Angren (qala)
Angren | |
qala | |
| Angren.jpg | |
| 41°1′0″N 70°8′0″E / 41.01667°N 70.13333°E G OKoordinatları: 41°1′0″N 70°8′0″E / 41.01667°N 70.13333°E G O | |
| Mámleket | Ózbekstan |
|---|---|
| Wálayat | Tashkent wálayatı |
| Hákimiyat | |
| • Hákim | Alisher Rayimov (2022-jıl 23-maydan beri) |
| Aldınǵı atları | Angrenshaxtaqurılıs |
| Jer maydanı | 0.17 km² |
| Rásmiy tili | ózbek tili |
| Etnoxoronim | angrenlik, angrenglikler |
| Waqıt zonası | UTC+5 |
| Telefon kodı | +998 7066 |
| Pochta indeksleri | 110200 — 110225 |
| Avtomobil kodı | 10 |
| Websayt | https://angren.toshvil.uz/ |
  Angren Angren Ózbekstan kartasında | |
| Lua error Module:Location_map moduli ishindegi 525 jolında: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Tashkent wálayatı" does not exist. | |
Angren – Ózbekstan Respublikasınıń Tashkent wálayatındaǵı qala. Xalıq sanı – 178500 adam (2023-jıldıń basında)[1] .
Táriyxı[redaktorlaw | derekti jańalaw]
1940-jıl 29-sentyabrde Jigiristan awılında (Jartepa, Turk, Tesiktas, Qoyxana hám Jigiristan awılları negizinde) 300 ge jaqın xalıq jasaytuǵın Angrenshaxtaqurılıs jumısshı qalashası qurıldı.
Sol kúnnen baslap Kebiro shıǵısındaǵı eń iri kómir háwizleriniń birin ózlestiriw baslandı. 1941-jıl 2-mayda ÓzSSR Joqarı Soveti Prezidiumı Párman shıǵardı. 1946-jıl 13-iyunda ÓzSSR Joqarı Soveti Prezidiumınıń Pármanı menen Angrenshaxtqurılıs jumısshılar qalashası Angren qalasına aylandırıldı.
Geografiyası[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Angren Ahangaran dáryası oypatlıǵınıń oń jaǵısında Chatqol hám Arqa Qurama dizbekleri aralıǵında, Tashkent qalasınan 78 km qubla-shıǵısında (avtomobil jolı arqalı 114 km) jaylasqan. Qala bir neshe ajıratılǵan bólimlerden ibarat.
Tashkent - Qoqan avtomobil jolı hám Angren-Pop temir jolı liniyası Angren arqalı ótedi hám Ferǵana oypatlıǵındaǵı Ózbekstannıń 3 wálayatın Respublikanıń qalǵan aymaqları menen baylanıstıradı. Angren aymaǵında altın kánleri tabılǵan.
Ekonomikası[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Angren Ózbekstan kómir sanaatınıń orayı bolıp, Angren kómir káninde „Ózbekkómir“ AJ tárepinen qońır kómir qazıp alınadı[2].
Kómirdiń jer astı pirolizidan paydalanatuǵın Angren qalasında „Jer astıgaz“ AJ tárepinen gaz islep shıǵarıw stanciyasında kómir gazge aylandırıladı.
Kárxanaları:
- qurılıs materialları (zavodlar: temir-beton konstrukciyalar, cement, asfalt-beton; sopol buyımlar hám úy qurılısı zavodı; kaolin maydalaw hám saralaw zavodı DSFK hám basqalar);
- azıq-awqat sanaatı (Angrennon, Angrensut);
- ximiya hám metallurgiya sanaatı (Angrenkabel);
- azotlı tóginler zavodı (Angrenazot);
- mashinasazlıq zavodları (Angrengazmash, ZIS.);
- avtomobil shinaları hám konveyer lentaların islep shıǵarıw („Birinshi Rezinotexnika Zavodı“ JShJ, https://www.brz.uz/);
- Tahkent wálayatındaǵı eń iri neft bazası – Ferǵana neftti qayta islew zavodına tiyisli neft bazası;
- Angren kán basqarması, "OKMK" AJ quramında (burınǵı „Angrenzoloto“ OAJ);
- „Kaolin“ keramik shınnı zavodı;
- CheKI „Angren PACK“ AJ (burınǵı CheKI „SQQS“ AJ) tárepinen qaǵaz, karton hám qadaqlaw ónimlerin islep shıǵarıw;
- Angren truba zavodı;
- elektr stanciyaları (Angren GRES hám Jańa Angren IES).
Xalqı[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Xalqı 2023-jıl 1-yanvar jaǵdayına qaraǵanda, 178 500 adamdı quraydı. 1959-jıldaǵı statistikalıq maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, 55 789 xalıqtıń 42, 9%i ruslar, 17, 9%i tatarlar, 15, 7%i ózbekler, 7, 4%i tájikler, 3, 7%i ukrainlar.
Keyinirek xalıq quramında Oraylıq Aziya xalıqlarınıń úlesi artıp bardı. 1989-jıldaǵı statsitikalıq maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, qala xalqınıń 31, 5%i ózbekler, 13, 1 %i tájikler, 31, 4 %i ruslar, 8, 3 %i tatarlardı quraydı.
Házirgi kúnde qala xalqı tiykarınan Oraylıq Aziya xalıqları wákillerinen ibarat. Rásmiy maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, 2013-jıl 1-yanvar jaǵdayına qaraǵanda, Angren qalasınıń xalqı 172 880 qurap, olardan 73 %i (126 247) ózbekler, 17 %i (28 653) tájikler, 5 %i (8 282) koreysler, tek 3 %i (4 621) ruslar hám 1% ten kemi (1284) tatarlar.
