Ullı Afrika kólleri
Ullı Afrika kólleri — Afrikadaǵı eń úlken kóllerden biri bolıp, Shıǵıs Afrika jarıqlar zonası hám onıń átirapında jaylasqan. Dúnyadaǵı ekinshi eń úlken dusshı suwlı kól Viktoriya kóli hám tereńligi hám kólemi boyınsha dúnyada ekinshi orında turatuǵın Tanganika kóli kiredi. Ullı ataması Amerikanıń Ullı kóllerinen alınǵan. Kóller dizimi, úlkennen kishige qarap:
- Viktoriya
- Tanganika
- Nyasa (Malavi)
- Rudolf (Turkana)
- Edvard
- Albert
- Kivu
Bazıları Ullı kóller arasında tek Viktoriya, Albert hám Edvard kóllerin óz ishine aladı, sebebi tek bul úsh kól Aq Nilǵa aǵadı. Tanganika hám Kivu Kongo dáryası sistemasına, Malavi bolsa Shire dáryası arqalı Zambeziǵa quyıladı. Rudolf kóli jabıq esaplanadı.
Tanganika kóli jaqınında jaylasqan Rukva hám Mveru kólleri Afrikanıń Ullı kólleri qatarına kirmeydi.
Bul kóllerde házirde belgili bolǵan bárshe balıq túrleriniń 10 % i jasaydı. Bunnan tısqarı, Viktoriya, Tanganika hám Nyasa kólleri Jerdegi bárshe taza suwdıń tórtten bir bólimin óz ishine aladı.
Házirde bul kóller bárshe zıyanlı tasıwshılardan tazalanǵan.
Ádebiyatlar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Дмитревский Ю. Д., Олейников И. Н.. Озёра Африки. Л.: Гидрометеоиздат, 1979. (obl.)
- Chrétien Jean-Pierre. The Great Lakes of Africa : Two Thousand Years of History : [angl.] = L’Afrique des grands lacs : Deux mille ans d’histoire : 2000, P., Aubier : [per. s fr.] / translated and edited by Scott Straus. — 2nd illustrated ed. — N. Y. ; Cambridge, MA : Zone Books[en] : MIT Press, 2003. — 503 p. — ISBN 1-890-95134-X. — ISBN 978-1-890-95134-4. — OCLC 50868297.