Wolfgang Amadeus Mozart
| Tuwılǵan sánesi | 27-yanvar 1756[1][2] |
|---|---|
| Qaytıs bolǵan sánesi | 5-dekabr 1791[3][4][5][2] (35 jasta) |
Volfgang Amadey Mozart (27-Yanvar' 1756 - 5-Dekabr' 1791) Avtsriyali kompozitor hám pianist bolǵan. Kópshiliktiń pikirinshe ol barliq waqittiń eń zor kompozitorlariniń biri esaplanadi. Ol 1756-jili 27-Yanvar'da Zaltsburg qalasinda tuwilǵan. Ol qisqa ómiri dawaminda 600 den aslam muzika shiǵarmalarin dóretti. Solardiń ishinde Don Jiovanni hám Siyqirli Sirnay operalari bar. Oniń birinshi miyneti tórt jasinda jazilǵan minuet (oyin) esaplanadi; aqirǵi miyneti juwmaqlanbaǵan Rekviem esaplanadi. Mozart kishkene waqtinan pianino shertip bilgen hám ol zor pianist, hám de ataqli kompozitor sipatinda dańq shiǵardi. Ol 1791-jili 5-Dekabr' saat túngi 1 lerde revmatik isitpadan qaytis boldi.
Mozarttiń muzikasi
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Mozarttiń muzikasi Gaydn muzikasi siyaqli Klassikaliq stil'degi muzikalardiń eń zori esaplanadi. Ol muzika dóretip baslaǵan waqitta Barok periodi óz juwmaǵina jetip , muzikaǵa bolǵan kóz qaras ózgerip atirǵan waqitlar edi. Muzikaniń formasi, balansi (teń salmaqliliq) hám elegantliliǵi kontrapunt stil'den jaqsiraq dep esaplandi. Mozart tap sol waqitta ataq shiǵarǵan pianino ushin muzika jazǵan birinshi ataqli kompozitor boldi. Ol sol waqitta muzikaniń barliq túrlerin: simfoniya, opera, solo kontsert, kamera ushin muzika, atap aytqanda tarli kvartet hám tarli kvintetler, hám pianino ushin sonatalar dóretti. Ol kóplep diniy muzikalar, soniń ishinde messalar, hám sonday-aq oyinlar, divertimenti hám serenadalar dóretti.
Mozart jas waqtinda simfoniyalar ádette qisqa, ápiwayi muzika shiǵarmasi esaplanar edi. Mozart simfoniyani yarim saatqa sheken soziliwi múmkin bolǵan sheberlik penen islengen shiǵarmaǵa aylandirdi. Ásirese oniń aqirǵi úsh simfoniyasi eń zor (shedevr) shiǵarmalar esaplanadi. Oniń kontsertleri, ásirese pianino kontsertleri aldin jazilǵan muzikalardan bir qansha aldinǵa rawajlanǵan edi. Mozart kóbinese baladay háreket etkeni menen, ol adam xarakterin jaqsi túsiner edi. Buni oniń operalarinda xarakterlerdi kórsetiw ushin kirgizgen elespesiz effektlerinen kórse boladi.
Mozarttiń operalari oniń zor miynetleri esaplanadi. Ol adamlardiń xarakterlerin jaqsi túsindi hám olardi operalarda aship beretuǵin muzikalar dóretti. Ásirese úsh operasinda: "Don Jiovanni", "Le Nozze di Figaro" (Figaroniń úyleniwi) jám "Cosi fan tutte" operalariniń hár qaysisinda bir neshe xarakterler jaǵdaydi óz kóz qarasinan aytip turǵanliǵin kóriwge boladi.
Mozart pop muzika janrinda da namalar dóretti. Solardiń ishinde "Eine keine Nachtmusik", "Pianino A Sonatasi"nan "Túrkshe Rondo"si, "K550 G minorinda 40-Simfoniya"si hám "Siyqirli nay (fleyta)" namalari házirgi kúnde júdá belgili.