Ózbekstan kinematografiyası

Ózbekstan kinematografiyası — Ózbekstan kino kórkem óneri hám kino sanaatı. Onıń tiykarın „ Ózbekfilm“ kinostudiyası quraydı.

Tarıyx

Házirgi Ózbekstan aymaǵında kinofilmlerdiń birinshi kórgizbesi 1897-jılda Tashkentte bolıp ótken. Xudoybergan Devonov (1879 -1940) ózbek kinosınıń tiykarshısı esaplanadı. Devonov Xorezmniń tarıyxıy dıqqatqa iye orınları: minaralar, meshitler hám basqa esteliklerdi súwretke alıp, ekranda kórsetken 1908-jıl ózbek kinosınıń tuwılǵan jılı esaplanadı.

SSSR quramında

1925-jılda Buxkino sherikliginde „Ólim minarası“ filmin súwretke aldı. Sol jılı „Shıǵıs juldızı“ kinofabrikasi ashılıp, 1958-jılda oǵan „Ózbekfilm“ dep at berildi.

Jıllar dawamında studiyada Komil Yormatov, Nabi Ganiyev, Latif Fayziev, Zagid Sobitov, Ravil Botirov, Elyor Ishmuhamedov, Uchqun Nazarov, Shuhrat Abbosov, Ali Hamraev hám basqalar dóretiwshilik etti. Klassik kinofilmler qatarına „Tohir Zuhra“, 'Nasriddin Buxarada", „Maftuningman“, „Mahallada duv-duv gap“, " O'tkan kunlar" filmleri kiredi. Rejissyor Yusup Raziqovtiń pikrinshe, „Tashkent — nan qalası“ filmi kinostudiyanıń eń úlken jetiskenligi bolıp tabıladı.

1972-jılda „Ózbekstan kino muzeyi“ dúzildi.

1970-1980-jıllarda Sh. R. Rashidov járdeminde úsh iri tarıyxıy serial súwretke alındı: Olar Odil Yoqubov shıǵarması tiykarında „Uluǵbek ǵáziyneleri“, Oybek romanı tiykarında 10 bólimli „Alisher Navoiy“ videofilmi, 17 bólimli Kamil Yashin romanı tiykarında „Órtli jollar“

1990-jılda Pirimqul Qodirov romanı tiykarında 10 bólimli „Bobur“ tarıyxıy serialı tayarlandı.

1991-jıldan keyin

„Socialistikalıq haqıyqatlıq“ dáwirin qayta kórip shıǵıw 80-jıllar aqırındaǵı filmlerden („Siz kimsiz? “, „Tas but“, „Ásker ertegi“, „Jabayı“) baslanıp, birinshi ilimiy fantastika filmi „Abdullajon, yamasa Stiven Spilbergke arnalǵan“ (1991-jıl, rejissyor Zulfiqor Musoqov) hám „Tańǵa shekem“ filmleri bolıp tabıladı. Bul dáwirge kelip kinematografiya tarawında burılıs júz berdi, bul bolsa Yusup Roziqovtıń „Arator“, „Órtoq Boykenjaev“ sıyaqlı filmleriniń payda bolıwına alıp keldi. 1998-jıldan baslap kino kórkem óneri rawajlanıwınıń ekinshi basqıshı baslandı, bul milliy usıldı tańlaw menen xarakterlenedi ("M. Abzalovanıń „Shımıldıq“, S. Nazarmuhamedovtıń „Chayongul“, M. Radjabovtıń „Parij momo“, „Dilhiroj“, Yusup Raziqovtıń „Yodgor“, H. Nasimovtıń „Yodgor“, Yolqin To'ychiev hám Ayub Shaxobutdinovtıń „Qardaǵı lala“ „Bir tús ushın“).