Jasalma musılmanlar xalıqtıń 85% in quraydı. Sovet dáwirinde qalada kóp jasaǵan ruslar, qrım tatarlar, tatarlar hám nemisler tiykarınan 1990-jıllarda qaladan shıǵıp ketken.
| Jıllar | 1959 | 1969 | 1991 | 2005 | 2023 |
| Xalıq sanı,
mıń adam |
56 | 94 | 132 | 127 | 178,5 |
Bilimlendiriwi sisteması[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- Joqarı oqıw orınları:
- Maxmud Qashǵariy atındaǵı Tashkent wálayatı pedagogika institutı. Házir jabılǵan;
- Angren universiteti[3];
- Kánshilik hám geologiya kolledji.
- Angren medicina koledji
- Xojalıq xızmet kórsetiw kolledji.
- Qurılıs kolledji.
Qala ǴXQları[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- „ Angrenskaya pravda (russha Ангренская правда)“ qala sociallıq-siyasıy gazetası (rus tilinde)
- „Angren haqiqati“ qala sociallıq-siyasıy gazetası (ózbek tilinde)
Hákimleri[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- Abdulla Yunusov
- Ibragimjan Rahmanov (2013—2017)
- Hakimjan Abdulazizov (2017-jıl iyul[4] – 2018-jıl17-oktyabr)
- Shukrulla Mahmudov[5] (2018-jıl17-oktyabr – 2022-jıl yanvar[6]
- Nuriddin Abdurahimov (2022-jıl yanvar – 2022-jıl may)[7]
- Alisher Rayimov (2022-jıl 23-maydan beri)[8]
Diqqatqa ılayıq jerleri[redaktorlaw | derekti jańalaw]
Qalada úlke tariyxına tiyisli kóplegen materiallardı óz ishine alǵan úlketanıwlıq muzeyi bar.
Rus pravoslav shirkewi Ózbekstan yeparxiyasınıń „Joǵalǵanlardı izlew“ anası ikonası húrmetine namazqanlıq úyi qurılǵan[9] . 2015-yil mart ayında qalada Ullı Watandarlıq urısı jıllarında qaytıs bolǵan angrenlikler yadına baǵıshlanǵan estelik (1967–2015) buzıp taslanǵan, bul aymaqlıq xalıqtıń narazılıǵına sebep bolǵan[10][11][12] [13][14].
Basqarıw tárepten Angren qalasına kiretuǵın Geolog awılında Gumbez baba mazarı (tariyxıy orın XI—XII ásirlerge tiyisli, 2013-jıl turizmdi rawajlandırıw programmasında „qayta tiklew hám jaǵdayın jaqsılaw“ jumıslarınıń alıp barılıwı názerde tutılǵan[15]).
Siltemeler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- Shaharning norasmiy veb-sayti
- „Angren – moviy togʻlar yonidagi shahar“
- „Angren: Oʻzbekistonning sanoat giganti tanazzulga yuz tutdi“ (2006) (Wayback Machine saytında 2015-09-23 sánesinde arxivlanǵan)
- Arvoh shahar (fotogalereya)
Derekler[redaktorlaw | derekti jańalaw]
- ↑ Toshkent viloyati statistika boshqarmasi. „Hududlar bo`yicha shahar va qishloq aholisi soni“ (2023-yil 12-may). Qaraldı: 2023-yil 9-noyabr.
- ↑ "«Angren» ko‘mir konidan reportaj: Sifatli ko‘mir qanday qazib olinadi?". Kun.uz. Kun.uz. 2020-yil 10-oktyabr. https://kun.uz/uz/16405317.
- ↑ Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar universiteti. „Oliy ta'lim muassasalari ro'yxati“. Qaraldı: 2023-yil 9-noyabr.
- ↑ "В Ангрене и двух районах Ташобласти назначены хокимы". Газета.uz. 2017-07-24. https://www.gazeta.uz/ru/2017/07/24/toshvil/.
- ↑ "Восемь хокимов лишились постов за неделю". Газета.uz. 2018-10-22. https://www.gazeta.uz/ru/2018/10/22/hokims/.
- ↑ "Ангренга янги ҳоким тайинланди. Шукурулла Маҳмудов вилоят ҳокими ўринбосарлигига ўтказилди". 2022-yil 31-yanvar. https://kun.uz/news/2022/01/31/angrenga-yangi-hokim-tayinlandi-shukurulla-mahmudov-viloyat-hokimi-orinbosarligiga-otkazildi.
- ↑ "Angren shahar hokimi vafot etdi". 2022-yil 11-may. https://kun.uz/uz/news/2022/05/11/angren-shahar-hokimi-nuriddin-abdurahimov-vafot-etdi.
- ↑ "Angren shahriga yangi hokim tayinlandi". 2022-yil 23-may. https://kun.uz/uz/news/2022/05/23/alisher-rayimov-angren-shahar-hokimi-etib-tayinlandi.
- ↑ „Приходы епархии“. 5-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 27-yanvar 2016-jıl.
- ↑ „В Узбекистане снесли памятник воинам, погибшим в ВОВ“. 23-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-mart 2015-jıl.
- ↑ „Власти Узбекистана снесли статую советского солдата в городе Ангрен“. 21-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-mart 2015-jıl.
- ↑ „Памятник героям ВОВ снесли в Узбекистане“. 23-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-mart 2015-jıl.
- ↑ „Памятник героям Великой Отечественной войны снесли в Узбекистане“. 20-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-mart 2015-jıl.
- ↑ „В узбекском Ангрене под видом "благоустройства" снесли памятник павшим в Великой Отечественной“. 30-mart 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-mart 2015-jıl.
- ↑ „Принята программа развития туризма в Ташкентской области“. Turkiston - press (15-noyabr 2013-jıl). 1-dekabr 2017-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 7-iyul 2017-jıl.