Kontentke ótiw

Jupyter

Wikipedia, erkin enciklopediya

Jupyter Proekti (ingl. Project Jupyter) − kóplegen programmalastırıw tillerinde interaktiv esaplawlar ushın ashıq kodlı programmalıq támiynattı, ashıq standartlardı hám xızmetlerdi islep shıǵarıw proekti bolıp tabıladı.

Project Jupyter

Ol 2014-jılı Fernando Peres hám Brayan Granger tárepinen IPython-nan ajıratıldı. Jupyter proektiniń atı Jupyter tárepinen qollap-quwatlanatuǵın úsh tiykarǵı programmalastırıw tillerine - Julia, Python hám R-ge silteme beredi. Onıń atı hám logotipi Galileydiń Yupiter joldasların ashqanına húrmet bolıp tabıladı, Galileyge tiyisli dápterlerde hújjetlestirilgen.

Jupyterdi qarjılay qollap-quwatlaytuǵın qáwender − NumFOCUS.[1]

Tariyxı

Yupiter logotipin ilhamlandırǵan Galileo Galileydiń Yupiterdi (⊛) hám onıń tórt joldasın (✱) baqlawlarına (qáte) tiyisli qoljazba

IPython ushın interaktiv bloknottıń (ingl. Notebook interface, orıssha. Интерактивный блокнот) birinshi versiyası 2011 jılı Fernando Peres, Brayan Granger hám Min Ragan-Kelli qatnasqan komanda tárepinen shıǵarıldı. 2014 jılı Peres IPython-nan ajıratılǵan, Jupyter Proekti dep atalǵan, jańa proektti járiyaladı.[2] IPython óz gezeginde, Jupyter ushın yadro retinde, Python komanda jolı interfeysi (ingl. Command-line interface; shell. orıssha. Интерфейс командной строки) retinde dawam etedi, al interaktiv bloknot hám IPython-nıń basqa tilge ǵárezsiz bólimleri Jupyter atı menen kóshirildi.[3][4] Jupyter Julia, R, Haskell, Ruby hám Python (IPython yadrosı arqalı) qosqanda, birneshe onlaǵan tillerde orınlaw ortalıqların (yaǵnıy “yadrolardı”) qollap-quwatlaydı.

2015 jılı GitHub-ta shama menen 200 000 Jupyter interaktiv bloknotları qoljetimli boldı. 2018 jılı shama menen 2,5 million qoljetimli boldı.[5] 2021 jıl yanvarda, gravitaciyalıq tolqınlardıń birinshi baqlawı[6] hám 2019 jılı úlken masshtablı qara tesiktiń ashılıwı tuwralı interaktiv bloknotlardı qosqanda, derlik 10 million qoljetimli boldı.[7]

Kóplegen bultlı esaplaw provayderleri bultlı paydalanıwshılar ushın frontend interfeysi retinde Jupyter Notebook yamasa tuwındı qurallardı qabıl etti. Mısallarǵa Amazon SageMaker Notebooks,[8] Google kompaniyasınıń Colab,[9][10] hám Microsoft-tıń Azure Notebook kiredi.[11]

Visual Studio Code Jupyter interaktiv bloknotların jergilikli rawajlandırıwǵa qollap-quwatlaydı. 2022 jıl iyuldaǵı jaǵday boyınsha, VS Code ushın Jupyter keńeytpesi 40 millionnan aslam ret júklep alınǵan, bul onı VS Code Marketplace-te ekinshi eń ataqlı keńeytpege aylandırdı.[12]

Jupyter proektiniń basqarıwshı komiteti 2017 jılı ACM programmalıq támiynat sisteması sıylıǵın aldı, bul "koncepciyalardıń úlesin, kommerciyalıq qabıl etiwde yamasa ekewinde de kórsetilgen, turaqlı tásir etetuǵın programmalıq támiynat sistemasın islep shıǵarǵan" adamlarǵa yamasa shólkemge beriletuǵın jıllıq sıylıq.[13]

The Atlantic 2018 jılı Jupyter Notebook hám Mathematica interaktiv bloknottıń ilimiy basılımlarǵa bolǵan keleshektegi roli talqılanadı, “The Scientific Paper Is Forested” atlı maqalanı járiyaladı.[14] Ekonomist Pol Romer jaqında, izertlewlerde Mathematica hám Jupyterdi qollanıw tájiriybeleri boyınsha óz pikirlerin bildiriwi ushın blog jazbasın járiyaladı, onda Jupyter “Teodor Greydiń Matematika interaktiv bloknotın proektlestirgende oylaǵan nárselerden jaqsı nátiyje beredi” dep juwmaqlaydı.[15]

2021 jılı Nature Jupyter-di ilimdi ózgertken on esaplaw proektiniń biri dep atadı.[7]

Jupyter Notebook (interaktiv bloknot)

Jupyter Notebook eki túrli túsiniklerdi bildiriwi múmkin, kópshiliktiń tiykarında kóriwge arnalǵan qollanba − kod hám tekstti redaktorlawǵa arnalǵan, yamasa kóplegen ámelge asırıwlarda úylesimli bolatuǵın tiykarǵı fayl formatı.

