Turaqlı energiya

</img>

</img>

</img>

</img>

Turaqlı energiya kem uglerodlı elektr energiyasin islep shıģarıwdı kóbeyttiriw, qáwipsiz energiyanı universal qılıw hám energiyanı tejew ámeliyatın óz ishine aladı. Joqarıdaģı súwretlerde shepten saat jónelisi boyınsha: Ispaniyada erigen duz ıssılıq saqlaw menen kontsentrlengen quyash energiyasi, Qubla Afrikada samal energiyası, Singapurda elektrlestirilgen jámáát transportı hám Efiopiyada jasıl energiya arqalı azıq-awqat tayarlaw súwretleri keltirilgan.

Energetika turaqlı taraw esaplanadı, eger ol «házirgi kún mútajliklerin qandırsa, keleshek áwladlar óz mútajliklerin qandırıw qábiletine ziyan jetkizbeydi»“. Turaqlı energiyanıń kópshilik táriypleri ıssıxana gazları emissiyasi sıyaqlı ekologiyalıq tárepler, energiya jetispewshiligi, social hám ekonomikalıq táreplerdi esapqa aladı. Samal, gidroenergetika, quyash hám geotermal energiya sıyaqlı qayta tiklenetuģın energiya derekleri, ádette, qazıp alınatuǵın janar may dereklerine qaraǵanda talay turaqlı bolıp tabıladı. Biraq, qayta tiklenetuǵın energiya derekleriniń ayırım joybarları, mısalı,biojanılģı islep shıǵarıw ushın ormanlardı kemeytiw átirap -ortalıqqa úlken ziyan jetkiziwi múmkin.

Qayta tiklenbeytuǵın energiya derekleriniń turaqlı energiya daǵı róli tartıslı bolıp kelmekte. Yadro energetikasi kem uglerodlı derek bolıp, onıń tawısıw dárejesin samal hám quyash energiyası menen salıstırıw múmkin. Biraq radioaktiv shıģındlar, yadrolıq tarqalıw hám baxtsız hádiyseler menen baylanıslı qáweterler sebepli onıń turaqlılıǵın ele dodalanbaqta. Kómirden tábiyiy gazǵa ótiw átirap -ortalıqqa payda keltiredi, atap aytqanda, ıqlımǵa tásir etedi, biraq basqa variantlarǵa ótiwdiń keshigiwine alıp keliwi múmkin. Karbonat angidrid (CO2) shıǵındıların alıp taslaw ushın uglerodtı elektr stansiyalarına jaylastırıw múmkin. Biraq bul texnologiya qımbat hám kemnen-kem jaǵdaylarda qollanıladı.

Birlesken Milletler Shólkeminiń Brundtland Komissiyası 1987-jılģı «Biziń ulıwma keleshegimiz» esabatında energiya tiykarǵı komponenti bolǵan turaqlı rawajlanıw konsepsiyasın suwretlab berdi. Ol jaǵdayda turaqlı rawajlanıw „Keleshek áwladlardıń óz mútajliklerin qandırıw qábiletine ziyan jetkizbewden házirgi kún mútajliklerin qandırıw“ dep tariyp bergen . Turaqlı rawajlanıwdıń bul xarakteristikası sonnan berli turaqlı energiyanıń kóplegen táriypleri hám túsindiriwlerinde silteme etilgen.