Tábriz miniatyura mektebi

"Tabriz miniatyura mektebi" — orta ásirlerde Tabrizde qáliplesken súwretleytuǵın kórkem ónerdegi stilistik jónelis. Dáslepki úlgileri XIII-ásir aqırı — XIV-ásirlerge tiyisli. Eń rawajlanǵan dáwiri XVI -ásirdiń 30—40 jńllarına tuwrı keledi. Tabriz miniatyura mektebi kórkem ónerine dáslepki dáwirde Shıǵıs hám Batıs. mámleketleri, ásirese, Qıtay miniatyurasınıń tásiri kúshli bolǵan. Keyinirek bul kórkem óner dástúrleri dóretiwshilik ózlestirilip, jańa obraz dúzilisi, reńler gammasına iye bolǵan usıl jaratılǵan. XIV-asirde, ásirese, XVI -asirde Tabriz kitapat kórkem ónerdiń zárúrli orayına aylanǵan. XV-asirde oray Geratqa kóshiriledi, Gerat miniatyura mektebiniń qáliplesiwine kúshli tásir kórsetken. XVI -asirde Tabriz safaviylerdiń orayına aylanǵannan soń, súwretleytuǵın kórkem óner taǵı tiklendi. Sultan Muhammed Tabriziy basshılıǵındaǵı jergilikli súwretshilerge Kámaliddin Behzadtıń bas etip tayınlanıwı, Gerat miniatyurasi dástúrleri menen Tabriz miniatyura mektebi dástúrleri qosılıp ketiwi joqarı dárejedegi kitabat kórkem ónerin júzege keltirdi. Kórkem forma joqarı dárejede jetilistiriwdi, kóp formalı quramalı kompozitsiyalar júzege keldi, dóretpeler epik xarakterge iye boldı, súwrette arxitekturalıq tábiyat kórinisi keń orın iyeledi, jańa zamanagóy bezewleri, elegant ritmi hám jaqtı boyawlar dúzilisi óz gezeginde miniatyuranıń tásirliligi hám ózine tartatuǵının asırdı. Dástúriy mifologik temalar ornın saray ómirin súwretleytuǵın umtılıw iyeledi. Tema sheńberiniń keńeyiwi menen súwretlerde demokratiyalıq sesler uyǵınlıqlar, xalıq jáne onıń úrp-ádetleri real kúndelik turmısı hám tábiyat, tábiyat kórinisileri de óz sáwleleniwin taptı, bólek betlerde dóretpeler jaratıldı. Dábdebeli portret júzege keldi. Sultan Muhammed, Aǵa Mirak, Krsim Ali, Mir Baxıtlı Ali hám basqalar Tabriz miniatyura mektebiniń iri wákilleri bolıp tabıladı. Tabriz miniatyura mektebi wákilleri " Shahnama" (1524, SanktPeterburg), Nizamiydiń " Xamsa" si (XV-ásir aqırı — XVI -ásir, Istanbuldaǵı Topqapı sarayında ), Rashiddinniń " Jomi' attavorix" (1528—29, Rossiya milliy kitapxanasında ) hám basqa qoljazba kitaplardı kórkem etip bezegen. Tabriz miniatyura mektebi ornın Isfahon miniatyura mektebi iyeledi. Biraq Tabriz miniatyura mektebi Iran, Turkiya, Hindstan miniatyura kórkem ónerine taǵı kóp jıllar dawamında tásir kórsetken.

 == Derekler ==

ÓzME, Birinshi tom. Tashkent,2000-jıl