Zamanagóy kino procesiniń ayrıqsha tárepi sonda, ózbek filmleri qoyılatuǵın kinoteatrlarǵa keletuǵın jaslardıń úlken auditoriyası qáliplesken. Bul basqıshqa kelip bir qatar filmler kinofestivallarǵa qatnasa baslaydı: „Jol bolsın“ (2006, rejissyor Tamara Kamalova), „Vatan“, „Bulaq“ (Derek), „Jurt“, „Aspandaǵı jigitler“, „Yad“, „Soǵinch“ soxili", „Oidina“, " PS ". Ataqlı prokat filmleri: „Romeo hám Juletta“, „Boivaccia“, „Ketma“ filmleri usılar qatarınan bolıp tabıladı.

Murod Radjabov súwretke alınǵan „Super kelinchak“ va „Ichkuyov“ komediyaları sońǵı filmleri edi. Kinotanıwshı Gulnora Abikeevanıń pikirinshe, ózbek kinosı „filmler sanı sapadan ústin turatuǵın“ Hindistan tájiriybesine qaratılǵan. Ózbek kinosınıń klassikasi Shuhrat Abbosovtıń pikirine kóre, „elege shekem kúshli qarama-qarsılıq, ideyalar qarama-qarsılıǵı bolmaǵan filmler shıǵarılmaqta“. Kritik Rozika Mergenbayeva "Kim keminde 10 mıń AQSh dolları tapsa, kinofilm súwretke alıwı múmkin, kino qániygeleri olardı „xon-taxta“ — kesiw taxtasi deydi, yaǵnıy asıǵıs pirogtay tayarlanadı", dep aytıp ótedi.

Maǵlıwmatlarǵa kóre 2008-jılda „Milliy seriya“ mámleket baǵdarlaması qabıl etilip, bunıń ushın Tashkent qalasında studiya qurılǵan.

Rejissyor Ayub Shaxobiddinovtıń „Jánnet mákanım“ („Parizod“) filmi 2012-jılda „ Kinoshok“ festivalınıń Gran-prisi menen táǵdirlengen.

Hújjetli film

Hújjetli filmler „Ózbekfilm“nen tısqarı „Ózbektelefilm“, „Ózkinoxronika“ kinostudiyaları hám kommerciyalıq kinostudiyalarında da súwretke alınbaqta.

Animaciya

Birinshi animaciyalıq quwırshaq filmi 1965-jılda jaratılǵan hám „6x6 kvadratta“ dep atalǵan, „Batır shımshıq“ animaciyalıq multfilmi 1969-jılda ekranǵa shıǵarılǵan . „Ózbekfilm“ kinostudiyasında balalar ushın multfilmler súwretke alınǵan: „Tilsimli kóylek“ (1980), „Kók pil balası“ (1976 ), „Kva-Kva“ kvarteti (1977), „Tilsimli ánar haqqındaǵı ertek“ (1982), „Eski Usto ertekleri“ (1986) hám úlkenler tamashagóyleri ushın bolsa: „Jawın jawadı“ (1984), onıń prodyuseri Sergey Alibekov.

Ǵárezsizlik jıllarında tiykarınan milliy temalarǵa arnalǵan seksennen artıq multfilm jaratıldı. „Gúlal“ („Gúlal“) filmi xalıq aralıq festivallardıń abıraylı sıylıqları menen táǵdirlengen; „Bar, bereket“, „Búkir ashıq“, „Ur, toqpaq“, „Eki qońsı hám qawın“. Animaciya tarawında 2010-jılǵa kelip „Ózge planetalıq miyman“ atlı birinshi 3D multfilmi súwretke alınǵan. 2011-jılda ádebiy shıǵarmalar, xalıq ertek hám ráwiyatlarına tiykarlanǵan „Shıraq ápsanası“, „Gózzal quwırshaq“, „Jo‘raxon“, „Zumrad hám Qımbat“, „Isenbeyseń“ multfilmleri tayarlandı .

