Statistikalıq esap
Statistikalıq esap – belgili sharayatta xalıq xojalıǵınıń barlıq hám ayırım tarawlarında sotsiallıq rawajlanıw nızamlıqların muǵdarlıq kóriniste úyrenedi. Statistikalıq esap jámiyetlik hádiyselerdi úyreniw hám qadaǵalaw sistemasınan ibarat.
Xojalıq esabınıń bul túri pútkil xalıq xojalıǵın hám onıń tarawların rawajlandırıw protsesslerin úyreniwge baǵdarlanǵan, ol kárxanalarda, shólkemlerde hám mekemelerde bolatuǵın hár qıylı massalıq qubılıslardı baqlaw ushın paydalanıladı.
Satitistikalıq kórsetpeler sotsiallıq hádiyselerdi muǵdar hám sapa tárepinen kórsetedi. Máselen, statistikalıq esap sanaat kárxanalarda tovar islep shıǵarıw muǵdarı, miynet haqı, kásipler boyınsha sanı hám basqa maǵlıwmatlardıń muǵdar, sapa táreplerin úyrenedi. Sonday-aq onıń járdeminde halıq sanı, materiallıq hám ruwxıy dárejesiniń ósiwi haqqında maǵlıwmatlar alınadı.
Statistika xojalıq háreketi haqqındaǵı dáslepki maǵlıwmatlardı ǵárezsiz dúzilgen baslanǵısh hújjetler tiykarında aladı. Bunnan tısqarı, ol maǵlıwmatlardı buxgalteriyalıq hám operativ esabı maǵlıwmatların paydalanıw jolı menen de aladı. Statistikalıq esapta maǵlıwmatlardı alıwdıń tiykarǵı deregi esabat maǵlıwmatlar esaplanadı.