Jupyter Notebook interfeysi

Qosımshalar

Jupyter Notebook (burınǵı IPython Notebook) − interaktiv bloknot hújjetlerin jaratıwǵa arnalǵan vebke tiykarlanǵan interaktiv esaplaw ortalıǵı. Jupyter Notebook bir neshe ashıq kodlı kitapxanalar menen, onıń ishinde IPython, ZeroMQ, Tornado, jQuery, Bootstrap hám MathJax qurılǵan. Jupyter Notebook qollanbası − kodtı, tekstti (Github Flavored Markdown tiykarında), matematikanı, syujetler hám bay media qamtıwı múmkin bolǵan, retlengen kiris/shıǵıs yacheykaları dizimin qamtıǵan, brauzerge tiykarlanǵan REPL.

Jupyter Notebook Maple, Mathematica hám SageMath programmalarınıń interaktiv bloknot yaǵnıy dápter interfeysi menen uqsas, 1980-jıllarda Mathematica menen baslangan esaplaw interfeysi stili. Jupyterdiń qızıǵıwshılıǵı 2018-jıl basında Mathematica dápter interfeysiniń ataqlılıǵın artta qaldırdı..[14]

JupyterLab − Jupyter Proekti ushın jańa paydalanıwshı interfeysi bolıp, klassikalıq dápter (interaktiv bloknot) UI-ge qaraǵanda iykemli paydalanıwshı interfeysi menen kóbirek imkaniyatlardı usınadı. Birinshi turaqlı shıǵarılım 2018 jıl 20 fevralda járiyalandı. 2015 jılı Leona M. hám Xarri B. Helmsley qayırqomlıq Qorı, Gordon hám Betti Mur Fondı hám Alfred P. Sloan Fondı tárepinen birlesip berilgen 6 million dollar grant tiykarǵı Jupyter qurallarınıń keńeytilgen imkaniyatları, sonday-aq JupyterLabtıń jaratılıwına alıp keldi.[16]

GitHub 2022 jıl noyabrde JupyterLab onlayn kodlaw platforması Codespace-te qoljetimli bolatuǵının járiyaladı.[17]

2023 jıl avgustta Jupyter AI, Jupyter keńeytpesi, shıǵarıldı. Bul keńeytpe Jupyter dápterlerine generativ jasalma intellektti qosadı, paydalanıwshılarǵa kodtı túsindiriwge hám generaciyalawǵa, qátelerdi dúzetiwge, mazmundı ulıwmalastırıwǵa, jergilikli fayllar tuwralı sorawlar beriwge hám tábiyiy tildegi sorawlarǵa tiykarlanǵan tolıq dápterlerdi generaciyalawǵa imkaniyat beredi. [18]

JupyterHub − Jupyter Notebooklarǵa arnalǵan kóp paydalanıwshı server bolıp tabıladı. Ol kóp sanlı jeke Jupyter Notebook serverlerin iske túsiriwdi, basqarıwdı hám proksi arqalı kóplegen paydalanıwshılardı qollap-quwatlawǵa arnalǵan.[19]

Hújjetler

Jupyter Notebook hújjeti − versiyalanǵan sxemalıq, ádette ".ipynb" keńeytpesi menen juwmaqlanǵan JSON faylı bolıp tabıladı. Jupyter Notebook-tiń tiykarǵı bólimleri: Metamaǵlıwmatlar, Notebook formatı hám yacheykalardıń dizimi. Metamaǵlıwmatlar − dápterdi ornatıw hám kórsetiw ushın anıqlamalar sózliginiń maǵlıwmatları. Notebook formatı − programmalıq támiynat versiya sanı. Yacheykalardıń dizimi − Markdown (displey) ushın, Code (orınlaw ushın) hám kod tipindegi yacheykalardıń shıǵısları ushın hár túrli tiptegi yacheykalar bolıp tabıladı.[20]

JSON eń kóp tarqalǵan format bolsa da, ayırım imkaniyatlardan (súwretlerdi hám metamaǵlıwmatlardı saqlaw sıyaqlı) bas tartıwı hám Jupytext sıyaqlı keńeytpelerdi qollanıw arqalı dápterlerdi markdown hújjetleri retinde saqlawǵa boladı.[21] Jupytext kóbinese dápterlerdi sáykeslestiriw hám birlestiriwdi ańsatlastırıw ushın versiyalardı basqarıw menen birge qollanıladı.

