Rumıniya

Wikipedia, erkin enciklopediya

 

Ruminiya info

Ruminiya info

Ruminiya (Romania) — Evropanıń qublası -shıǵısında jaylasqan mámleket. Maydanı 238391 km². Xalqı 21, 33 mln. kisi (2012). Paytaxtı — Buxarest qalası. Basqarıw tárepten 40 uyezd (iudet) ka teńlestirilgen Buxarest munitsipiyasina bólinedi.

Mámleket basqarıw princpi[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Ruminiya — respublika. Ámeldegi Konstitusiyası 1991-jıl 8-dekabr degi putkil xalıq xaliqliqda maqullangan. Mámleket baslıǵı — prezident. Ol xalıq tárepinen ulıwma tuwrı, teń hám jasırın dawıs beriw jolı menen 4 jıl múddetke saylanadı hám 2 múddetten artıq lawazımda qalıwı múmkin emes. Nızam shıǵarıwshı hákimiyattı 2 palatali parlament, atqarıw hákimiyatın húkimet ámelge asıradı.

Tabiyati[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Ruminiya aymaǵınıń kóbisi bólegin tawlar hám tóbelikler (ortasha biyikligi 800 m) iyeleydi. Tiykarǵı taw dizbegi — Karpat mámleket aymaǵında úlken ayqulaq formasın payda etedi (eń biyik noqatı — Moldavyanu tog'i, 2 544 m). Karpat tawlarında kúshli jer silkiniwler bolıp turadı. Transilvaniya platosi hám Batıs Ruminiya tawları da Karpat dizbesine tiyisli. Qublada Tómen Dunay oypatlıǵı hám Batısda Orta Dunay oypatlıǵı jaylasqan. Dunay etekleri menen Qara teńiz aralıǵinda Dobruja platosi shozılǵan. Ruminiya aymaǵında Qara teńiz jaǵasınıń uzınlıǵı 245 km. Konstansadan arqaroqda arqalı kóbisi bólegi tómen, ayırım jayları batpaq, qum tilleri hám liman (qoltıqsha ) lar menen bóleklengen, qıraqqa jaqın orınlarda ataw kóp. Paydalı qazilmalardan neft hám gaz, toshko'mir, temir, polimetall, mıs hám altın kóni, boksit, toshtuz kánleri tabılǵan. Íqlımı — ortasha kontinental ıqlım.