Paqsa jay

Tayarlaw hám salıw usılları

Qam ılaydan salınatuģın paqsa jay ushın dáslep jayga jetkendey muģdardaģı saz topıraqlı jer tereń etip awdarılıp, ol jaqsı qandırılıp, suwģarıladı. Eger topıraq jaqsı qanbasa, onı pisirgen waqıtta jaqsı birikpeydi hám ıdırap, paqsada turmaydı.

Jer tırnaq

Jay salınatuģın orın piship bolınģanınan keyin onıń átirapına qandırıp suwģarılgan ılay tasıp alınadı hám ol ayaq penen baskılaw, jene shokkish formasında auır agashtan sogılgan tokpak penen urıp pisiriledi. Ílaydıń piskenligi onıń betiniń jıltırawınan bilinedi xem ol kepshe menen kesip alınganda sozılmalı bolıp, paqsaǵa atkanda uzilmeydi, ıdıramaydı. Dáslepki pisken ılay jer tırnaqqa qalanadı. Jer tırnaqtıń eni 80 sm, biyikligi 20 sm kóleminde boladı. Ol salınıp bolıǵannan keyin 4 — 5 kun keptiriwge koyıladı. Sheńgel yamasa qamıs tırnaq. Ata-babalarımız jaydıń tırnaǵı ushın ızǵarǵa shıdamlı sheńgel yamasa qamıstan paydalangan. Ol kepken jer tırnaktıń ustine kalıńlıǵı 50— 60 sm shamasında túbiri sırtka qaratılıp, bir-birine ayqastırıp jatqızıp shıǵıladı. Bul jatqızılǵan tırnaqlar ustine ılay órilgennen keyin biyikligi 20 sm shamasına deyin páslep, nıgızlanadı. Paqsa. Sheńgel yamasa qamıs tırnaqtıń ustine baskılap hám toqpaq penen urılıp pisirilgen ılaydan paqsa koyıladı. Paqsanıń eni 70 sm boladı. Ílay kepshe menen atıladı. Ílay atkan adamlar atarman, al paqsanı óriushiler neshman dep ataladı. Birinshi paksanıń biyikligi bir metr boladı. Órilgen ılay karama-karsı usta terepinen uzın saplı kepshe menen sulıulap taralıp barıladı. Paqsanı taraytuǵın usta tarashman dep ataladı. Birinshi paksa pitkennen keyin ol bir xepte yaki om kunge keptiriute koyıladı. Usılayınsha ekinshi, ushinshi paksalar eriledi. Ushinshi paksansh eni ec jokarısında 40—45 santimetrge tec boladı. Kapınıc orınları jer tırnaktıc ornınan baslap ko- yılıp ketedi. Kapı tusetugın orınga shecgel yamasa kamıs tırnak teselmeydi. Ol jer tırnaktan baslanadı. Kapı ekinshi paksa pitiuge 20—25 santimetr kalganda enine ılayshlı kesilgen ak tal agash penen bastırıladı. Onı sh arkı rauı c dep ataydı. Ushinshi paksada tert kez yamasa altı kezli aynaga ar- nalıp, eynek orın koyılıp ketedi xem ol ushinshi paksa pitiuge 20—25 santimetr kalganda kapı sıyaklı etip sharkırauık penen bastırıladı. Perdiyual. Ush paksa tolsh pitkennen keyin onıń tóbesine agash shıgarılıp, ústine párdiywal eriledi. Párdiywal diyualga jatkızılgan agashlardı uslap turıu ushın xızmet etip, onıc belentligi agashtı jaugannan keyin 10— 15 sm belentlik derejesinde boladı. Jaydıń tóbesi aq terek agashı menen bastırıladı. Agashlar bólmeniń ulken kishiligine karay 5, 7, 9, 11, 13 agashtan tuura keliwi múmkin. Írım etiliwinshe hesh bir bólme jup agash penen bastırılmaydı. Argıt hámm nigirik. Qaraqalpaqlar kebinese tert bel- meli jay salgan. Onıń kirer awızdaģı bòlmesi hámme ból- melerden úlken bolıp, ol aywan dep atalģan. Ayuandı anaw-mınaw aq terek enlemeydi. Sonıń ushın ol del ortasınan uzınına diametri 40— 50 sm, ushınıc eni 20— 25 sm den kem bolmagan ulken akterek penen bastırılıp qoyıladı. Bul agash argı t dep ataladı. Argıtka eki terepten bir-birine karama-karsı etip onsha juuan