Rauf Parfi
Rauf Parfi (haqıyqıy atı: Tursunali Parfiyev) ózbek shayırı. Ákesi Parfi Muxammatdamin sawatlı bolıp, Ferǵana wálayatınıń Vodil awılınan quwǵın sebepli Shóralisayǵa kelip qalǵan. Anası - Sakinaxanım Isabek qızı da tiykarǵı Ferǵanadan edi. Rauf 1958-jılda 8-klasdı tamamlaǵannan soń, oqıwdı Jańajol qalasındaǵı keshki mektepte dawam ettiredi hám miynet iskerligin baslaydı. Shayır 1960 -1965-jıllarda Tashkent mámleketlik universitetiniń filologiya fakultetin tamamlaǵan. Túrli jıllarda Kinematografiya mámleketlik komiteti, "Aydın", "Watan", "Túrkistan" gazetalarında Ǵafur Ǵulam atındaǵı Ádebiyat hám kórkem óner hám de "Jazıwshı" baspalarında redaktor bolıp islegen.[1] Onıń birinshi qosıǵı 1958-jılı Jańajol rayonı gazetasında basılıp shıqtı.
Rauf Parfi ómiri dawamında siyasiy qarsılıqlar ushın ǵárezsiz Ózbekstan húkimeti tárepinen xoshlanbaǵan. Sol sebepli de, óliminen keyin 2013-jılda Rauf Parfi tuwılǵanina 70 jıl tolıwı múnasebeti menen,[2] 2018-jılda bolsa 75 jıl tolıwı múnasebeti menen Tashkentte ótkeriw rejelestirilgen ilajlardıń barlıǵı Ózbekstan rásmiyleri basımı astında toqtatılǵan.[3]
Shıǵarmaları
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]| Rauf Parfi | |
|---|---|
| Tursunali Parfiev | |
| Tuwılǵan sánesi | 27-sentyabr 1943-jıl |
| Tuwılǵan jeri | Tashkent wálayatı, Jańajol rayonı |
| Qaytıs bolǵan sánesi | 28-mart 2005-jıl |
| Qaytıs bolǵan jeri | Tashkent qalası, Ózbekistan |
Birinshi qosıǵı 1957-jılda daǵazalanǵan.
- „Karvon yoʻli“ (1968);
- „Aks-sado“ (1970);
- „Tasvir“ (1973);
- „Xotirot“ (1974);
- „Koʻzlar“ (1976);
- „Qaytish“ (1981);
- „Sabr daraxti“ (1986);
- „Sukunat“ (1991);
- „Tavba“ (2001);
- "Adashgan ruh" dástanı avtorı
Rauf Parfi lirik qaharman ruwxıy áleminiń názik máselelerin uqıp penen súwretlegen qosıqları menen belgili. Shayır sózdiń reń hám sesler uyǵınlıqlarınan, poeziyalıq súwretlew qurallarınan ayrıqsha usılda paydalanadı. Rauf Parfi poeziyasınıń tiykarǵı teması - bul shaxs erki, watan ǵárezsizligi hám Tùrkistan, tùrkiy dúnyasınıń birligi bolıp tabıladı. Erkinlik haqqındaģı qosıqlarına " Bir qushcha" qosıģın mısal etip keltiriw múmkin.
"Bir qushcha derazam yonida
O‘tirar parishon va g‘arib.
Yig‘laydi ko‘zlari yonadi,
Ko‘zlari ikkita marvarid.
Bir ajib navoga o‘xshaydi,
Shoirga o‘xshaydi bir hassos.
Miskin soz chalmoqqa u shaydir,
Dardiga bordir-ku bir asos.
Men unga qarayman ohista,
Men qushcha holiga yig‘layman.
Va lekin bilmayman, ne istar,
Bilmayman, hech qachon, bilmayman..."
Rauftıń qosıqları bir neshe shet el tillerge awdarmalanǵan. Tolıǵıraq aytqanda: túrk, ázerbayjan, anglichan, rus, latish hám eston. Ol ózbek tilinen tısqarı túrk tilin jetik bilgen hám rus tilin jaqsı túsingen. Sol sebepli Rauf Parfi dilmash sıpatında Bayronnıń "Manfred", Nozim Hikmettiń "Insan kórinisileri", Karlo Kaladzent "Teńiz qıyalı“ hám basqa jáhán poeziyası klassikleriniń qosıqların ózbek tiline awdarmalaǵan.[4]
Ólimi
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Rauf Parfi 2005-jıl 28-martda Tashkent qalasında 62 jasında dúnyadan ótken.
