Reportaj
«Reportaj» - latınsha «reportare» sózinen kelip shıqqan bolıp, ol «xabarlaw, jetkeriw», «málim etiw» degendi ańlatadı.
«Reportaj» túsinigi XIX ásirdiń birinshi yarımında payda boldı hám dáslep reportaj janrı oqıwshılardı sud májlisleriniń, parlamenttegi pikir tartıslarınıń, hár qıylı jıynalıslardıń hám t.b. barısı haqqında xabardar etetuǵın materiallardan ibarat boldı. Sońǵılıǵında bunday «reportajlardı» «esabatlar» dep atay basladı. Al «reportajlar» dep basqaraq baǵdardaǵı, atap aytqanda, óziniń mazmunı, forması boyınsha házirgi zaman ocherklerine uqsas materiallardı atay basladı. Máselen, batıstıń kórnekli reporterlarǵa Djon Rid, Egon Ervin Kish, Ernest Xeminguey, Yulius Fuchik hám basqalar biziń túsinigimizde, reporterlarǵa qaraǵanda, kóbirek ocherkshiler boldı. Házirgi waqıtta Evropa jurnalisti reportaj haqqında sóz etkende, ol biz ocherk dep atap júrgenimizdi názerde tutadı. Batıs ocherkleri olardıń «ataması» kóz-qarasınan házirgi reportajdıń eń jaqın «tuwısqanları» bolıp tabıladı. Bunı watandarlıq reportaj teoriyasında paydalanǵan jaǵdayda batıs izertlewshileriniń teoriyalıq oy pikirlerin esapqa alıw zárúr boladı. Rus alımı A.A.Tertıchnıy reportaj waqıyalıqtı anıq hám jedel sáwlelendiriwde jetekshi janr ekenligin ayta kelip, Reportaj jurnalistlerdiń eń suyikli janrlarınıń biri bolıp tabıladı. Rossiya jurnalistikası tariyxı bir neshe onlaǵan kórnekli reporterlerdi, bárinen burın V.A.Gilyarovskiydiń («Gilyaya aǵay», «Reporterler koroli») isimin atap kórsetedi. Ol XIX ásirdiń aqırında – XX ásirdiń basında Moskvadaǵı Xitrov bazarınıń eń jarlı túpkirleri, Xodınsk maydandaǵı qorqınıshlı waqıyalar haqqında, Moskvanıń sanaat kárxanalarındaǵı jumısshı adamlardıń turmısı hám basqalar haqqında óziniń talantlı gúrrińleri, ocherkleri menen dańqı shıqqan. Kóplegen reporterler sońǵılıǵında belgili jazıwshılarǵa aylandı, olardıń dańqı bárinen burın reportaj arqalı kóterildi-dep ayrıqsha atap kórsetedi. Bul janrdıń usı túriniń joqarı dárejedegi múmkinshilikleri menen túsindiriledi. Reportaj janrına tiyisli materiallardıń ózgesheligi bárinen burın baqlaw usılın keń qollanıw hám tekstte onıń barısın jáne nátiyjelerin kórsetiw arqalı juzege keledi.