Sherali Jurayev

Wikipedia, erkin enciklopediya
Sherali Jórayev
Ulıwmalıq maǵlıwmatlar
Tuwılıwı 12-aprel 1947-jıl
Lenin rayonı, Andijan, Ózbekstan SSR, SSSR
Ólimi 4-sentyabr 2023
Puqaralıǵı Ózbek Sovet Socialistlik Respublikası Ózbek SSR
Ózbekstan bayraǵı Ózbekstan
Kásibi Qosıqshı,muzıkashı,kompazitor,aktyor
Ómirlik joldası
Janr Ózbek milliy muzıkası
Sayt
[[Fayl:Sherali Joʻrayev.jpg|280px|súwret]]
Tuwılǵan sánesi 12-aprel 1947(1947-04-12)
Qaytıs bolǵan sánesi 4-sentyabr 2023(2023-09-04) (76 jasta)

Sherali Jórayev  (1947-jıl 12-aprel, Lenin rayonı, Andijan, Ózbekstan SSR, SSSR - 2023-jıl 4-sentyabr, Tashkent, Ózbekstan ) - belgili ózbek qosıqshısı, kompozitorı, shayırı hám aktyorı. 1987-jıl Ózbekstan xalıq artisti ataǵı, 2018-jılda bolsa Tadjikistan xalıq artisti ataǵı berilgen[1][2]. 1991-jıl oǵan Alisher Nawayı atındaǵı Ózbekstan Respublikası Mámleket sıylıǵı berilgen. 2022-jıldıń 12-aprelida Prezident pármanına qaray óziniń 75 jıllıq yubileyinde Jórayev „El-jurt húrmeti“ ordeni menen de táǵdirlengen[3]. Jórayev atqarǵan qosıqlar ózbekler arasında belgili.

Ómir bayanı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Sherali Jórayev 1947-jıl 12-aprelde Andijan wálayatınıń Lenin rayonında (házirgi asaka Asaka qalasında ) tuwılǵan. Onıń qaysı kúnde tuwılǵanı belgisiz. Qosıqshı 12-apreldi óz tuwılǵan kúni etip tańlaǵan. 12-aprelde orıs kosmonavtı Yuriy Gagarin keńislikke ushqan. Qosıqshı aytıwına qaray, onıń bul saneni óz tuwılǵan kúni etip tańlawına taǵı bir sebep ol oqıwshılıq dáwirinde 12-aprel kúni bolıp ótken velosportta jeńimpaz bolǵan[4].

Jórayev 1972-jıl Tashkent teatr hám súwretshilik kórkem óneri institutın tamamlaǵan. 1976-jıl Mannon Uyǵur atındaǵı Tashkent mámleket kórkem óner institutın juwmaqlaǵan.

2023-jıldıń 4-sentyabrinde uzaq dawam etken kesellik sebepli qaytıs bolǵan[5][6].

Dóretiwshiligi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Jórayev ózbek mámleket estradasi (1972-1973), „Shadlıq“ qosıq hám oyın ansamblı (1972-1979 ), Andijan wálayatı filarmoniyasi (1979 -1986 ), Ózbek mámleket filarmoniyasi (1986 -1996 ), „Ózbeknavo“ birlespesinde (1999-jıldan ) jeke atqarıwshı qosıqshı bolǵan.

Jórayev tábiyiy shireli dawısqa iye bolǵan. Atqarıw usılı monologik, dramatik tınıshsızlanıwlarǵa tiykarlanǵan. Onıń atqarıwındaǵı qosıqlar itibarlılıǵı, filosofiyalıq mazmunga baylıǵı, insandı ózine tartatuǵınlıģı hám tereń insaniy dártliligi menen ajralıp turadı. Jórayev repertuari kóp qırlı bolıp, qosıqlarınıń tiykarın Shıǵıs eski (Alisher Navaiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Sa'diy Sheroziy, Qurandı yadǵa biletuǵın adam, Mashrab, Ogahiy, Jaloliddin Rumiy, Jomiy hám basqalar ) hám zamanagóy (Erkin vohidov, Abdulla Oripov hám basqalar ) shayırlardıń qosıqları quraydı[7]. 2008-jıl Jórayev úyinde Rumiyxanliq keshelerin shólkemlestirgen[8].