Derekler

  1. ↑ „NumFOCUS Sponsored Projects“. NumFOCUS. Qaraldı: 25-oktyabr 2021-jıl.
  2. ↑ „Project Jupyter // Speaker Deck“.
  3. ↑ „The Notebook, Qt console and a number of other pieces are now parts of Jupyter“. GitHub (29-may 2021-jıl).
  4. ↑ „The Big Split™“ (28-avgust 2017-jıl).
  5. ↑ Perkel, Jeffrey M. (October 30, 2018). "Why Jupyter is data scientists' computational notebook of choice" (in en). Nature 563 (7729): 145–146. doi:10.1038/d41586-018-07196-1. PMID 30375502. https://www.nature.com/articles/d41586-018-07196-1. Retrieved August 15, 2022. 
  6. ↑ LIGO Scientific Collaboration (in en). LIGO Open Science Center. doi:10.7935/K5MW2F23. https://losc.ligo.org/events/GW150914/. Retrieved 2018-05-04. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Perkel, Jeffrey M. (January 20, 2021). "Ten computer codes that transformed science" (in en). Nature 589 (7842): 344–348. doi:10.1038/d41586-021-00075-2. PMID 33473232. https://www.nature.com/articles/d41586-021-00075-2. Retrieved August 15, 2022.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "nature-2021-01-20" defined multiple times with different content
  8. ↑ Gallagher, Sean (August 15, 2022). "Machine learning, concluded: Did the "no-code" tools beat manual analysis?" (in en-us). Ars Technica. https://arstechnica.com/information-technology/2022/08/no-code-wrapped-our-ml-experiment-concludes-but-did-the-machine-win/. 
  9. ↑ Sherrer, Kara (May 25, 2022). "Google Colab vs Jupyter Notebook: Compare data science software". TechRepublic. https://www.techrepublic.com/article/google-colab-vs-jupyter-notebook/. 
  10. ↑ "Nerds rejoice: Google just released its internal tool to collaborate on AI" (in en-US). Quartz. https://qz.com/1113999/nerds-rejoice-google-just-released-its-internal-tool-to-collaborate-on-ai/amp/. 
  11. ↑ Wayner, Peter (May 5, 2022). "Essential data science tools for elevating your analytics operations". CIO. https://www.cio.com/article/309758/essential-data-science-tools-for-elevating-your-analytics-operations.html. 
  12. ↑ Ramel, David (July 12, 2022). "VS Code and Python: A Natural Fit for Data Science -". Visual Studio Magazine. https://visualstudiomagazine.com/articles/2022/07/12/python-vs-code.aspx. 
  13. ↑ „Software System Award“. ACM Awards. Association for Computing Machinery. 5-may 2016-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: úlgi:format date.
  14. ↑ 14,0 14,1 Somers, James. "The Scientific Paper Is Obsolete" (in en-US). The Atlantic. https://www.theatlantic.com/science/archive/2018/04/the-scientific-paper-is-obsolete/556676/.  Silteme kórsetiwdegi qátelik: Invalid <ref> tag; name "Somers2018" defined multiple times with different content
  15. ↑ Romer. „Jupyter, Mathematica, and the Future of the Research Paper“ (en-US). paulromer.net. Qaraldı: 15-aprel 2018-jıl.
  16. ↑ „UC Berkeley and Cal Poly to Expand and Enhance Open-Source Software for Scientific Computing and Data Science | Helmsley Charitable Trust“ (en). helmsleytrust.org. 3-yanvar 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 3-may 2018-jıl.
  17. ↑ „Using Codespaces with JupyterLab (Public Beta) | GitHub Changelog“ (en-US). The GitHub Blog. Qaraldı: 11-noyabr 2022-jıl.
  18. ↑ Weill. „Generative AI in Jupyter“. Jupyter. 14-avgust 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 19-avgust 2023-jıl.
  19. ↑ Lahoti, Sugandha (May 6, 2019). "JupyterHub 1.0 releases with named servers, support for TLS encryption and more". Packt Hub. https://hub.packtpub.com/jupyterhub-1-0-releases-with-named-servers-support-for-tls-encryption-and-more/. 
  20. ↑ Learning Jupyter. 
  21. ↑ Wouts, Marc (2022-11-11), mwouts/jupytext, qaraldı: 2022-11-11

Sırtqı siltemeler

«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Jupyter&oldid=92307» saytınan alınǵan