Tók taw
Tók qala (Tók taw) esteligi Nókisten 14 kilometr arqa-batısta, házirgi Nókis rayonı aymaǵında jaylasıp, ulıwma maydanı 8 gektardı iyeleydi. Bul estelikti birinshi márte 1946-jılı S.P.Tolstov, keyin 1959-jılı A.V.Gudkova teksergen. Estelik biziń eramızǵa shekemgi IV ásirde payda bolıp, keyingi dáwirde de bul jerde turmıs dawam etken.
Nókis rayonı óziniń bay tariyxı, mádeniy miyrasları menen birge zıyarat orınları menen de elimizge sayaxat etip keletuǵın sırtqı hám ishki turistler ushın áhmiyetli, sonday-aq, úlken qızıǵıwshılıq oyatatuǵın aymaqlardıń biri bolıp tabıladı. Rayonda zıyarat turizminiń perspektivası joqarı. Ásirese, rayon orayına kire beristegi «Ázler baba» zıyarat ornı elimizdegi muqaddes orınlardıń birinen esaplanadı. Xalıq arasında «Ázler baba» dep atalıp ketken ullı insannıń tolıq atı Máwlenberdi Áziz xoja ulı Allaberdi Áziz bolıp, 1602-jılları ómir súrgen. Bul orın rayondaǵı zıyaratshılar eń kóp zıyaratlaytuǵın orınlardıń birinen esaplanadı.
Tariyxıy tulǵalardıń máńgi qonım tapqan jerlerin abadanlastırıw iygilikli is esaplanadı.
Ásirese Nókis rayonı aymaǵındaǵı Tók qala, xalıq arasında bul jer «Tók taw» dep atalıp ketken.
Sebebi, bul jerde áyyemgi qala jaylasqan bolıp, ol tóbeshik (biyiklik) te jaylasqan. Bul áyyemgi qala biziń eramızǵa shekemgi IV ásirden eramızdıń XIII ásirine shekemgi dáwirge tiyisli bolıp esaplanadı.
Tók qalada Házireti Pir Omar xojanıń qoyımshılıǵı hám mavzoleyi bolıp, rayondaǵı zıyaratshılar kóp keletuǵın jerlerdiń biri. Jergilikli xalıq wákilleriniń aytıwlarına qaraǵanda, Ázler babaǵa zıyaratqa kelgen adamlar dáslep Házireti Pir Omar xojanıń qoyımshılıǵın, sońınan Ázler babanıń qoyımshılıǵın zıyarat etse, sawap boladı eken.
Avtorlar: Islam Matekov, Azamat Ájimuratov.