504» saytınan alınǵan