Kriptovalyuta
Kriptovalyuta -bul "Sanli Valyuta" túri bolip, oniń ishki esap birlikleri oraylastirilmaǵan tólew sistemasi tárepinen taʼminlenedi. Oniń analogi toliq avtomatik rejimde isleydi.Kriptovalyutaning ózi hesh qanday arnawlı materialliq yamasa elektron formaǵa iye emes - bul jay ǵana maǵlıwmatlardı uzatıw protokolı,maǵlıwmatlar paketiniń tiyisli pozitsiyasida belgilengen pul esap birlikleri muǵdarın kórsetetuǵın nomer bolıp tabıladı hám kóbinese hátte shifrlanbaǵan, sonıń menen birge sistema mánzilleri arasındaǵı operatsiyalar haqqındaǵı basqa barlıq maǵlıwmatlar.
Kriptovalyuta termini 2011-jılda Forbes jurnalında baspadan shıǵarılǵan.Bitcoin sisteması «Kriptovalyuta» haqqındaǵı maqala baspadan shıǵarılǵannan keyin óz ornın iyeledi[1]. Usınıń menen birge,bitkoin jaratıwshısi da, basqa kóplegen avtorlar da “elektron naq pul" (inglisshe electronic cash) termininen paydalanǵan.
Tólew (mánziller arasında kriptovalyuta ótkeriw) dáldalshılarsız ámelge asıriladı hám qaytarıp bolmaydı -tastiyqlanǵan operatsiyanı bıykarlaw mexanizmi joq, sonday-aq tólew nadurıs yamasa bar bolmaǵan mánzilge jiberilgen yamasa tranzaksiya ámelge asırılǵan jaǵdaylarda da joǵaladi. Hesh kim kriptovalyutani málim bir mánzilde,ulıwma yáki waqtınsha bloklay almaydı,sebebi bul mánzildiń jeke gilti iyesiniń ǵana boladı. Tuwrı,multisignature texnologiyası qálegen túrde úshinshi shaxstı (arbitr) tartıw hám táreplerden birewiniń qarsiliǵi sebepli júzege keliwi múmkin bolǵan «qaytarılatuǵın pitimler»di ámelge asırıw imkaniyatın beredi. Keyinirek quramalı shártler aqilli kontrakt (Smart contract) arnawlı skript tili járdeminde ámelge asıriladı[2][3][4]. Elektron tólewlerge tán bolǵan eki ret jumsaw mashqalası blokcheyn,saplastirilǵan asiklik grafik, konsensus registri (buxgalteriya kitapı ) hám basqa texnologiyalar járdeminde sheshilgen[5]. Tranzaksiya maǵlıwmatları ádette shifrlanbaydi hám sistemada dizimnen ótpesten ashıq halda kórinedi.
ICO
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]ICO - bul kriptovalyuta koʻrinisindegi taza kárxana ushin aqsha jiynalatuǵin, tártipke salinbaǵan sistema. ICOlar startaplar tárepinen Venture Capital isbilermenler yáki bankler tárepinen talap qilinatuǵin qatań hám tártipke salinatuǵinn kapital asiriw processlerin shetlep oʻtiw ushin isletiledi.
2017-jıl ortalarında AQSh tińQımbat qaǵazlar hám birjalar komissiyasi (SEC) ICO hám olardıń riskları, dástúriy investitsiya usılları menen salıstırıwlaw boyınsha túsindiriwlerdi járiyaladı. Komissiya bul texnologiyadan ádalatlı hám nızamlı investitsiya múmkinshiliklerin támiyinlew ushın qollanılıwı múmkinligin aytıp ótti hám AQSh tiń 1934-jıldaǵı Qımbat qaǵazlardi almasiwi haqqindaǵı nızamına muwapıq ámelge asiriwdi, tártipke salıwdı, atap aytqanda,tokenlerdi usınıw hám satıw diziminen ótkeriwdi usınıs etti.
Esletpeler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- ↑ [https: // www. forbes. com/forbes/2011/0509/technology-psilocybin-bitcoins-gavin-andresen-crypto-currency. html#1 d70 e499353 e Kriptovalyuta], Forbes, 04-2011 bitcoin-review/d7825 versiyası Maqalanıń orıs tiline awdarması])
- ↑ ru/post/222493/ Bitcoin protokolı tiykarınan qanday isleydi / Geektimes
- ↑ BYZie2 g Ivan Tikhonov, bits. media tiykarlawshisi, Bitcoin Conference Russia 2015 YouTubeda
- ↑ media/news/dolgosrochnye-plany-vitalika-buterina/ vitalik Buterinning uzaq múddetli jobalari
- ↑ {{ maqala| muallif=Aleksey Lagutenkov| sarlavha=Kriptovalyutalar. Qosımsha qaǵıydaları| nashr=Pán hám turmıs| yil=2018| son=2| betlar=22-26| til=inglizcha| link=http://www. nkj. ru/archive/articles/33121/ } }