Kontentke ótiw

Liverpul (futbol klubı)

Wikipedia, erkin enciklopediya
(Liverpool F.C. degennen baǵdarlanǵan)
Liverpul
Liverpul futbol klubı logotipi
Tolıq atıLiverpool Football Club
NikneymQızıllar (inglisshe The Reds)
Dúziliwi1892 jıl 3-iyun
MaydanEnfild
Liverpul, Angliya
Sıyımlılıǵı61276[1]
IyesiFenway Sports Group
BaslıǵıAmerika Qurama Shtatları Tom Verner
TreneriNiderlandiya Arne Slot
LigaAngliya Premyer Ligası
2024/20251-shı (chempion)
WebsaytıKlub websaytı

«Liverpul» (tolıq atı: «Liverpul» futbol klubı, inglisshe Liverpool Football Club) — Mersisayd graflıǵında jaylasqan inglis professional futbol klubı. 1892-jılı shólkemlestirilgen; kelesi jılı Angliya futbol ligasına qosıldı. Shólkemlestirilgennen berli úy oyınların «Enfild» stadionında ótkerip kelmekte. Stadion 1884-jili qurilǵan bolip, onda dáslep Liverpuldıń basqa bir klubı «Everton» oynap kelgen[2]. «Enfildqa» alpıs bir mıńnan aslam ıqlasbent sıyadı[1].

«Liverpul» óz tariyxında qolǵa kirgizilgen chempionlıqlar sanı boyınsha Angliyanıń eń tabıslı klublarınan biri esaplanadı. «Liverpul» 20 márte Angliya chempionı, 8 márte Angliya kubogi, 10 márte Liga kubogi, 16 márte Angliya superkubogi, 3 márte UEFA kubogi, 6 márte Chempionlar ligası, 4 márte UEFA superkubogi hám 2019-jıl klublar arasında jáhán chempionı bolıwǵa miyasar boldı. Ulıwma esapta «Liverpul» on úsh márte evropa chempionı boldı, bul «Real», «Milan» hám «Bavariya» dan keyingi tórtinshi nátiyje esaplanadı. Klub tariyxındaǵı eń tabıslı dáwir 1970-1980-jıllarda bolıp, bul dáwirde komandanı Bill Shenkli hám Bob Peysli basqarǵan hám olar 11 chempionlıq hám 7 Evropa kubogin qolǵa kirgizgen.

Klubtıń uzaq jıllardan berli tiykarǵı qarsılasları Angliyanıń «Everton»[3][4] hám «Manchester Yunayted»[5] klubları bolıp, olar menen Mersisayd hám Arqa-batıs derbi oyınları ótkeriledi. Keyninen Liverpul gruppası Gerry & The Pacemakers tárepinen atqarılǵan You’ll Never Walk Alone qosıǵı klub gimnı bolıp esaplanadı[6].

Deloitte auditorlıq kompaniyasınıń maǵlıwmatlarına bola, 2024-jılı «Liverpul» dúnyadaǵı barlıq futbol klubları arasında dáramat boyınsha jetinshi orındı iyelegen. 2024-jıldıń may ayında Forbes klubtı 5,37 milliard AQSh dollarına bahalaǵan edi[7]. Solay etip, «Liverpul» dúnyadaǵı eń qımbat futbol klubları diziminde tórtinshi orındı iyelep tur.

2020-jılı "Liverpul" CIES Football Observatory tárepinen ótkerilgen izertlew nátiyjeleri boyınsha Evropadaǵı quramı boyınsha eń qımbat klub dep tabıldı[8].

Tariyxı

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]

1892-1959

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Jon Xoulding, «Liverpul» futbol klubınıń tiykarın salıwshısı

«Liverpul» «Everton» komitetı hám klub prezidentı, «Enfild» jer maydanı iyesı Jon Xoulding ortasındaǵı ijara tólemi boyınsha kelispewshilik sebepli shólkemlestirilgen edi. Xoulding óz lawazımınan jeke payda tabıw ushın paydalanǵan dep ayıplandı. «Everton» stadionında segiz jıldan keyin 1892-jılı «Gudison Parkke» kóshedi, Xoгlding bolsa «Enfild» te oynaw ushın «Liverpuldı» shólkemlestiredi[9]. Dáslep klub «Everton F.C. and Athletic Grounds Ltd» («Everton Atletik») dep atalǵan, biraq 1892-jılı iyun ayında Futbol associaciyası klubtı «Everton» dep tán alıwdan bas tartqanınan keyin «Liverpul» dep qayta ataldı. Nátiyjede komanda qala atı menen "Liverpul" dep atalgan[10]. «Liverpul» óziniń birinshi oyının 1892-jil 1-sentyabrde ótkerdi: bul «Roterem Taun» klubına qarsı joldaslıq oyını bolıp, «Enfildte» mezbanlar 7:1 esabında jeńiske eristi[11].