Jórayev óziniń uzaq jıllıq dóretiwshiligi dawamında júzlegen qosıqlar jazıp, olardı atqarǵan. Onıń eń ataqlı qosıqları arasında „Bahor ayyomi“ (Bobur sheʼri), „Birinchi muhabbatim“ (Abdulla Oripov sheʼri), „Inson qasidasi“ (Erkin Vohidov sheʼri), „Karvon“, „Meni kutgil“ (Konstantin Simonov sheʼri), „Oshiqlar sardori“ (Rasul Hamzatov sheʼri), „Ózbegim“ (Erkin Vohidov qosıǵı) , „Óxshamas“(Alisher Nawayi ǵázzeli) qosıqları bar.

Jórayevtıń „Ózbegim“ qosıǵı World Music Network britan leybli 2005-jıl shıǵarǵan „Orta Aziya muzıkası boyınsha ulıwma qollanba“ (anglichan: Rough Guide tap the Music of Central Asia) albomına kiritilgen. 2004-jıl 23-aprelde Britaniya xanzadası Elizabeth II ning 78 jasqa tolıw munasábeti menen Britaniya elshisi Craig Murray [en] mıńnan aslam qonaqtı elshixanaģa shaqırǵan. Tashkenttegi ilajǵa Sherali Jórayev, Sevara Názerxon hám Vladimir Neimer dirijorlıq etken orkestr shaqırılǵan. Sol waqıttataǵı Britaniyanıń Ózbekstandaǵı elshixanası Battlefield Band [en] shotland toparınıń Ózbekstan boylap túrin shólkemlestirgen. Bul gruppa menen Jórayev ta birge qosıq aytqan.

Jórayev akser qosıqları qosıqların ózi jazģan (atap aytqanda, „Birinshi muhabbatim“, „Ózbegim“, „Karvon“, „Ashshı haqıyqat“, „Yaralgan“, „Aslamlar sárdari“, „Insan táripsi“, „Aslam bolıń“ hám basqalar ). Birpara qosıqlarınıń tekstin de ózi jazǵan. Bular arasında „Baba Diyqan“, „Zaman“, „Qarawlarga“, „Ana Turkiston“, „Sahıpqıran“, „Dos bolsań, qasımda tur“, „Qayon ketmekdasiz? “ qosıqları bar.

1992-jılda Ózteleradiokompaniyası Jórayev dóretiwshiligine arnalǵan „Bir ullı el, xalıq bar jáhánda“ film-esse jaratqan. Qosıqshı Evropa, Aziya mámleketlerinde gastrolda bolǵan.

Jórayev 1990-jıldan 1995-jılǵa shekem Ózbekstan Respublikası Joqarı Keńesi aǵzası bolǵan. Ol „Sherali hám Oybarchin“ filmine ssenariy jazǵan hám filmde bas roldi oynaǵan. 1998-jıl „Bala jerdiń sultanı“ (russha Rebenok — sultan Zemli) dep atalıwshi kitap jazǵan[9].

Jórayev eń belgili ózbek qosıqshılarınan biri bolıwına qaramay, Ózbekstan húkimeti 2002-2016 -jıllarda onıń dóretiwshiligin barlıq ózbek telekanallarida kórsetiwdi qadaǵan etip, qosıqshınıń úlken sahnaģa shıǵıwına jol qoymay kelgen[6][10][11]. Ózbekstan prezidenti Islam Karimovga Jórayevtiń sın kózqarastan qosıqları maqul kelmegen, degen pikir keń tarqalǵan. Qosıqshınıń ózi bolsa bul haqqında ashıqsha sóylewdi qálemegen[12]. Dóretiwshiligi qadaǵan etilgen dáwirde Jórayev basqa mámleketlerde hám toy-dástúrlerde qosıq aytıp turǵan. 2016-jıl Karimov óliminen keyin oǵan qoyılǵan rásmiy bolmaǵan tıyım alıp taslanǵanı haqqındaǵı xabarlar artınan 2017-jıldan baslap Jórayev televidenie hám sahnalarda kórinis bere baslaǵan[6].