Ózbek aktyorları

• Farhod Mahmudov
• Ahmedov, Yoqub
• Rahimov, Nabi
• Sagdiev, Yodgor Xabibovich
• Saidqosimov, Po‘lat
• Muhamedjanov, Zokir Muhamedjanovich
• Ulugʻbek Qodirov
• Alisher Uzoqov
• Umid Iskandarov
• Rametova, Saida Xojievna
• Moʻmin Rizo

Film islep shıǵarıw

2004-jılda „Ózbekkino“ mámleketlik aksionerlik kompaniyası „Ózbekkino“ Milliy agentligine aylantırıldı. Tap sonday jaǵdayda „Qaraqalpaqkino“ agentligi júzege keldi. „Ózbekkino“nıń „Ózbekfilm“, „O'zkinohronika“, „Qaraqalpaqfilm“ kinostudiyaları, „5-studiya“ EMTO, sonıń menen birge, 14 aymaqlıq bólimleri bar. Bunnan tısqarı, kinematografiya salasında kino hám video ónimler jaratıw menen shuǵıllanatuǵın 700 ge jaqın kárxana, studiya hám dóretiwshilik awqamlar dizimge alınǵan .

Iri kinoteatrlardan biri Tashkenttegi Alisher Navoiy atındaǵı kino sarayı bolıp tabıladı. Bul 11 kinozal óz ishine 5 mıńǵa jaqın tamashagóydi sıydıra aladı. 2022-jıl sentyabr jaǵdayına kóre, Ózbekstanda 99 kinoteatr isleydi.

Postsovet dáwirindegi ózbek kino dóretiwshileri dóretpeleri dizimi

1990-jıllar

• Abdullajon (1991)
• Ro'zi mahshar (1991)
• Temir erkek (1991)
• Kim Eser? (1992)
• Órt túbindegi perishte (1992)
• Qırqqulaq sırı (1992)
• Tınıshlıq kodeksi 2 (1992)
• Broker (The Broker) (1992)
• Mushketyorlar 20 jıl ótip (1992)
• Variant nol (1992)
• Baǵdadta hámmesi jaqsı (1993)
• Jolawshıǵa ot ashpań (1993)
• Qanǵa bólengen baxtım (1993)
• Xanzada Anna yamasa mushketyorlardıń 30 jıldan keyin sırı (1993)
• Tram-tararam, yamasa buxti-baxti (1993)
• Haggi-Tragger (1994)
• Ullı Turan (1995)
• Ákemnen qalǵan atızlar (1997)
• Jalataylıq, Muzika, Muhabbat… (1997)
• Bo Ba Bu (1998)
• Ay Áke (Ay Áke) (1999)

2000-jıllar

• Alpamıs (2000)
• Tayır hám Zuhra (2000)
• Voyiz (2000)
• Hayallar Shohligi (2000)
• Dilhiroj (2002)
• Aspandaǵı balalar (2002)
• Aspandaǵı balalar 2 (2003)
• Qar qoynındaǵı lala (2003)
• Sevinch (2004)
• Sarvinoz (2004)
• Ko'rgilik (2005)
• Erkek (2005)
• Kelgindi Kúyew (2005)
• Árman artında (2005)
• Sarvinoz 2 (2005)
• Kelgindi kelin (2006)
• Otaw (2007)
• Boyvachcha (2007)
• Jaza (2007)
• Panoh (2007)
• Zumrad hám Qımbat (2007)
• Delbe (2008)
• Boyvachcha 2: Tuwısqan aǵalardıń balaları (2008)
• Jánnet qaydadur (2008)
• Nortoy (2008)
• Shıq (2008)
• Tınıshlıq (2008)
• Super kelinshek (2008)
• Taslandıq (2008)
• Delbe (2008)
• Ashshı turmıs (2009)
• Challari (2009)
• Ǵarrı hám aqlıq (2009)
• Faryod (2009)
• Ishkúyew (2009)
• Mırza hesh kim (2009)
• Kirakash (2009)
• Ashıqlar (2009)
• Ózimnen ózime shekem (2009)
• Jasama dúnya (2009)
• Sońǵı jıldam (2009)
• Túnnen azanǵa shekem (2009)
• Úyleniw (2009)

