Kontentke ótiw

Velosiped

Wikipedia — erkin enciklopediya
Jarıs velosipedı.

Velosiped (latınsha velox — tez, ayaq) pedallar arqalı adam múskilerı kúshi menen háreketleniwshı, jer sırtında júriwge mo‘njellengen, do‘ngeleklı transport. Qolda (nágıranlar velosipedı) hám motor (dvigatel) járdemınde háreketlentiriletuǵın velosipedler de bar. Velosiped dóngelek, rama, er, ról, pedal, sebi hám ekki shar (juldızsha)dan ibarat. Pedal basılganda oǵan biriktirilgen shar shınjırı aylanadı, shınjır bolsa arqa dóngelek oǵına mekemlengen shestirnanı aylantıradı. Velosiped qol yaki ayaq tormızı benen toqtatıladı. Dóngelektıń ólshemıne qarab, erkekler, áyeller hám balalar velosipedlerı; wazıpasına qarap, universal, sport, mónjelengen (sirkte, júk tasıwda isletıletuǵın, tirkeme arbalı, veloriksha), velosiped-drezina (relsda júrıw ushin) boladı. Dástlepkı velosipedtı Karl Drais (Germaniya, 1818) oylap tapqan. Házirgi ekki dóngeleklı velosipedlerdıń tezligi 10–30 km/saat, awırlıgı 8—16,5 kg. Motorlı velosipedler saatına 30–50 km tezlik benen háreketlenedı. Sport velosipedı ádewır jeńıl boladı, tezligi saatına 70 km den hám onanda kóbirek bolıwı múmkin.