2021-jılda qástelikke ushraģani sebepli taǵı kórkem ónerden waqtınshalıq ketken.

Ólimi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

2023-jıl 4-sentyabr Sherali Jórayev qaytıs bolģanlıģı haqqındaǵı xabarlar dáslep social tarmaqlarda tarqaldı. Xabardıń ras ekenligi bir neshe rásmiy saytlar tárepinen sol kúni-aq tastıyıqlanǵan[13]. 2023-jıl 5-sentyabr kúni marhum Sherali Jórayevning azası Kókcha meshitinde peshin namazınan keyin óqilishi xabar berilgen[14]. Qaytıs bolǵan adamnıń ólimi munasábeti menen Ózbekstan Respublikası prezidenti Shavkat Mirziyoyev óz qayģısın bildirgen[15][16].

Diskografiyasi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Albomları
  • „Uzbekskiye narodniye pesni“ (1971)
  • „Yor-yor“ (1980)
  • „Oq qayin“ (1982)
  • „Karvon“ (1986)
  • „Kuy sehri“ (1987)

Filmografiyasi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Aktyor sifatida
Yil Film Rol
1989 Sherali va Oybarchin Sherali
Ssenariy avtorı retinde
Yil Film
1989 Sherali va Oybarchin

Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  1. ↑ Sherali Jórayev: „Biz tóxtab qolmadik. Biz hali bormiz“
  2. ↑ Ózbekiston xalq artisti Sherali Jórayev yosh qóshiqchi bilan qarindoshligi haqidagi mish-mishlardan gʻazabda
  3. ↑ „Prezident Sherali Jórayevti sıylıqladı“. Qalampir.uz (12-aprel 2022-jil). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-jıl.
  4. ↑ „Sherali Jórayev 64 yoshda“. Ozodlik radiosi (13-aprel 2011-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  5. ↑ „O‘zbekiston xalq artisti Sherali Jo‘rayev vafot etdi“. Daryo.uz (4-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-jıl.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Xalq hofizi Sherali Jo‘rayev vafot etdi“. Ozodlik radiosi (4-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 4-sentyabr 2023-jıl.
  7. ↑ Ózbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni
  8. ↑ „Sherali konsert berdi“. Ozodlik radiosi (30-dekabr 2008-jıl). Qaraldı: 30-yanvar 2012-jıl.
  9. ↑ „„Bola yerning sultoni”“ (ruscha). Biblus. Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  10. ↑ „Propaganda sanʼati“ (ruscha). EurasiaNet (7-oktyabr 2009-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  11. ↑ „Ózbekiston: Milliy qóshiqchi Sherali Jórayev oltmish yoshga tóldi. Uning konsertlari — rasmiylar tomonidan man etiladi“ (ruscha). Ferghana News (26-aprel 2007-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  12. ↑ „Sherali Jórayev ógʻillarining óz yólini istaydi“. BBC (25-avgust 2009-jıl). Qaraldı: 12-iyun 2012-jıl.
  13. ↑ „Ўзбекистон халқ артисти Шерали Жўраев вафот этди“ (uz-Cyrl). Газета.uz (4-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  14. ↑ „OYINA.UZ“. Telegram. Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  15. ↑ „Ўзбекистон халқ артисти Шерали Жўраев вафоти муносабати билан ҳамдардлик“ (uz). president.uz. Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.
  16. ↑ „Shavkat Mirziyoyev Sherali Jo‘rayev vafoti munosabati bilan hamdardlik bildirdi“ (uz-Latn). Газета.uz (5-sentyabr 2023-jıl). Qaraldı: 5-sentyabr 2023-jıl.

Ádebiyatlar[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  • Ózbekiston milliy ensiklopediyasi. Sh-harfi. Birinchi jild. Toshkent, 2000-jıl.

Siltemeler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

"https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Sherali_Jurayev&oldid=73937" saytınan alınǵan