Axmet Qıdırbaev
| Axmet Qıdırbaev | |
|---|---|
| Tuwılǵan sánesi | 2-iyul 1913-jılı |
| Tuwılǵan jeri | Sarkop awılı, Shabbaz bolısı, Ámiwdárya bólimi (házirgi Beruniy rayonı |
| Qaytıs bolǵan sánesi | 11-oktyabr 1981-jılı (68 jasta) |
| Qaytıs bolǵan jeri | Nókis |
| Milleti | Qazaq |
| Belgili tezis(ler)i | «Qaraqalpaq tilindegi seplew kategoriyası» (1944) |
| Sıylıqları | «Xalıq bilimlendiriw aǵlası» «Ózbekstan SSSRına miyneti sińgen muǵallim» (1943) «Qaraqalpaqstan ASSRına miyneti sińgen ilim ǵayratkeri» (1972 |
Qıdırbaev Axmet – 1913-jılı 2-iyulda Ámiwdárya bóliminiń (házirgi Beruniy rayonı) Shabbaz bolısınıń Sarkop awılında gedey diyqan shańaraǵında tuwıldı. Qazaq.
1932-jılı Tórtkúldegi pedtexnikumdı tamamlaǵannan keyin 1938-jılǵa shekem baslanǵısh hám orta mekteplerde muǵallim bolıp isledi. 1938-1940-jıllarda Qaraqalpaq mámleketlik muǵallimler institutında oqıdı. 1940-1950-jılları usı institutta qaraqalpaq tili boyınsha lekciyalar oqıdı. Sonıń menen birge 1946-1953-jılları ÓzIA Qaraqalpaqstandaǵı ekonomika hám mádeniyat institutınıń til bóliminde úlken ilimiy xızmetker bolıp isledi. 1953-1958-jılları Respublikalıq muǵallimlerdiń bilimin jetilistiriw institutında pedagogika kabinetiniń basqarıwshısı xızmetin atqardı. 1958-jıldan ómiriniń aqırına deyin ÓzIA KF N.Dáwqaraev atındaǵı TTAI sózlikler hám terminologiya bóliminde dáslep bólim baslıǵı, sońınan úlken ilimiy xızmetker bolıp isledi. 1981-jılı 11-oktyabrde Nókiste qaytıs boldı.
Ilim jolı
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]1944-jılı 22-noyabrde Orta Aziya mámleketlik universitetinde (házirgi TashGU) «Qaraqalpaq tilindegi seplew kategoriyası» degen temada kandidatlıq dissertaciyasın jaqladı. 1945-jılı docent ataǵın aldı.
A.Qıdırbaev – qaraqalpaq tiliniń kóplegen tarawları: jazıw hám alfavit, leksikografiya hám terminologiya, fonetika hám grammatika boyınsha miynetlerdiń avtorı. Ol sonday-aq qaraqalpaq tili boyınsha birinshi mektep sabaqlıqların hám programmaların, «Russha-qaraqalpaqsha sózlik»ti (M., 1967) dúziwge qatnastı.
Sıylıqları
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]Ol 1943-jılı «Ózbekstan SSSRına miyneti sińgen muǵallim», 1972-jılı «Qaraqalpaqstan ASSRına miyneti sińgen ilim ǵayratkeri» húrmetli ataqların aldı, bir qansha medallar, «Xalıq bilimlendiriw aǵlası» belgisi menen sıylıqlandı.
Miynetler
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Qaraqalpaq tiliniń grammatikası. 1-bólim. Fonetika hám morfologiya. M. – Tórtkúl, 1949;
- Házirgi qaraqalpaq tilindegi atlıq sózler. N., 1961. 64 b.;
- Qaraqalpaq til iliminiń geypara máseleleri. N.,1988. 72 b.
Ádebiyatlar
[redaktorlaw | derekti redaktorlaw]- Бекбергенов А., Пахратдинов Қ. Қарақалпақ тилин изертлеўшилер. Биобиблиографиялық очерклер. —Нөкис, «Қарақалпақстан», 2000. 52 бет, ISBN 5-8272-0196-0