Tábiyiy geografiyalıq regionlar

Tábiyiy geografiyalıq regionlar — geografiyalıq qabıqtıń eń iri zonal tábiyiy geografiyalıq bólimi. Hár bir tábiyiy geografiyalıq regionlar ıssılıq hám ıǵallıqtıń bólek rejimi, hawa massaları, olardıń cirkulyatsiyasi, biogeoximiyalıq hám geomorfologik processlerdiń izbe-izligi, ósimliklerdiń vegetatsiya dáwiri, xaywanlar migratsiyasi, elementlerdiń aylanba háreketi hám basqa qásiyetleri menen parıq etedi. ıqlım faktorları, tiykarlanıp, ıssılıq hám ıǵallıqqa baylanıslı túrde hár bir tábiyiy geografiyalıq regionlar ishinde tábiyiy geografiyalıq zonalar ajratıladı. regionlar ekvatordan polyusqa hám tof eteklerinen shıńlar tárep, sonıń menen birge, tómen atmosfera basımlı statsionar az jawınlı oblastlardan arid landshaftlı, hawa rayınıń antitsiklon jaǵdaydaǵı joqarı basımlı oblastları tárep ózgerip baradı.

Qurǵaqlıqta 1 ekvatorial hám 2 den subekvatorial, tropik, subtropik, motadil, subqutbiy (subarktika hám subantarktika), polyar (arktika hám Antarktika ) regionlar ajratıladı. Qurǵaqlıqtaǵı tábiyiy geografiyalıq regionlarǵa uqsas regionlar Dúnya okeanında da baqlanadı. Olardıń jaylasqan ornı radiatsiya balansı áqibetinde kelip shıǵıs ıssılıq, puwlanıw, bultlılıq, suwdiń shorlıǵı hám tıǵızlıǵı menen, bolsatuǵın samallar hám teńiz aǵısları, suwdiń vertikal cirkulyatsiyasi, quramındaǵı kislorod, plankton hám organizmler muǵdarı menen belgilenedi. Ádetde, bul sharayatlar keńlikler boyınsha ásten ózgeredi, teńiz aǵısları bolsa Koriolis kúshine muwapıq tárzde óz region shegarasınan shıǵıp basqa region qásiyetlerine de sezilerli tásir kórsetedi. Sol sebepli, okeanlıqtıń geografiyalıq regionların belgilewde tiykarǵı suw massalarınıń konvergensiya sızıǵı, polyar úlkelikke jaqın oblastlardaǵı kóp jıllıq hám máwsimiy muzlar hám sol sıyaqlı tábiyiy shegaralar zárúrli áhmiyetke iye. Taǵı regionlar tuwrısında bólek maqalalarǵa q. (Antarktika mintakasi, Arktika regioni hám t.b. ).

Derekler

ÓzME,Birinshi tom, Tashkent, 2000-jıl