Qasharman top

Qasharman

«Qasharman» – Qaraqalpaq balalarının’ háreketli oyınlarının’ biri. Bul oyın tárep-tárep bolıp oynaladi. Ta’repler ózlerine sárdar saylap aladı.Oynawshılar «atıwshı» ha’m «jeliwshi» bolıp bo’linedi. Ta’repler o’zlerine ku’shli balalardı tartıp alıw ushın bir-birine jasırın laqaplar qoyadı. Bul laqaplar «Arislan», «Jolbarıs», «Qaplan», «Qasqır», «Sırtlan», «Túlki» hám t.b. bolıp ataladı. Sárdarlar óz-ara kelisken halda «men qasqırdı alaman», dese endi birewi «mag’an jolbarıs kerek» dep, laqap iyelerin ten’dey bólisip aladı. Eger bir jaǵı kem bolıp qalsa, qarsı táreptiń eń kishkene balasın «jartı jan» dep bahalap, kelesi az tárepke qosadı. «Atıwshı tárep» oyınnıń baslanǵan jerinde top atıw ushın turadı. «Jeliwshi tárep» keńislikke tarqalısıp, toptıń atılıwın paylap turadi. Top atılǵan waqıtta jeliwshiler toptı qaqshıp alsa hám qarsı táreptiń oyınshısına Toptı urıp tiygizse, bular «atıwshı» boladı. Oyında tek jeliwshi bolıp qalsa, utılg’an bolıp sanaladı. Toptı tayaq penen urǵan bala toptı alıslatıp jiberip, qarsılası toptı alǵan halda márrege barıp kelse, birden «úsh daw» ala aladi’. Topti’ ata sali’p ma’rrege jetip, izine qayta almay sheriginin’ top ati’wi’ ja’rdeminde kelse, «bir daw» iyelegen boladi’. Balalardi’n’ márrege jetiw ushın juwıratuǵı ornı «qasharman» dep ataladı. Oyınshılar bunda qasharmannan márrege, márreden qasharmanǵa qashqan balanı top penen urıwı tiyis. Top tiygen bala ornında turıp qaladı, al tez baǵdardı ózgerte alsa, qarsılasın top penen urıp úlgeriwi múmkin. Oyınbarısında shalt háreket islegen balalar bir tárep bolıp basım kelse, solar utıs iyesi bolıp esaplanadı. Qasharman oyını balalardı shaqqan, epshil, háeketsheń bolıwǵa úyretedi.