Shól

Eń úlken qutbmas shóller.

  Choʻl

Shól

Sahra — 1) Jaqın hám Orta Shıǵıs mámleketlerinde, atap aytqanda, arab hám parsı tillerinde shól mánisinde isletiletuǵın termin. Jer atları retinde de qollanıladı, mas, Sahrayı Kabir. Atap aytqanda, kórkem ádebiyatlarda geyde shól sóziniń sinonimı retinde de isletiledi; 2) Arktika hám Antarktikadaǵı suwıq, qar hám muz qaplaǵan jerler.

Shól yakı sahra dep júdá az muǵdarda jawın júz beretuǵın regionǵa aytıladı. Kópshilik shólda jawın jılına 400 mm den kem boladı. Jılına 250 mm den kem jawınlı shól haqıyqıy, 250—400 mm arasında jawınlı shól bolsa yarımshól yamasa sahra, dep ataladı.

Shóller sonıń menen birge „ıssı“ hám „suwıq“ tiplerge ajratıladı. Íssı shól qum-topıraq menen oralǵan bolsa (mısalı, Qaraqum), suwıq shóllar qar hám muz benen oralǵan boladı (mısalı, Antarktida ).

Etimologiya

Ingliz shóli hám onıń romantik tillesleri (atap aytqanda, italyan hám portugal tilindegi deserto, frantsuz deserti hám ispan desiertosi) barlıǵı shirkew latin desertumınan (dáslep " taslanǵan jer"), dēserere, " tastap qoyıw" sózinen kelip shıqqan. Qurǵaqlıq hám siyrek xalıq ortasındaǵı baylanıslılıq quramalı hám dinamikalıq bolıp, mádeniyat, dáwir hám texnologiyalarǵa qaray ózgeredi; sol sebepli shól sózdiń isletiliwi shálkeslikke alıp keliwi múmkin. Ingliz tilinde 20-ásirden aldın shól kóbinese qurǵaqlıqqa belgi etpesten " xalqsız aymaq" mánisinde isletilingen; bıraq búgingi kúnde bul sóz kóbinese ıqlımlıq-ilimiy mániste (jawın kem bolǵan aymaq) isletiledi. Ótken ásirlerdegi “shól atawı” hám “Ullı Amerika shóli” yamasa Shekspirdıń “Bogemiya shóli” (“Qıs ertegi”) sıyaqlı sóz dizbekler qum yamasa qurǵaqlıqtı ańlatıwı shárt emes edi; olardıń dıqqat orayında siyrek xalıq edi.

Galereya

• 
  Atakama
• 
  Qum barhanlar, Saudiya Arabstan
• 
  Porsiq qumlar
• 
  Sahrayı Kabir