Jańa klub Lankashir ligasında qatnasıwdı basladı. Eki jıldan keyin klub 1893/94-jılǵı máwsimde Ekinshi divizionǵa kirip, Futbol ligasına kirdi. «Liverpul» futbol ligasındaǵı birinshi oyındı 1893-jil 2-sentyabrde «Midlsbro Ayronopolis» klubına qarsı ótkerip, onda 2:0 esabında jeńiske eristi. Futbol ligasındaǵı dáslepki máwsiminde «Liverpul» Ekinshi divizionda jeńimpaz boldı hám Birinshi divizionǵa kóterildi, biraq tek ekinshi urınıwdan keyin - 1896/97-jılǵı máwsimde oǵan bekkemleniwge eristi[12].

«Liverpul» óziniń birinshi chempionlıq ataǵın 1900/01-jılǵı máwsimde qolǵa kirgizdi hám 5 jıldan keyin - 1905/06-jılǵı máwsimde jetiskenlikti tákirarladı[13]. «Qızıllar» Angliya kuboginiń birinshi finalına 1914-jılı shıqtı, biraq onda «Byornli» klubına 0:1 esabında jeńildi. Keyin 1921/22 hám 1922/23-jıllarda jáne eki chempionlıq jeńip alındı, biraq bunnan keyin «Liverpul» 1947-jılǵa shekem birde-bir sıylıqtı qolǵa kirgizbey, besinshi márte chempionlıqqa eristi. Klub 1950-jılı jáne Angliya kubogi finalına shıqtı, biraq «Arsenalǵa» 0:2 esabında jeńildi.

«Liverpul» 1953/54-jıllarda Ekinshi divizionǵa túsip ketti. Bul dáwirde klub Angliya kuboginiń 1958/59-máwsiminde professional bolmagan «Vuster Siti» klubınan jeńiliske ushıradı.

1959—1985

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
«Enfild» aldındaǵı Bill Shenklinıń háykeli

Bul ayanıshlı nátiyjelerden kóp ótpey, Bill Shenkli menedjeri etip tayınlandı. Komanda quramı ádewir jańalandı - bir waqıttıń ózinde 24 jańa futbolshı keldi. Bunnan tısqarı, ol «Enfildte» dáslep qoymaxana sıpatında paydalanılǵan orındı trenerler shay (yamasa basqa da ishimlikler) ústinde taktikanı talqılaytuǵın bólmege aylandırdı. Ol jerde Shenkli, sonday-aq, Boot Room tiykarın salıwshılar - Jo Fegan, Robin Bennett hám Bob Peysli komandanı qayta dúziwdi basladı.

Birinshi divizionǵa qaytiw 1961/62-jilǵi máwsimde ámelge asırıldı, keyin klub 1963/64-jilǵi máwsimde 17 jil ishinde birinshi márte Ligada jeniske eristi. Keyin 1966-jılı "Liverpul" 7-Angliya chempionlıǵın qolǵa kirgizdi hám bir jıl aldın "Lids Yunayted" penen qosımsha taymlarda jeńiske erisip, "qızıllar" dáslepki Angliya kubogin qolǵa kirgizdi. Klub 1973-jılı finalda Myunxengladbaxtıń "Borussiya" klubın 3:0 esabında jeńip, chempionlıq hám UEFA kubogin jáne kelesi jılı Angliya kubogin qolǵa kirgizdi. Sonnan keyin Shenkli ketiwge qarar etti hám onıń ornın járdemshisi Bob Peysli iyeledi.

Peysli onnan da beter tabıslı boldı. Peysli dáwirinde «Liverpul» 490 rásmiy oyındı ótkerip, 275 jeńiske eristi, 91 oyında teńbe-teńlikke eristi hám 124 oyında jeńiliske ushıradı. Bul dáwirde klub 19 iri turnirde, sonıń ishinde, 6 chempionlıqta jeńiske eristi. Bob Peysli - bir klub penen úsh márte - 1977, 1978 hám 1981-jılları Chempionlar ligasın jeńip shıqqan dúnyadaǵı eki trenerden biri.

Peysli 1983-jılı octavkaǵa shıqtı hám (Shenkli sıyaqlı) basqarıwdı Boot Room sherigi Jo Feganga tapsırdı. «Liverpul» Fegannıń birinshi máwsiminde úsh sıylıqtı qolǵa kirgizdi: chempionat, Futbol Ligası kubogi hám Evropa Chempionlar kubogi hám bir máwsimde úsh sıylıqtı qolǵa kirgizgen birinshi inglis komandası boldı. «Liverpul» 1985-jılı jáne Evropa Chempionlar kubogi finalına shıqtı. «Yuventusqa» qarsı oyın Bryusseldegi «Eyzel» stadionında bolıp ótti. Oyın baslanıwınan aldın qayǵılı waqıya júz berdi: «Liverpul» ıqlasbentleri eki topar ıqlasbentlerdi ajıratıp turǵan tosıqlardı buzıp, «Yuventus» ıqlasbentlerine hújim etti. Nátiyjede tıǵılıs baslanıp, 39 adam, tiykarınan italiyalılar qaytıs bolǵan. Báribir oyın biykarlanbaytuǵın boldı. «Liverpul» 0:1 esabında jeńildi. Angliya klubları bes jıl dawamında evropa kuboklarında qatnasıwı qadaǵan etildi, «Liverpul» 10 jıllıq diskvalifikaciya aldı, keyin ol altı jılǵa qısqartıldı. On tórt ıqlasbent oylanbaǵan halda adam óltiriwi ushın sudlanǵan.

