I. V. Savickiy atındaǵı Qaraqalpaqstan mámleketlik kórkem-óner muzeyi

'Qaraqalpaqstan Mámleketlik kórkem-óner muzeyi, I.V.Savitskiy atındaǵı Qaraqalpaqstan mámleketlik kórkem-óner muzeyi — respublikadaǵı iri muzeylerden; Nókis qalasında 1966-jılda qurılǵan, 1984-jıldan N.V.Savitskiy atı menen ataladı. Muzeyge I.Savitskiydiń kómek-háreketi hám ol toplaǵan qaraqalpaq xalıq ámeliy kórkem óner kompoziciyaları negizinde tiykar salınǵan. Muzeydiń uluwma maydanı 6,9 mıń kv.m. Muzey xalq ámeliy kórkem óneri, qadimgi hám orta ásirler Xarezm kórkem óneri, 1920—30-jıllar ózbek hám rus súwret óneri, qaraqalpaq zamanagóy reńsúwreti hám haykeltaraslıǵı, ilmiymarifiy bólimler, kitapxana (10 mıń dana kompoziciya), fond hámde ońlaw ustaxanasına iye. Fondında 85 mıńnan artıq eksponat bar (2004). Muzey fondında 1920—30-j.larda avangard rassomlar jaratqan kompozitsiyalar toplangan. Qaraqalpaq xalq ustalari tárepinen jaratilǵan zergerlik, aǵash oymakerligi, kashtadozlıq, toqımashılıq (ásirese, Qara úy bólimleri) hám basqada kompoziciyalar ámeliy kórkem óner bóliminde toplanǵan. Qadimgi Xorezm kórkem óneri bólimi múzeydiń arxeologik bólimleri tárepinen qolǵa kiritilgen tabilmalar esabına jánede bayımaqta. Súwret óneri bólimi toplamı, asirese, kóp qırlı: toplamdı qaraqalpaq súwretshileri (I.Savitskiy, K.Soipov, J.Quttimuradov, D.Tóraniyazov hám b.). Orta Aziya rassomlıǵınıń kekse áwladı A.Volkov, M.Qurzin, A.Ni-kolayev (Us to Mómin), N.Karaxan, Ó.Tansiqbayev hám b.dıń úlken áhmiyetke iye kompozitsiyaları quraydı. Sonday-aq, 1920—30-jlarda aktiv ijad etken oris rassomları A.Shevchenko, R.Falk, V.Muxina, I.Grabar asarleri menen bir qatarda ijadi diyerli úyrenilmegen.

R.Mazel, K.Red-ko, A.Safronov hám b.diń kompozitsiyaları hám qoyilǵan. múzey eksponatları monografiya (etyud, siziqtan tortib to jetik asarlar) tártibinde toplanǵanı menen hám qimbatlidir. Jáne múzeydiń ózine xasliǵi eksponatlardıń tiǵiz jaylasiwi, ekspozitsiyalarda toplamdı tolaqonli kórsetiliniwine eriskenindedir. Múzey sanʼat asarlaridi toplaw, targib etiw, kataloglar shap etiw, kórgizbeler ótkiziw menen shuǵillanadı. Muzey qasında gilemshilik ustaxanası islep turipti; «Nókis múzeyiniń dostları» klubi jumis alıp baradı, kórgizbeler shólkemlestiredi. Muzey Xalqara múzeyler shólkemi (IKOM) aǵzası.

Múzey 1968—69 j.larda Moskvadaǵı Shiǵis múzeyinde Qaraqalpaq topla-mın ilk bar usınadı. 1970-jıldan respublika hám sırt mámleketler (AQSh, Frantsiya, Germaniya, Italiya, Yaponiya, Rossiya hám b.)daǵı kórgizbelerde qatnasadı.

Ádebiyat

• Gosudarstvennsh muzey iskusstv Kara-kalpakskoy ASSR, M., 1976; Avangard, osta-novlennsh na begu, L., 1989; Avangard XX veka. Iz sobraniya Gosudarstvennogo muzeya iskusstv Respubliki Karakalpakstana, T., 2003. Marinika Babanazarova.