Qaraózek rayonı

Qaraózek rayonı
43°1′34″N 60°0′54″E
Aymaq túri	Rayon
Mámleket	Ózbekstan
Respublika	Qaraqalpaqstan
Ishki bóliniwi	4 MPJ, 8 APJ
Hákimiyat
• Hákim	Baymuratov Anvar Maxsetovich
Dúzilgen waqtı	1928-jıl
Aldınǵı atları	Zayır
Jer maydanı	5,89 mıń kv.km km²
Xalıq sanı  (01.07.2021)	53,277 adam
Xalıq tıǵızlıǵı	0.11 adam/km2
Milliy quramı	qaraqalpaqlar
Konfessiyalıq quramı	musılmanlar
Rásmiy tili	qaraqalpaq tili
Etnoxoronim	qaraózekli, qaraózekliler
Waqıt zonası	UTC+5
Telefon kodı	+99861
Pochta indeksi	230401
Avtomobil kodı	95
Websayt	https://qaraozek.uz/
Qaraózek rayonı

Qaraózek rayonı — Qaraqalpaqstan Respublikasınıń arqa tárepinde jaylasqan rayon. Arqada Moynaq rayonı, batısta Shımbay, Kegeyli, Nókis rayonları, qubla-shıǵısta Ámiwdárya, Beruniy rayonları, qubla-batısta Nókis qalası, shıǵısta Taxtakópir rayonı menen shegaralasadı. Maydanı 5,89 mıń km². Xalqı 53,2 mıńnan aslam (2021-jıl sentyabr).

Tariyxı

Qaraózek rayonınıń dáslepki birinshi qonıslaskan mákanı respublikamızdıń arqa tárepinde Aral teńizi jaǵalawına jaqın aralıqta jaylasqan. «Zayır» dep atalgan awıllıq elatı 1928-jılı Qaraózek rayonı bolıp duziledi. 1959-jılı mart ayında Taxtakópir rayonına qosıp jiberilgen. 1975-jılı 26-noyabrde qayta dúzilgen. Zayır posyolkası qaptalınan aǵıp ótetuǵın ózektiń boyınan rayon orayın salıw jobalastırılǵan hám rayon usı ózektiń atı menen Qaraózek dep atalǵan. 1957-jıldıń avgust hám sentyabr aylarında Qaraózek rayonı aymaǵınan mayda Kalinin (házirgi S. Kamalov APJ), Moskva (házirgi Berdaq APJ), 1964-jılı Mádeniyat hám Qaraózek, 1975-jılı Kegeyli rayonındaǵı Qaraqalpaqstannıń 40 jıllıǵı (házirgi Qoybaǵ APJ) sovxozları jańadan shólkemlestirildi hám rayon aymaǵına biriktirildi. Qaraózekden Nókis qalasına shekemgi aralıq 81 km.

Aymaqları

Qaraózek rayonında 4 MPJ (mákan puxaralar jıyını), 1 PPJ (Posyokla puxaralar jıyını) , 8 APJ (awıl puqaralar jıyını) bar.

Rayon orayı — Qaraózek qalası.

Mákan puxaralar jıyınları: 1) Ata-mákan MPJ 2) Esim MPJ 3) Ǵárezsizlik MPJ 4) Qutlı-mákan MPJ

Posyokla puxaralar jıyınları: 1) Qaraózek PPJ

Awıl puqaralar jıyınları: 1) Madeniyat APJ 2) Berdaq APJ 3) Esimózek APJ 4) Quralpa APJ 5) Qoybaq APJ 6) S.Kamalov APJ 7) Qaraózek APJ 8) A.Dosnazarov APJ

Tábiyatı hám klimatı

Jer júzesi tegislik. Rayonnıń arqa-shıǵıs bólegin Beltaw qırlarınıń qumlıqları, qubla jaǵında úlken aymaqtı Tasquduq qumlıqları hám Sultan Uways taw dizbegi iyelegen. Qaraózek rayonınıń klimatı keskin kontinental esaplanadı. Qısı suwıq, jazı qurǵaq ıssı. Yanvar ayınıń ortasha temparaturası -10 gradus átirapında boladı, al iyul ayında bolsa +40 gradus átirapında. Jıllıq jawın-shashınnınń muǵdarı 115 mm átirapında. Jawın jawıw muǵdarı kóbinese báhár hám gúz máwsimine tuwrı keledi.

Ekonomikası hám arxitekturası

Rayon ekonomikasınıń úken bólimin diyqanshılıq hám sharwashılıq quraydı. Rayonda paxta tazalaw, gerbish zavodları, qurılıs shólkemleri, 2 avtokárxana, MTP, sawda dúkanları, mádeniy hám turmıslıq xızmetlerdi kórsetiw shaqapshaları bar. Kishi biznes kárxanaları, mikrofirmalar xızmet kórsetedi. Rayonda 33 ulıwma orta bilim mektebi, 1 jas óspirimler sport mektebi, júziw sportı sarayı, balalar muzıka mektebi, 2 kásiplik texnikumları, mádeniyat úyi hám kitapxanalar bar. Rayonda restoranlar, kafeler, dem alıw orınları, oraylıq emlewxana, poliklinika, dárixana hám basqa medicinalıq shaqapshalar, oraylıq bazar hám xalıqqa xızmet kórsetiw orınları bar. Qaraózek rayonınan eń aǵla mekteplerinen 16-mektep, 1-mektep, 2-mektep hám 28-mekteplerdi atap ótiw orınlı. Jáne de Qaraózekten Nókis qalasına shekem avtobus hám jónelisli taksiler qatnaydı. Rayonda hásiretli ana háykeli, 2 fontan, hám 2 futbol stadionları bar.

Qaraózek rayonınan shıqqan ataqlı adamlar

Qaraózek rayonınan atı álemge tanılǵan ilimpazlar, jazıwshılar, shayırlar, tariyxshılar, kompozitorlar sonıń menen qatar Qaraqalpaqstanǵa, Ózbekistanǵa miyneti sińgen awıl xojalıq xızmetkerleri jetilisip shıqqan. Olar mámleketlik ǵayratker Allayar Dosnazarov. akademik Sabır Kamalov, medicina ilimleriniń doktorı, professor Sharjaw Abdirov, Ózbekistan qaharmanı, tariyx ilimleriniń kondidatı Ǵayratdin Xojaniyazov, Qarajan, Shaniyaz baqsı, shayırlardan Tólepbergen Mátmuratov, Tolıbay Qabulov, jazıwshı Sarigúl Baxadırova, kompozitor Marqabay Jiyemuratov, awıl xojalıq xızmetkerlerinen Dáwletmurat Seytekov, Dáwletnazar Naǵmetullaev, Esenbay Payzullaev, palwanlardan Ernazar shoyınshı menen Ómirbek Aytimovlar hám taǵı basqalar jetilisip shıqqan.

Qosımsha maǵlıwmat

Bul maǵlıwmatlar Qaraózek rayonı gazetası bolǵan "Miynet bayraǵı" gazetasınan alındı.