2010-jıllar

• Keshikken turmıs (2010)
• Perishte (2010)
• Ayralıq (2010)
• Jaradar (2010)
• Men studentpen! (2010)
• Nazar (2010)
• O'g'rigina kelin (2010)
• Kewil kózi (2010)
• Qarakóz (2010)
• Qalalıq sáteń (2010)
• Tango yohud aljasqan qız ayttırıwshılar (2010)
• Ushar qız (2010)
• Havfli sarguzasht (2010)
• Júzbe-júz (2010)
• Aldanǵan hayal (2011)
• Biykarshılar mákanı (2011)
• Perzentim (2011)
• Baxıt izlep (2011)
• Er bermek — Jan bermek (2011)
• Xay-xay balakay (2011)
• Isenim (2011)
• Jigerbentim (2011)
• Mákkar (2011)
• Kelgindi kelin 2: Anjancha muhabbat (2011)
• Kishkene xojayın (2011)
• Meniń ajaǵam boydaq! (2011)
• Alıń quda, beriń quda (2011)
• Áwmetli jigitler (2011)
• Uqsatpastan ushıratpas (2011)
• Ushırasıw (2011)
• Jandıradı, kúydiredi (2011)
• Zamanagóy qız ayttırıwshılar (2011)
• Periyzat (2012)
• Aqıl hám júrek (2012)
• Endi ákem boydaq? (2012)
• Hay, hay, qızaloq! (2012)
• Ógey ana (2012)
• Sálem muhabbat, xosh muhabbat (2012)
• Muhabbat perishtesi (2012)
• Sońǵı qońıraw (2012)
• Super qáyin ene (2012)
• Túnnen azanǵa shekem dawam etedi… (2012)
• Wapalım (2012)
• Visol (2012)
• Jalǵız ǵanam (2012)
• Bevalar (2013)
• Isenim (2013)
• Turist (2013)

2020-jıllar

2019-jılda Firdavs Abduxoliqov „Ózbekkino“ bas direktorı etip tayınlanıwı menen Ózbekstan kinematografiyasında túpkilikli reformalar baslandı. 2020-jılda respublikamızdıń 200ge jaqın belgili kinematografları ashıq shaqırıq járiyalay otırıp, ol jaǵdayda barlıq tarawdıń wákillerin milliy kino máselelerin sheshiwge qosılıwǵa hám baslanǵan reformalardı qollap-quwatlawǵa shaqırdı. Reformalar, atap aytqanda, belgili rejissyorlar Ali Hamroev hám Qamara Kamalovalar tárepinen qollap-quwatlandı. Ózgerislerdiń maqsetke muwapıqlıǵı hám sapasına gúmanlardı rejissyor Zulfiqor Musoqov „Multiplikacion filmler kinostudiyasi“ DUK, „Respublika kinoprokat orayı“, „Kinoshılar úyi“ hám „Kino sanaatı xızmetkerlerin qayta tayarlaw hám mamanlıǵın asırıw orayı“ iskerlikleri tamamlanılıwınan pushaymanlanıp, ózgerislerdiń maqsetke muwapıqlıǵı hám sapasına kelispewshilik bildirdi. Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2021-jıl aprel ayında „Kino kórkem óneri hám kino sanaatın sapa tárepinen jańa basqıshqa kóteriw hám tarawdı mámleket tárepinen qollap-quwatlaw sistemasın jáne de jetilistiriw ilájları tuwrısında“ǵı pármanǵa qol qoyıw arqalı reformalardı baslawǵa jol ashtı. Pármanǵa muwapıq, „Ózbekkino“ Milliy agentligi Ózbekstan Kinematografiya agentligi dep qayta at berildi, aymaǵında jazǵı kinoteatr qurılǵan Kinoshılar úyi rekonstrukciya etildi, hám de hár jılı ótkeriletuǵın „Jipek jolı dúrdanası“ Tashkent xalıq aralıq kinofestivalı Aziya, Afrika hám Latın Amerikası xalıq aralıq kinofestivalınıń dawamshısı retinde engizildi hám 24 jıllıq tánepisten keyin dáslepki ret 2021-jıldıń gúzinde Tashkenttegi rekonstrukciya etilgen Kinoshılar úyinde bolıp ótti.

