Sanaq sisteması
Sanaq sisteması — sanlardı arnawlı belgiler (nomerler) kompleksi járdeminde jazıw usılı. Sanaq sistemasınıń pozitsion hám nopozitsion kórinisleri bar. Nopozitsion Sanaq sisteması rim sanları menen, pozitsion Sanaq sisteması bolsa biz úyrengen hám arab sanları (tiykarınan hind sanları) dep atalatuǵın belgiler menen jazıladı[1]Pozitsion sanaq sistemasında ornına qaray nomerdiń manisi ózgerip baradı. Mısalı, 34 sanı 4 birlik hám 3 onlıqtı ańlatadı. Eger olardıń ornı almastırılsa 43 sanı payda boladı. Bul sanda 3 birlik hám 4 onlıq bar, yaǵnıy 3 dıń manisi 10 ret kemeydi hám kerisinshe 4 dıń ma`nisi 10 ese artadı. Bunday onlıq Sanaq sistemasındaǵı sanlardıń nomerleri onı 10 lik tiykar dárejeleri jıyındısında súwretlewdiń koefficiyentleri esaplanadı. Esaplaw mashinalarında, ádetde, G.V.Leybnits usınıs etken ekilik sanaq sisteması isletiledi. Bunday sanlardı súwretlew ushın 2 ta — 0 hám 1 sanlarınan paydalanıladı. 2 lik sanaq sistemasınıń isletiliwi EHMlar qurılatuǵın elementlerdiń tek 2 turaqlı jumısshı jaǵdayda bolıwı menen baylanıslı. Bul elementler giltlerge uqsas bolıp, olar jazılǵan yamasa óshirilgen jaǵdaylarda boladı. Úshinshi jaǵday joq. Bul jaǵdaylardıń birine 1, 2 sıne 0 uyqas qóyılsa, bunday elementlerdiń izbe-izligi 2 lik sanaq sistemasındaǵı sanǵa uyqas keladi.
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- ↑ David Eugene Smith; Louis Charles Karpinski. The Hindu-Arabic numerals. Ginn and Company, 1911.
Jáne qarań[redaktorlaw | derekti jańalaw]
 | Bul maqalada Ózbekstan milliy enciklopediyası (2000-2005) maǵlıwmatlarınan paydalanılǵan. |