Cristóbal Balenciaga

Kristobal Balensiaga Eyzagiy
Tuwılǵan sánesi	21-yanvar 1895-jılı(1895-01-21)
Tuwılǵan jeri	Ispaniya
Qaytıs bolǵan sánesi	23-mart 1972-jılı(1972-03-23) (77 jasta)
Qaytıs bolǵan jeri	Ispaniya
Kásibi	Moda dizayneri

Kristobal Balensiaga Eyzagiyr (Cristóbal Balenciaga Eizaguirre) (21-yanvar 1895, Ispaniya – 23-mart, 1972, Ispaniya) Ispaniyalıq moda dizayneri hámde Balenciaga moda úyiniń tiykarshısı sanaladı.

Balalıq dáwiri

Cristobal Balenciaga Eisaguirre İspan hám Fransuz modası áleminiń XX ásirdegi kórnekli wákilleriniń biri. Ol 1895-jıldiń 21-yanvar sánesinde İspanyaniń Baskler úlkesindegi Guetaria qalashasında dúnyaǵa keldi. Onıń sońǵılıqta belgili couturier (joqari moda dizaineri) bolıp jetisiwine onıń tigiwshi anası baslı sebepshi boldı. Ol kishkene balalıq dáwirinen baslap-aq óz anasınan tiginshilik kasibiniń sırların qunt penen úyrenip bardı. On eki jasinda-aq jas Balenciaga shakirt sıpatinda moda álemine qadem qoyıp, Markiza de Kaza Torrestiń názerine túsedi. Sal ótepey-aq, zeyni ótkir hám alǵır Balenciaga Markiza de Kaza Torrestiń qollap-quwatlawı arqasında óz tájiriybesin jánede bayıtıw maqsetinde paytaxt Madridke jol aladi. Madridtegi qaynaǵan hám ala-sapranlı turmıs ishinde bolajaq couturier tiginshilik hám pishim sırlariniń ózine ele tanis bolmagan táreplerin bar jigeri menen ózlestiredi.

Joqarı moda álemine birinshi qádemleri

Tuwma uqıplılıq, jaslıqtan sheberlik penen ózlestirilgen tájiriybe hám óz ustinde tınbay izleniwshilik Balenciaganıń joqarı moda álemine isenim menen kirip keluwin táminlep berdi. Aqır aqıbetinde jas, ǵayratli, kushke tolǵan, ózine isengen, jańa ǵana jigirma tórt jastı qarsılaǵan Balenciaga óziniń birinshi modalar atelesin hám ózi tárepinen jaratılǵan kiyim baslardı satıw ushun arnalǵan dúkanın İspanyanıń San Sebastyan qalasında ashıwǵa miyasar boladı. Bul ele baslanıwı edi, endi keshegi «shet-shebirlik» Balenciaganıń EISA atlı modalar atelesi hám buyırıtpa arqalı tigilgen kiyim-kenshekler satılatuǵın dukanlarınıń tarmaqları Madrid hám Valensiyada boy tikledi. Olardıń dańqi kun sayın İspanyanıń abroylı hám aqsúyek jámyetshiligi arasinda mısılsız dárejede artıp bardı. Sonlıqtan da sal kem jigirma jıl dawamında Balenciaganıń sheber qollarınan jaralgan ózine tán tákirarlanbas pishinler İspan koroliniń shańaraq aǵzaları hám putkul aqsúyekler wakilleriniń iyinlerin bezep turdı.

