Úsh mushketyor
| Úsh mushketyor | |
|---|---|
[[Fayl: Úsh mushketyor hám d'Artagnan (Maurik Leloir, 1894) | |
| Negizgi atı | Les Trois Mousquetaries |
| Avtorı | Aleksandr Dyuma |
| Janr | roman |
| Mámleket |  Franciya |
| Kitap jazılǵan til | Francuz tili |
| Original baspa jılı | 1844-jılı mart-iyul ayları (jurnal) |
"Úsh mushketyor" - Aleksandr Dyumanıń tariyxıy romanı.
Roman Franciyada Lyudovik XIII tusında korol gvardiyasında xızmet etken Atos, Portos hám Aramis atlı úsh mushketyor menen birge Parijge atlanǵan D'artagnan Romansı (Dartanyan) degen jas jigittiń basınan keshirgen waqıyaları tuwralı. Roman qaharmanlarınıń koroldı taxttan awdarǵısı kelgen kardinal Risheleniń tuzaqlarınan koroldı qorǵaw ushın kirisken waqıyaların bayanlaydı.
Ákesi francuz revolyuciyalıq urıslarınıń tiykarǵı komandiri bolǵanı ushın shıǵarmanı birinshi ret "Franciya Revolyuciyası"nan tórt jıl aldınǵı "Iyul Monarxiyası" waqtında 1844-jılı mart-iyul ayları aralıǵında "Le Siecle" jurnalında járiyalaǵan, sol jılı da kitap bolıp basılıp shıǵıladı. Roman úlken itibar kóredi, "Birew hámme ushın, hámme birew ushın!" uranı menen belgili boladı.
Bul avtordıń gáwhar shıǵarmalarınıń biri hám dúnya klassikasınıń birine aynaldı. Kóplegen filmler, multfilmler hám saxnalıq kórinisler túsirildi.
Roman qaharmanı Dartanyannıń waqıyası Dyumanıń "Jigirma jıldan soń" (1845) hám "Bragelonna hám vikont: on jıldan soń" (1847-1850) shıǵarmalarında dawam etedi.
Aleksandr Dyuma óz shıǵarmaların, ásirese, "Úsh mushketyor"dı jazıw barısında tariyxtı aytarlıqtay burmalap, kóp waqıyalardı yadınan toqıǵan. Usı qáwesetler onıń qulaǵına jetip kelgende Dyuma: "Meniń tariyxtı zorlap atırǵanımdı ayttı, biraq dım jaqsı balalar dúnyaǵa keldi", - dep aytqan.
Mazmunı[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
1625-jılı aprelde Meung qalasındaǵı Shen Miller miymanxanasınıń qasında tóbeles boladı. Tóbelestiń sebebi - Gaskoniyalı ekenligi kórinip turǵan Dartanyan atlı kórimsiz jas jigit. Bul jas jigit rıcar bolıwdı ármanlaǵan, biraq bola alamaǵan, ákesiniń jibergen usınıs xatı hám uzın qılıshı menen at beline minip, Parijge barıw ushın jolǵan shıǵıp, usı qalaǵa shekem jetip keledi. Jas, kórimsiz túrin mazaq qılǵan qala turǵınları menen tóbelesedi, miymanxana iyesi hám adamları tayaq penen urǵanda talıp qalıp, qaltasınan korol gvardiyasınıń komandiri Travilge jazılǵan xattı tawıp aladı.
Jigit oyanǵanda miymanxanadan shıǵadı, Parijge jetip, ákesiniń dostısı Mosyo de Travildiń shtabın tabadı. Oǵan ne bolǵanın aytıp beredi. Shtab háwlisinde xattı urlaǵan adamdı kórip, artınan baradı, biraq ol adamdı uslaw ushın juwırıp baratırıp, eki adamdı qaǵıp ketedi, onnan soń bir oramal máselesi ushın úshinshi adam menen tartısadı. Hárqaysısı bir-birinen xabarsız túrde onı duelge shaqıradı. Bular ataqlı mushketyorlar Atos, Portos hám Aramis edi. Dartanyan olardıń hárbirine jekpe-jek ushın bólek-bólek saat belgileydi.
Atos Aramis penen Portostı gúwa retinde duel ótetuǵın jerge aparadı. Duel baslayın dep atırǵanda Kardinalinniń jigitleri ortaǵa shıǵadı, úsh mushketyor qorǵanıw poziciyasına ótedi hám Dartanyan da olar menen birge Kardinalinniń adamları menen tóbelesedi. Birgelikte Kardinalinniń adamların jeńgen Dartanyan úsh mushketyor menen doslasıp alıp, olarǵa qosıladı.
Derek[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
*1. "Üç Silahşörler" romanı (Túrkshe)
*2. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9C%C3%A7_Silah%C5%9Forlar?wprov=sfla1