Malagasiler
Malagasiler yaki Malagasi xalqı (malag. foko malagasy, fran. malgache, russha малагасийцы) — Madagaskar Respublikasınıń tiykarǵı xalqı (25 mln.ǵa jaqın). Sonıń menen birge ayırım dereklerde malgashlar dep te aytılatuǵın bul xalıq wákilleri Reyunyon (5 mıń adam), Seyshel atawları (1 mıń adam), Komor atawları (2 mıń adam) hám Franciya (2 mıń adam) aymaqlarında da jasaydı. Olar avstroneziya tilleri shańaraǵınıń malay-polineziya toparına tiyisli malagasi (malgash) tilinde sóylesedi. Bir neshe etnik gruppalarǵa bólingen bolıp, olar geyde qáwimler dep te ataladı [1].
Kelip shıǵıwı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Malagasilerdiń kelip shıǵıwı máselesi quramalılıǵınsha qalıp kiyatır. Madagaskar atawınıń áyyemgi xalqı negroid rasasına tiyislime yamasa negroid quramı Arqa Afrikadan Bantu xalqı migraciyasınıń tolqınlarınan birinde payda bolǵanba, belgisiz. Biziń eramızǵa shekemgi I mıń jıllıqta indoneziyalılar atawǵa kóship óte basladı. Olar ózleri menen birge mongoloid rasasın, ózleriniń tilin hám ózine tán ayrıqsha mádeniyatın alıp kelgen.
Quramı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Malagasiler túrli mádeniyat hám ózine tán ayırmashılıqlarǵa iye bolǵan bir neshe etnikalıq toparlarǵa bólingen, olar geyde qáwimler dep ataladı. Eń anıq bóliniw Antananarivu hám Fianarancua átirapındaǵı platoda jasawshı "tawlı" etnikalıq toparlar (merina, becileu) hámde atawdıń qalǵan bóleginde, birinshi náwbette teńiz boyında jasawshı "jaǵadaǵı" (francuzsha côtiers) xalıqlar arasında saqlanıp qalǵan. Bulardan basqa Madagaskar tariyxı dawamında bir qansha aralas etnikalıq jámáátler de qáliplesken[2].
- Tawlı qáwimler:
- Merina
- Becileu
- Jaǵadaǵı qáwimler:
- Antakarana
- Antanusi
- Antemuru
- Antendrui
- Antesaka
- Becimisaraka
- Maxafali
- Sakalava
- Cimixeti
- Aralas qáwimler:
- Bara
- Mikea
- Sixanaka
- Tanala