Abdiqadir iyshan medresesi
Abdiqadir iyshan medresesi (jergilikli xalıq arasında Muxammed Sherip axun medresesi yamasa Mambetsherip axun medresesi atı menen ataqlı) — Qaraqalpaqstan medreselerinen biri. Qońırat dinastiyası dáwirinde Xiywa xanlıǵında (házirgi Qaraózek rayonında) Túrkistannan kóship kelgen Erkebay hám Mırzabaylardıń qarjıları esabına XIX ásirdiń I shereginde qurılǵan[1].
Medreseniń sońǵı mutavallisi Abdusattar axunnıń aqlıǵı Muxammed Sherip axun (Mambetsherip axun) bolǵan. Muxammed Sherip axun 18 jıl dawamında Xorezm xanlarınıń ulları menen birge Xiywa medreseleriniń birinde oqıǵan. Medreseni pitirgennen keyin óziniń áwladları medresesinde ilim úyretgen[1].
Bul medrese 3 imarat kompleksinen quralǵan: Dóńdegi meshit, Aydaǵı meshit hám asxana. Medrese imaratları bir-birine salıstırǵanda 50—60 metr uzaqlıqta hám asxana olardıń arasında jaylasqan. Dóńdegi meshit Aydaǵı meshittiń arqa tárepinde keyin qurılǵan. Medreselerdiń qurılısı menen baylanıslı bir neshe ańızlar bizge shekem jetip kelgen[1].
Aydaǵı meshit
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Aydaǵı meshit tórtmúyesh formasında (15x16 metr). Imarattiń ortasında qubladan arqaǵa qaray koridor ótken. Koridordıń arqa tárepinde studentler jasawı ushın 5 ójire jaylasqan. Koridordıń batıs tárepinde 4 bólme: oqıw xanası, kitapxana hám axunnıń jasawı ushın qurılǵan bólmeler jaylasqan. Medreseniń qubla tárepine qadap taǵı bir xana — tavojixana (muridler tayınlanǵan bólme) qurılǵan[1].
Dóńdegi meshit
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Dóńdegi meshit te tórtmúyesh formada bolıp (19x20 metr), háwli átirapın qorshap qurılǵan 20 xanadan quralǵan. Oqıw xanası hám kitapxana medreseniń qubla tárepinde jaylasqan. Informatorlardıń aytıwlarına qaraǵanda, medreseniń qurılısı waqtında bul jerde adamlar jasaǵan[1].
Derekler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Ádebiyatlar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Карлыбаев М.. Медресе в Каракалпакии XIX — начала XX вв.. Нукус: Билим, 2002 — 84 bet.