Qaraqalpaqstan jasları

Qaraqalpaqstan jasları gazetası − uzaq tariyxiy shejiresine iye. Gazeta 1931-jılı 13-fevraldan baslap «Qaraqalpaq komsomolları» degen at penen shıǵa basladı. Kópshilik gazeta oqıwshılarınıń tilek-ótinishleri menen sol jıllardıń oktyabr ayında «Jas Leninshi» dep atalǵan. Ekinshi jer júzilik urıstıń baslanıwı menen 1941-jıldıń 20-avgustında VKP (b) Oraylıq Komitetiniń qararı menen «Jas Leninshi» gazetasınıń shıǵıwı waqtınsha toqtatıldı. «Jas Leninshi» gazetası 1959-jılı 12-iyulinen baslap qayta shıǵıp turdı.

Qaraqalpaqstanǵa miyneti sińgen mádeniyat xızmetkeri marxum Ismayıl aǵa Sultanov Qaraqalpaqstan baspa sóz tariyxındaǵı ornı girewli. Ol gazetanıń 50-jıllıq merekesinde gazetanıń birinshi sanına qalay verstka jasaǵanlıǵın jazıp «Búgingidey yadımda» degen maqalasında qaraqalpaqstan jurnalistikası tariyxın úyreniwshiler ushın bahalı maǵlıwmatlar beredi. Maqalanıń mazmunı: 1930-jılı tamamlanayın dep turǵan waqıt. Baspaxana isshiları arasında «Jańa jıldan baslap komsomol gazetası shıǵadı eken» degen sóz taraldı. Meniń sol waqıtlar hárip teriw tsexında úyreniwshilikti tamamlap, jańa ǵana miynetine qaray haqı alıw jumısına ótken waqtım edi. Jańa jıldan baslap, komsomol gazetasınıń originalları hárip teriw tsexına birimlep kele basladı. Ol waqıtta original jińishke uzın qaǵazǵa qol menen jazılatuǵın edi. Mashinka degenniń atı-zatı joq.

Birinshi sanda birneshe kún verstka jasaw menen, áytewir «Qaraqalpaqstan komsomolları» gazetasınıń birinshi sanı fevral ayında jarıqqa shıqtı.

Demek «Qaraqalpaqstan jasları» gazetasınıń dáslepki sanı 1931-jılı 13-fevralda «Qaraqalpaqstan komsomolları» degen at penen at shıqqan hám oǵan I. Fazılov redaktor etip belgilengen. Gazetanıń dáslepki verstkalawshısı, sońǵılıǵında bólim baslıǵı, juwaplı xatshısı Ismayıl Sultanov bolǵan.

Izbasar Fazılov «Qaraqalpaqstan jasları» gazetasınıń birinshi redaktorı.

Bunnan sońǵı ı jılları gazetaǵa Rústem Dawletmuratov, Keńesbay Reymov, Shınargúl Paxratdinova, Dariyxa Úbbiniyazova, Joldasbay Tájetdinov, Dawletbay Bekbawliev hám búgingi kúni Idiris Qosnazarov redaktorlıq wazıypasın atqarıp kelmekte.

Álbette hár bir gazeta, óz dáwiriniń, ondaǵı alda turǵan wazıypalardıń, bolıp ótken tariyxtıń shejiresi, sol dáwirlerdiń aynası bolıp tabıladı. «Qaraqalpaqstan jasları» gazetasınıń tariyxı da Qaraqalpaqstan úlkesiniń tariyxı menen bekkem baylanısıp ketken. Gazeta oziniń ıntıqtırıp kútken birinshi sanınan baslap-aq, óz dáwiriniń maqset wazıypalarınan kelip shıǵıp xalıqqa xızmet etti. Sol ushın da bul gazetanı respublika kóleminde shıǵıp turǵan eń úlken gazetalar «Erkin Qaraqalpaqstan», «Vesti Karakalpakstana» menen birgelikte tilge alsaq arzıydı. Gazetanıń bay tariyxında respublikamız mádeniyatın, ádebiyatın rawajlandırıwda kózge túsken kóp ǵana belgili adamlar usı gazeta arqalı turmısqa qádem qoydı.

1936-jılı gazetanıń bes jıllıǵına arnalıp jazılǵan «Jas Leninshiniń bes jıllıǵı» atlı maqalada (avtorı kórsetilmegen hám 1936-jıl M.degen belgi qoyılǵan) mınaday maǵlıwmatlar bar: «10-mart kúni keshki saat jetide Respo klubında oblastlıq komsomol komitetiniń organı «Jas Leninshi» gazetasınıń bes jılǵa tolǵan jıynalısı boldı. Jıynalısqa obkom, komsomol, prokuror mekemeleriniń basshı xızmetkerleri, Tórtkúl qalasınıń hám qalanıń jaqın jerlerdegi jas xabarshılarımız hám mektep oraylarındaǵı diywalı gazetalardıń redaktorları qatnastı. Jıynalıstı házirgi waqıtsha redaktorı joldas Japaq ulı ashtı. Prezidiumǵa Kulen ulı, Kemal ulı, Fazıl ulı, Achıl ulı, Japaq ulı, Dosımbet qızı hám Begjan qızları saylandı.

Birinshi másele boyınsha «Jas Leninshi» gazetasınıń bes jıllıq isi haqqında joldas Fazıl ulı bayanlama jasadı. Joldas Fazıl ulı óziniń bayanlamasın bir yarım saat shamasında sóyledi.

Ekinshi másele boyınsha «Jas Leninshi» gazetin shólkemlestiriwin bekkemlewde miyneti sińgen "«Jas Leninshi» xızmetkerleri hám bir qatar jas xabarshılardı sıylıqlaw haqqında oblastlıq komsomol komitetiniń qararın J. Dosımbetova oqıp esittirdi.

Gazetada 1935-jılı K. Jaytawov, 1936-jılı Nawrız Japaqov, 1937-1938 jılları Sapar Qurbanov, 1939-1941 jılları Murzek Qálimbetovlar redaktorlıq qılǵan.

K. Jaytawov redaktorlıq qılǵan 1935-jılları S. Allanazar ulı gazetanıń juwaplı xatkeri bolǵan. 1936-jılı Naurız Japaqov redaktor bolıp islegen jılları Ismayıl Saǵıytov juwaplı xatker bolıp islegen.

Bul gazetada Qaraqalpaqstan Respublikası jaslarınıń miyneti hám gúres jolların kórsetetuǵın úlken shejire. Redaktsiya jumıslarınıń durıs sholkemlestiriliwinde redaktsiya jámáátiniń, qala berdi redaktordıń úlken ornı bar.