Alyaska Yupik tili

Wikipedia, erkin enciklopediya

Alyaska Yupik tili (yup. Yugtuń, inglisshe Yupik, Central Alaskan Yupik) — Amerika Qurama Shtatlarında Alyaska shtatınıń batıs hám shıǵıs-batısta jasawshı Alyaska Yupik xalqınıń ana tili. Alyaska Yupik tili Eskimos-Aleut tilleri toparınıń Eskimos Yupik tilleri toparına kiredi. Xalqınıń sanı shama menen 23 mıńga shamalas.

Ana tilinde sóylesetuǵın 14 mıń adam bar.

Urıwları hám dialektleri[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Alyaska Yupikleriniń Alyaskadaǵı jaylasqan ornı
  • Unaliq-Pastuliq dialekti (ing. Norton Sound Yup’ik)
    • Unalirmiut  : Atnegmiut, Kuuyuŋmiut, Eŋlutaleġmiut, Caxtulegmiut, Uŋallaqłiŋmiut, Tacirmiut.
    • Pastulirmiut
  • Yukon-Kuskokwim dialekti (ing. General Central Yup’ik) : Qerauranermiut, Kuigularmiut, Qip’ngayarmiut, Qaluyaarmiut, Marayaarmiut, Chnagmiut, Kuigpagmiut, Akulmiut, Caninermiut, Kusquqvagmiut ( Unegkumiut, Kiatagmiut).
  • Egegik dialekti (yup. Aglurmiut; ing. Egegik Yup’ik, Bristol Bay Yup’ik)
  • Chevak Chupik tili (yup. Cup’ik (sg) Cupiik (dual) Cupiit (pl); ing. Cup’ik, Hooper Bay-Chevak Cup’ik)
  • Nunivak Chupik tili (yup. Cup’iǵ' (sg), Cupiik (dual), Cupiit (pl), Nuniwarmiut; ing. Cup’ig, Nunivak Cup’ig or Cup’ik)

Jazıwı[redaktorlaw | derekti jańalaw]

A C E G I K L M N P Q R S T U V W Y
a c e g i k l m n p q r s t u v w y

San atları[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Quzǵun maskalı Nunivak Chupik adamı
Yukon-Kuskokwim
Yupik dialekti
[1][2][3]
Hooper Bay-Chevak
Chupik dialekti
[4]
Nunivak
Chupik dialekti
[5]
'sań
atauciq atauciq ataucir 1
malruk malruk malzrug 2
pingayun pingayun pingayun 3
cetaman citaman cetaman 4
talliman talliman talliman 5
arvinglegen / arvinelgen arvinelgen arwinleg 6
malrunlegen / malrunelgen malrunelgen malzrunleg 7
pingayunlegen / pingayunelgen pingayunelgen pingayunleg 8
qulngunritaraan qulngunritaraq qulngunrita’ar 9
qula / qulen qula qula 10
qula atauciq qula atauciq qula-ataucir 11
qula malruk qula malruk qula-malzrug 12
qula pingayun qula pingayun qula-pingayun 13
akimiarunrita’ar akimiarunritaraq akimiarunrita’ar 14
akimiaq akimiaq akimiar 15
akimiaq atauciq akimiaq atauciq akimiar ataucir 16
akimiaq malruk akimiaq malruk akimiar malzrug 17
akimiaq pingayun akimiaq pingayun akimiar pingayun 18
yuinaunrita’ar cuinaunritaraq cuinaunrita’ar 19
yuinaq cuinaq cuinar 20
yuinaq qula / yuinaq qulen cuinaq qula cuinar-qula 30
yuinaak malruk / malruk ipiaq (Yukoń') malruk ipiaq malzrug-ipiar 40
yuinaak malruk qula malruk ipiaq qula . 50
yuinaat pingayun / pingayun ipiaq pingayun ipiaq pingayun ipiar 60
yuinaat pingayun qula pingayun ipiaq qula . 70
yuinaat cetaman citaman ipiaq cetaman-ipiar 80
yuinaat cetaman qula citaman ipiaq qula talliman ipiar qula 90
yuinaat talliman talliman ipiaq talliman ipiar 100
tiissitsaaq tiititsaaq / tiissitsaaq tiisiss'ar 1.000
qulen tiissitsaat . . 10.000
yuinaat talliman tiissitsaaq . . 100.000
miilicaaq . . 1.000.000
tiissitsaaq miilicaaq . . 1.000.000.000

Wikipedia versiyası[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  1. http://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/esu/Ikirun


References[redaktorlaw | derekti jańalaw]

  1. Jerry Lipka, Culturally Negotiated Schooling: Toward a Yup’ik Mathematics
  2. How to count in Yup’ik
  3. Yup’ik Eskimo Grammar, Irene Reed and all.(1977)
  4. On the Facebook: Cup'ik Word Of The Day - Chevak by Rebecca Nayamin (Kashunamiut School Cup’ik Language Teacher)
  5. Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti, Nunivak Island Cup'ig Language Preliminary Dictionary

Sırtqı siltewler[redaktorlaw | derekti jańalaw]

Basqa web-saytlar[redaktorlaw | derekti jańalaw]