Parij hám fransuz joqarı modası

Baxıtqa qarsı İspanyada baslanǵan puxaralar urısı gózzalıq jaratıwǵa umıtılıwshı Balenciaga ushın bir qansha qolaysızlıqlar tuwdırdı. Sol sebepli couturier ana watanı İspanyani ilajsız taslap, «moda áleminiń júregi» bolǵan Parijge kóship ótedi. Fransuz modasınıń ózgesheligi, oniń hátteki ótkir kózler de ilǵay almaytuǵin hámde túsindirip bolmaytuǵın jumbaqlı qásiyetleri Balenciaganıń fransuz modasına degen súyispenshiligin jáne de arttırıp jiberdi. Couturierdiń Fransuz paytaxtindaǵı birinshi modalar atelesi 1937-jıldiń Avgust ayında George V gúzarında ashılıp, sol jerdiń ózinde oniń «İspan Oyaniwshiliq Mádenyati» tásirinen ilxamlanıp jaratılǵan modalar toplamı fransuz jámiyetshiligi názerine usınıldı. Bul modalar toplami fransuz baspa sózi tárepinen joqarı yoshqınlıq penen jarıtılıp, couturierge «moda tarawında túp burılıslardı kózlewshi» degen tárip beriledi. Parijdiń Balenciaganı moda álemine tanıtıwda salmaqlı ulesi bar desek qáte bolmaydi. Sebebi onıń moda tarawındaǵı jetiskenlikleri bul qala menen tola baylanislı. Ekinshi dúnya júzlik urıstan soń couturierdiń bul qaladaǵı iskerligi sol dáwirdegi modanıń rawajlanıwında áhmiyetli ról oynadı. Onıń moda álemindegi ózine tán ornı hám abroyı sol waqittaǵı modanıń kórnekli wákilleri tárepinen joqarı baxalandı. Máselen Christian Dior mınanday degen edi: «Joqari Moda bul orkestrǵa megzes bolıp, onda dirijer bolıw tek Balenciaga ushun. Al qalǵanlar, yaǵnıy bizler, barı-joǵı sol orkestradaǵı ápiwayı muzikantlarımız. Jane de aniǵıraq aytatuǵın bolsaq, bizler tek ǵana onıń dirijerlıq tayaqshasınan shiqqan kórsetpelerge ámel qılıwshılarmız». Al Coco Chanel İspan couturieri haqqında qısqasha mınanday degen edi. «Men tek ǵana Balenciaganı haqıyqıy jetik couturier dep bilemen. Al qalǵanlar bolsa barı-joǵı bir ápiwayı nusqa jasawshılar». Bul couturier ustaz sipatında da moda áleminde ayrıqsha orninǵa iye. Oniń shakirtleri Oscar de la Renta, Andre Courreges, Emanuel Ungaro, Mila Schön hám Hubert de Givenchy lar bolip esaplanadi.

Joqarı modadan ózin shetke alıwı hám ómiriniń sonǵı jılları

Belgisiz sebeplerge kóre, 1968-jılida Cristóbal Balenciaga ózin moda aleminen shetke alıp Parij, Barcelona hám Madridtegi moda uylerin, biriniń izinen birin jawıp, óz iskerligin tamamlaydı. Eń ashınarlısı, ol moda álemi menen «modani men iyttiń ómirine uqsataman» degen sózler menen xoshlasadi. Bul couturier 1971-jıli Coco Chaneldi sońgı saparǵa uzatıw waqtında jamiyetshillike sońgı mártebe kórinis qılıp, 1972-jıldın 24-Mart sánesinde İspanyanin Javea qalasinda dunyadan ótedi.

Moda toplamlarınıń pishinleri

Bul couturierdiń moda dúnyasinda qaldirǵan ózine tán jónelisi bolıp ol h'ayallar dene qurilisınıń sirtqi gózzalıǵın keń, erkin h'áreketleniwdi sheklemeytuǵın, hám kimono pishindegi kiyim baslar menen ashıp beriwdi hosh kórer edi. Onıń usınday pishinleri XX ásirdiń ekinshi yarımınan keyin keń úrdis aldı. Máselen, onıń 1951-jılǵı h'ayallar úst-bası toplamındagi basım kopshilik pishimleri keń iyinli hámde keń belliklerden ibarat bolgan edi. Al 1955-jılǵ toplamdaǵı jaketler domalaq shar pishininde bolgan bolsa, 1957-jılǵı toplamda qap pishinindegi hám kelte jeńli toplamdı kóremiz. Aradan bir jıl ótip kutire keń belikli, jeńsiz belgili «Baby Doll» pishinin jaratıwǵa eristi. Ol kobinese óz toplamları ushın qalıń hám iyiliwsheń emes gezlemelerden paydalanǵandı abzal kórgen. Bul sawlatlı pishinlerdi ardaqlawshıları hám onıń qarıydarları dizimin biri-birinen abroylı insanlar quraǵan. Olar Pauline de Rothschild, Bunny Mellon, Marella Agnelli, Gloria Guinness, Mona von Bismarck ham Jackie Kennedy.