Parfenon
Parfenon (— pák qız) — Akropol (Afina)daǵı hayal quday Afina ibadatxanası, grek arxitektorlıǵı kórkem óneriniń úlken esteligi. Eramızǵa shekemgi 447—438 jıllarda Iktin hám Kallikrat tárepinen qurılǵan. Ibadatxanada úlken sellalar (di-niy háykeller ushın bólmeler) hám kishi bólmeler (tap ibadatxana sıyaqlı "Parfenon" dep atalǵan) bolıp, olarda ǵáziyneler saqlaw gózlengen. Bul bólmeler (sızılması 30,89x96,54 m) doriy kolonnadaları menen oralǵan. Dábdebeli aq marmarlı imarat Fidiy va grek músinshileri islegen músinshilik bezewleri menen toltırılǵan. Imarat tárizi jiyegi metoplarında kentavr, úlken adam, amazonkalardıń oʻz-ara gúres saxnaları, frontonları músinshilik sheberligi menen bezetilgen. P. arxitektorlıǵında grek kórkem-óneriniń ullılıǵı onıń gúlllegen dáwirindegi garmoniyası, gózzallıǵı, turmıslılıǵı sáwlelendirilgen. 1687-jılda túrkler menen bolǵan urısta venetsiyalıqlar tárepinen wayran qılınǵan. 1801—03 jıllar P. háykelleri Angliyaǵa alıp ketilip, 1816-jıl Britaniya muzeyine qoyılǵan.
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Parfenon ibadatxanası házirgi kúnge shekem zorg'a saqlanıp qalǵan.