1985-jıldan baslap

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
Hillsboro stadionındaǵı qayǵılı waqıya nátiyjesinde qaytıs bolǵan 96 adamnıń atı jazılǵan Hillsboro esteligi

Júz bergen apatshılıq sebepli Jo Fegan octavkaǵa shıqtı, Kenni Dalglish komandada oynawshı trener etip tayınlandı[14]. Ol «Liverpuldı» basqarǵan waqıtta klub jáne úsh chempionlıq hám eki Angliya kubogin, sonıń ishinde, klassikalıq dubldi (chempionat hám Angliya kubogi) 1985/86-jıllarda qolǵa kirgizdi. «Liverpulnıń» tabısları Sheffildtegi «Hillsboro» stadionındaǵı tragediya menen qarańǵılastırıldı. «Nottingem Forest» penen Angliya kubogi yarım finalında, 1989-jıl 15-aprel. Tıǵılıs aqıbetinde «Liverpulnıń» júzlegen ıqlasbentleri jábir kórdi[15]. 93 adam sol kúni qaytıs bolǵan, jáne 2 adam alǵan jaraqatınan emlewxanada qaytıs bolǵan, 96 adam derlik tórt jıldan soń ózine kelmey qaytıs bolǵan. «Hillsboro» stadionındaǵı qayǵılı waqıya sebepli húkimet Ullı Britaniyadaǵı barlıq stadionlarda qáwipsizlikti tekseriw tapsırmasın berdi, onıń nátiyjesinde «Teylor esabatı» dep atalǵan hújjet payda boldı. Esabatta komissiya apatshılıqtıń tiykarǵı sebebi policiya qadaǵalawınıń sátsizligi ekenin tán alǵan[16].

Derekler

[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Premier League Handbook 2023/24» (en) (pdf). Premier League (2023). 15-avgust 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-avgust 2023-jıl.
  2. ↑ «Anfield timeline» (en). 25-fevral 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2014-jıl.
  3. ↑ Liverpool Echo. «Merseyside Derby» (en). Liverpool Echo. 9-fevral 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2014-jıl.
  4. ↑ The Mirror. «Merseyside Derby» (en). The Mirror. 27-aprel 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2014-jıl.
  5. ↑ Райс, Симон; Рейнолдс, Чарльз. «Liverpool v Manchester United: The greatest north-west derby encounters» (en)(deadlink). The Independent. 25-sentyabr 2015-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-sentyabr 2017-jıl.
  6. ↑ Халл, Джо. «You’ll Never Walk Alone: The story of the iconic Liverpool anthem to be told in new BT Sport documentary» (en). Mirror Football (9-aprel 2013-jıl). 20-aprel 2014-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 24-aprel 2014-jıl.
  7. ↑ «Liverpool» (en). Forbes (2024).
  8. ↑ Рождественский, Михаил «CIES: у «Ливерпуля» самый дорогой состав в топ-лигах Европы». www.championat.com (16-mart 2020-jıl). 6-aprel 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 6-aprel 2022-jıl.
  9. ↑ «Liverpool Football Club is formed». Liverpool F.C. 27-iyun 2012-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 11-avgust 2010-jıl.
  10. ↑ Liverpool. ISBN 0-600-50254-6. 
  11. ↑ «Matchdetails from Liverpool - Rotherham Town played on Thursday 1 September 1892» (en). LFChistory. 3-iyun 2023-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 30-iyun 2023-jıl.
  12. ↑ Волков, Игорь. «Liverpool in the Making, или Ранние годы великого клуба» (ru)(deadlink). Liverpoolfc.ru (5-dekabr 2009-jıl). 29-oktyabr 2013-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 28-oktyabr 2013-jıl.
  13. ↑ Liverpool. ISBN 0-600-50254-6. 
  14. ↑ 172. 
  15. ↑ "On This Day – 15 April 1989: Soccer fans crushed at Hillsborough". BBC. 1989-04-15. Archived from the original on 2017-10-12. https://web.archive.org/web/20171012110654/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/15/newsid_2491000/2491195.stm. Retrieved 2006-09-12. 
  16. ↑ "A hard lesson to learn". BBC. 1999-04-15. Archived from the original on 2016-01-13. https://web.archive.org/web/20160113022126/http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/318497.stm. Retrieved 2006-09-12. 
«https://kaa.wikipedia.org/w/index.php?title=Liverpul_(futbol_klubı)&oldid=118255» saytınan alınǵan