Ayazqorǵan 3
Ayazqorǵan 3 – Ózbekstandaǵı mádaniy miyras obiekti. Arxeologiya esteligi. Obiekt dáwiri: Eramızdan aldınǵı IV-III ásirler, Eramızdıń III-IV ásirleri. Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Ellikqala rayonında jaylashqan. Obiekt mánzili: „Gúlistan“ APJ. Kóshpes múlikke bolǵan huqıq: Mámleket múlki. Qaraqalpaqstan Respublikası Mádeniy miyras basqarması operativ basqarıw huqıqı tiykarında. Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesiniń qararı menen 2019-jıl 4-oktyabrde Materiallıq mádeniy miyrastıń kóshpes múlik obyektleri milliy dizimine kiritilgen – mámleket qáwipsizligine alınǵan[1][2].
Ayazqorǵan 3 esteliginiń forması parallelogramǵa uqsas. Ulıwma maydanı 4 gektar (260 x 180 metr) ǵa jaqın. Sırtqı diywalınıń qalıńlıǵı tómengi bóleginde 3, 20 metr, ishki diywaldiki bolsa 2, 10 metr, karidordıń eni 2, 70 metrdi quraydı. Qorǵan diywalları pútkil uzınlıǵı boyınsha tuwrımúyesh formasındaǵı zodiaklar menen bekkemlengen. Zodiaklar bir-birinen hár 21—22 metr aralıqta jaylasqan bolıp, eni 8—9 metrdi quraydı. Qorǵan múyeshlerinen zodiaklar orın alǵan. Olardıń sızılması kvadrat formada, ólshemi 11x11 metr. Shahristanǵa kiriw ornı qubla diywaldıń ortasında bolıp, ólshemleri 13 x 13 metr bolǵan dárwaza menen qorshalǵan.
Awıl háwlisi pútkilley bos, tek ol jer bul jerde diywallar qasında kishi imaratlar ushıraydı. Awıldıń arqa-batıs múyeshinde kóp xanalı úlken jay jaylasqan. Onı kesip ótken eki karidor úydi tórt sektorǵa bóledi. Olardıń hár biri 10 xanadan ibarat bolǵan. Jay úsh tárepten karidor menen oralǵan. Jay sırtqı diywalınıń qalıńlıǵı 1, 65 metr, ishki diywaldiki bolsa 1. 50 metr, karidordıń eni 1, 90 metrdi quraydı. Zodiaklar sırtqa 3, 70 m bórtip shıqqan, bólmeler ólshemi 2 x 2 m bolǵan kvadrat formasında[3].
Ayazqorǵan 3 úlken itimal menen Kushon imperiyası dáwirinde garnizon yamasa húkimdardıń rezidenciyası hám jergilikli diyqanlar ushın turar jay retinde isletilingen bolıwı múmkin. Ayazqorǵan 1 qorǵanı bolsa az sanlı jawıngerler tárepinen basqarılǵan, baqlaw postı retinde paydalanılǵan bolıwı múmkin. Qorǵan diywalları átirapında turaq-jay imaratları, awıl xojalıǵınıń jerleri, diywalları hám júzim baǵları bolǵan kóplegen awıl xojalıqlarınıń qaldıqları tabılǵan[4]. 1939 -jılda arxeolog Sergey Tolstov basshılıǵında arxeologiyalıq izertlewler alıp barılǵan.
Ayazqorǵan 3 esteliginen tabılǵan eki digirman házirgi waqıtta Ellikqala rayonınıń tariyx hám arxeologiya muzeyinde saqlanadı[5].
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ „Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori“.
- ↑ „Moddiy madaniy merosning koʻchmas mulk obyektlari milliy roʻyxatini tasdiqlash toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 4-oktabrdagi 846-sonli qarori“.
- ↑ Ходжаниязов Ғ. Қадимги Хоразм мудофаа иншоотлари. Тошкент: OʻZBEKISTON нашриёт-матбаа ижодий уйи, 2007 — 43 bet. ISBN 978-9943-01-175-5.
- ↑ „Аяз-кала“. Qaraldı: 18-oktabr 2023-yil.
- ↑ „Chilpiq, Tuproqqal’a va Ayazqal’alarni bilasizmi?“. Qaraldı: 18-oktabr 2023-yil.