2021-jılda BDKInıń Tashkentte birinshi shet el filialı ashıldı. Timur Bekmambetov penen birgelikte Tashkentte animaciyalıq filmler mektep-studiyası ashıldı, onıń oqıwshıları „Xoja Nasriddin“ multfilmin islep shıǵarıw proceslerinde qatnasıp atır. 2022-jıldıń gúzinde Kinoshılar úyinde ǴMDAdaǵı eń iri DCP ekranı ornatıldı hám „Ózbekfilm“ kinokonserniniń eń jańa panoramalı pavilyonı prezentaciyası bolıp ótti. Onda Bahadır Yalańtush haqqında tarıyxıy film súwretke alıw jumısları alıp barılmaqta.

Sońǵı úsh jıl ishinde Ózbekstanda bir waqıttıń ózinde bir neshe joqarı sapalı filmler súwretke alındı, olar xalıq aralıq sıylıqlarǵa kandidat bolǵan.

• Yolqin To'ychievtiń "Faridanıń 2000 qosıǵı" (2019) filmi Doslıq Awqamı mámleketleri Moskva premyerası kinofestivalınıń Gran-prisine iye boldı. Bul film 93-Oskar sıylıǵına da kandidat retinde saylanǵan, sonday-aq, bul film „Altın globus“ sıylıǵına da usınıs etilgen. 2021-jılda Los-Anjeleste bolıp ótken 6-jıllıq Aziya Jáhán kinofestivalında „Qar qaplan“ tamashagóylerdiń kewlinen shıǵıp, sıylıqqa iye boldı.
• Dilmurod Mirsaidovtıń „Hayal táǵdiri“ (2021) Túrkiyada ótkerilgen Túrk dúnyası Qorqıt ata kinofestivalında Gran-priga iyesi boldı.
• „Samarqandda qawın gózzallıǵı“ (2021) Ali Hamrayeva 2022-jılda Milanda ótkerilgen V FELIX kinofestivalınıń laureati boldı.
• Yolqin To'ychievtiń „Aylanıw“ („Transformaciya“) (2022) filmi Qubla Kareyanıń Pusan qalasında bolıp ótken XXVII xalıq aralıq kinofestivalında Kim Jiseok sıylıǵı nominaciyasında eń jaqsı dep tabıldı.

Ózbekstanda 2019-jıldan keyin islep shıǵarılǵan filmler dizimi

• „Samarqandta qawın gózzallıǵı“
• „Hayal táǵdiri“
• „101 reys“
• „Talvasa“
• „Ózbek kizi“

Qospa joybarlar

Sońǵı eki jılda Ózbekstan Kinematografiya agentligi Prezident qararına muwapıq shet el kino dóretiwshileri menen sheriklikti rawajlandırmaqta. Birgelikte islep shıǵarıw boyınsha kelisimler, atap aytqanda, Belarus, AQSh, Italiya, Rossiya, Qazaqstan, Qırǵızstan, Yaponiya, Tájikstan wákilleri menen dúzildi. .

Ámelge asırılǵan:

• " Jimjitlik kodeksi 2 "
• " Ay áke "
• " Gastarbayter "
• „Men terrorshı emespen“ hám basqalar.
• „Baron 2“
• „Periniń sawǵası“
• „Quyash dámi“

Proceste:

• „Nawaiy hám Jámiy“
• „Marko Polo“
• „Avicenna“
• „Tamerlan“
• „Aziya arıslanı“
• „Xoja Nasriddin“

Esletpeler

• Arxivnaya kopiya kinematografiyasi ed. S. I. Yutkevich; Tahririyat xodimlari: Yu. S. Afanasiev, V. E. Baskakov, I. V. Vaysfeld va boshqalar — M.: Sov. ensiklopediya, 1987.- 640 b., 96 varaq. kasal.