Qaraqalpaqstan ushın derekti kóriw

{{derek}}
{{US}} 

'''Qaraqalpaqstan Respublikası''' 

Qaraqalpaqstan Respublikasınıń paytaxtı — [[Nókis]] qalası. Iri qalaları — [[Xojeli]], [[Qońırat]], [[Shımbay]] hám [[Taqıyatas]].

Respublika 16 [[rayon]]ǵa bólingen.

== Geografiyası ==
Suverenli demokratik Qaraqalpaqstan Respublikası [[Ózbekistan|Ózbekstan Respublikasınıń]] arqa-batısında jaylasqan.

Respublika shıǵısta [[Ózbekistan|Ózbekstan]] (Buxara, Nawayı wálayatları shıǵısta, Xorezm wálayatı qublada), arqada hám batısta [[Qazaqstan]], qublada [[Túrkmenstan]] menen shegaralasqan. Ulıwma jer maydanı — 166 600 km².

== Xalqı ==
2020-jıldıń 1-oktyabr halatına 1916,1 mıń adamdı quraydı. Usı kórsetkish 2020-jıldıń yanvar-oktyabr aylarına 17,8 mıń adamǵa yamasa 0,9%ke ósti. Sonıń ishinde, qala xalqınıń sanı 938,6 mıń adamdı (jámi xalıq sanındaǵı úlesi 49,0%) awıl xalqınıń sanı 977,5 mıń adamdı (51,0%) quraydı.
2020-jıl yanvar-sentyabr aylarında 28,2 mıń perzent tuwıldı (tiri tuwılǵanlardı esapqa alǵan halda), sáykes túrde mıń adamǵa tuwılıw koefficienti 19,8 promillege tuwra keledi.
Respublikalıq kesimdegi talqılawlarǵa bola, 2019-jıldıń 1-aprel halatına eń kóp xalıq sanı Nókis qalasında 316,3 mıń adamdı (respublika jámi  xalqı sanındaǵı úlesi 16,9%) hám Tórtkúl rayonında 211,1 adamdı (11,2%), kerisinshe eń kem xalıq sanı Moynaq 31,4 mıń adamdı (1,7%) sonday-aq, Taxtakópir rayonında 39,9 mıń adam (2,1%) dı quraydı.

Qaraqalpaqstanda xalıq sanı 2020-jılǵı maǵlıwmat boyınsha 1,916,100 adam qurap, 51,0 % [[awıl]]larda, 49,0% [[qala]]larda jasaydı.

Qaraqalpaqstan xalqın [[qaraqalpaqlar]] — 35,7 %, [[o'zbekler|ózbekler]] — 38,2 %, [[qazaqlar]] — 18,6%, [[tu'rkmenler|t]][[Tu'rkmenstan|ú]]<nowiki/>rkmenler — 5,1 %, qalǵanlar — 1,7% quraydı.

== Tábiyiy baylıqları ==
Qaraqalpaqstan Respublikası tаbiyiy [[Gaz|gаz]], gaz kondensatı, neft [[Granit|grаnit]], bеtоnit, kаоlin, mramor, altın, temir rudası,fоsfоr, kaliy duzları, hár qıylı duzlarǵa bay.

Ústirt tegisliginde hám [[Aral ten'izi|Aral teńizi]] boylarında tábiyiy gaz hám gaz kondensatı kánleri bar. Búgingi kúnde bul kánlerden gaz qazıp alınıp atır.

[[Qarataw]] yaki Sultan Wáys taw dizbeklerinde altın untaqları bar.

== Awıl xojalıǵı ==
Biyday, salı hám [[paxta]] eń kóp egiletuǵin egin túrlerinen esaplanadı. Respublikada qaramal, túye, qarakól qoyı hám eshkiler kóp baǵıladı.

== Energetika ==
[[Taqıyatas elektr stantsiyası|Taqıyatas]] hám [[Túyemoyin elektr stantsiyası|Túyemoyin elektr stantsiyaları]] bar.

== Derekler ==
{{derekler}}

== Siltemeler ==
* [http://www.karakalpak.com/stan.html Qaraqalpaqstan] (inglis tilinde)

{{Ózbekstan regionları}}
{{Sırtqı siltemeler}}

[[Kategoriya:Qaraqalpaqstan| ]]
[[Kategoriya:Ózbekstan]]
{{geo-stub}}