Suwdıń tábiyatta aylanba háreketi
Bul maqalanı Suw beti menen birlestiriw usınıs etiledi. |
Jer júzindegi suwdıń aylanıwı tábiyiy process bolıp, olar atmosfera, litosfera hám dúnya okean ortasında turaqlı suw almasınıwı esaplanadı. Bul almasıw processinde suw massası ulıwma jaǵdaydı ózgertiredi: suyıq yamasa qattı, puw.
Suwdıń tábiyatta aylanıw basqıshları
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Okean maydanınan puwlanıw
Puw suwıwı hám kondensatsiyası
Bult qáliplesiwi
Bultlardı qurǵaqlıq ortalıǵına túsiwi jawın dáryalar hám jer astı suwın toltırıw
Okean rezervine qaytıp túsiwi
Suw kóshiwi
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Jawın kórinisinde suw Jer betine túsedi. Suwdıń bólegi tómenge aǵıp, kól, teńiz yamasa dáryalarǵa túsedi. Basqası - Jerge sińip, ósimliklerdi suwǵarıwda xızmet etedi yamasa topıraqtan ótip okeanǵa qosılatuǵın sizot suwǵa aylanadı. Bul menen suwdıń tábiyatta aylanıwı jańadan baslanadı.
Suwdıń tábiyatta aylanıwınıń geografiyalıq roli
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Tábiyattaǵı suw aylanıwı gidrologiyalıq aylanıw dep da ataladı. Juwmaq etip aytqanda, tábiyattaǵı suw aylanıwın (gidrologiyalıq sikl) tómendegishe tariyplew múmkin - suyıq jaǵdayda bolǵan suw puwlanadı, atmosferaǵa kóteriledi hám onda kondensatsiyalanadı, bultlar payda etedi hám keyin taǵı suyıqlıq jaǵdayında jerge qaytadı. Suw atmosferada 8-9 kún qaladı. Suw aylanıwında, basqa zatlar qatarında, muzlıqlar aktiv qatnasta boladı, olar qattı jaǵdayda (muz) úlken kólemdegi suwdı birlestiradi.
Derekler:
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]1. Iskenderov.A.B., Uzakbaev.K.K. Ulıwma jer bilimi. Oqıw metodikalıq qollanba. Tashkent.: Fan va texnologiya, 2019.
2. Vaxobov X., Abdunazarov O’., Yusupov R. Umumiy yer bilimi. T.: 2005.