Ernest Heminguey

Ernest Heminguey
inglisshe Ernest Miller Hemingway
Ernest Heminguey 1939 jılda
Tuwılǵandaǵı atı	Ernest Miller Heminguey
Tuwılǵan sáne	21 aprel 1899
Tuwılǵan jeri	Ok-Park, Illinoys, AQSH
Qaytıs bolǵan sáne	2 iyul 1961
Qaytıs bolǵan jeri	Ketchum, Aydaxo, AQSH
Puqaralıǵı	AQSh
Dóretiwshilik túri	prozaik, jurnalist, urıs korespondentı
Oqıǵan jeri	Oak Park and River Forest High School, James F. Byrnes High School
Dóretiwshilik jılları	1917—1961
Baǵdar(lar)ı	modernizm, realizm
Janrları	proza, publicistika
Shıǵarmalarınıń tili	inglis tili
Qol úlgisi

Ernest Miller Heminguey (inglisshe Ernest Miller Hemingway; 21 aprel 1899, Ok-Park, Illinoys, AQSH - 2 iyul 1961, Ketchum, Aydaxo, AQSH) - amerikalıq jazıwshı, urıs korespondentı, 1954 jıl ádebiyat boyınsha Nobel sıylıqı jeńimpazı

Heminguey bir tárepden romanları hám kóplegen gúrrińleri, basqa tárepden bolsa hádiyse hám qápelimde hádiyselerge tolıq turmısı sebepli keń tán alıwǵa iye boldı. Onıń usılı qısqa hám bay bolıp, XX ásir ádebiyatına sezilerli tásir kórsetdi.

Biografiya

Balalıq hám jaslıq

Ernest Heminguey 1899 jıl 21 iyulda Chikagonıń jeńillikli shetsinde — Ok-Park awılında (Illinoys, AQSh) tuwılǵan. Onıń ákesi Klarens Edmont Heminguey (1871-1928) shıpaker, anası Greys Ernestin Xoll-Xeminguey (1872-1951) opera qosıqshısı bolǵan. Ata-analar ekewi de jaqsı maǵlıwmatqa iye edi hám Ok-Parknıń konservativ jámáátinde úlken abırayǵa iye ediler. Ataqlı arxitektor Frank Lloyd Rayt bul jámáát haqqında sonday degen: "Onda júdá kóp aq kewiller baratuǵın shirkewler kóp" (inglisshe «So many churches for so many good people to go to»). Nekeden keyin Klarens hám Greys Heminguey bir muncha waqıt Greysning ákesi Ernest Miller Xoll menen birge jasadılar, onıń húrmetine er-hayel birinshi balasına at qoydı. Keyinirek Ernest Heminguey óz atın jaqtirmasliǵın ayttı, ol Oskar Uayld "Saldamlı bolıw qanshelli zárúrli" (inglisshe «The Importance of Being Earnest») pyesasinıń ápiwayı, hátte aqmaq qaharmanı menen baylanıslı edi. Aqırı, shańaraq Greys ushın muzıka studiyası hám Klarens ushın medicina xanasi bolǵan húrmetli máhelle degi jeti xanalı uyge kóship ótti.

Heminguey Klarens hám Greys Xemingueyning ekinshi perzenti hám birinshi ul balası edi (shama menen 1900-jıllar súwreti)

Hemingueynıń anası kishkene Ernestni (shańaraqta birinshi ul bolǵan ) qız sıyaqlı kiyintirgen, biraq bul sol waqıtta kóplegen shańaraqlarda ádetiy hal edi. Ol birinshi ret 6 jasında shashların kesip, hám ol onı "quwırshaq" dep ataǵan (inglisshe dolly). Ómirbayanshilerdiń atap ótiwishe, Greysning balasına bolǵan ájep qatnası onıń pútkil turmısına tásir etken. Balanıń shashların kesh qırqıw haqqındaǵı gúrriń Heminguey dóretpelerinde, mısalı, "Jánnet baǵı" (inglisshe «The Garden of Eden»). Bunnan tısqarı, jazıwshınıń bir qatar gúrrińlerinde qaharmanlar ol yamasa bul sebepke kóre kúshsiz bolıp, "Kilimanjaro qarlari" (inglisshe «The Snows of Kilimanjaro»). Keyinirek Heminguey onasidan jek kóriwin tán aldı, eger onıń jiyeni, keyinirek akademikalıq bolǵan Marselinaning balası jan Sanford intervyusida avtordıń anası haqqındaǵı jaman sózleri onıń oǵan bolǵan tereń muhabbatsınıń "niqab" ekenligin ayttı. Ómirbayanshi Maykl S. Reynolds Ernest anasidan energiya hám ǵayrattı miyraslar etip alǵanın aytıp ótdi. Hemingueynıń ákesi óziniń kolonizator ájdadları menen júdá maqtanar edi hám diniy dogmalarga muwapıq shańaraqta raqsga túsiw, ıshıw, shekiw hám qumar oynawdı qadaǵan etgen. Bul úlken, keń jelkeli adam, hayalınan ayrıqsha bolıp, balalardı qattı ıntızamda ustap turardi hám eger kerek bolsa, Hemingueyni sherim qamar menen o'yib qoyıwı múmkin edi. Gónergen shıpaker Hemingueyning dáslepki gúrrińlerindegi qaharmanlardan biri - "Doktor jáne onıń hayalı" (inglisshe «The Doctor and The Doctor's Wife»). O da shıpaker jáne onıń hayelı arasındaǵı sáwbetler jazıwshınıń ata-anası arasındaǵı haqıyqıy sáwbetlerge tiykarlanǵan.

Bolajaq avtordıń anası tez-tez kontsertlarda qatnasqan hám balalarǵa muzıka ásbapların shertiwdi úyretiwshi bolǵan. Ernest buǵan baylanıslı uqıpǵa iye emes edi, lekin ol odan bir neshe márte " kelspewshilik dáregi" bolǵan viyolonsel shertiwdi talap etdi, biraq keyinirek ol muzıka sabaqları onıń ijodi ushın paydalı ekenligin tán aldı, bunı " qońıraw kim ushın" romanınıń keri dúzilisinen kóriw múmkin.

Ok-Parkdagi qısqı uydan tısqarı, shańaraqta Michigan shtatındaǵı Petoskey qalası qasındaǵı vallun ko'lida " Wyndemir" kotteji da bar edi, ol erda ákesi tórt jaslı Ernestga Michigan arqaındaǵı ormanlar hám kól boyında ań qılıw, balıq tutıw, turar jay qurıwdı uyretgen. Onıń tábiyiy dúnyadaǵı dáslepki tájiriybeleri oǵan uzaq yamasa bólek aymaqlarda hádiyse hám turmısqa bolǵan qızıǵıwshılıqtı oyatdı.

Heminguey shańaraǵı 1905 jılda (shepden): Marselina, Sani, Klarens, Greys, Ursula hám Ernest

Bala ushın " vindmir" ga sayaxatlar tolıq erkinlikti anglatardi. Hesh kim onı viyolonselda oynawǵa májbúrlamadi hám ol óz jumısın ete aldı — balıq tutıw tayog'i menen qıraqqa otırıw, ormanda seyil etiw, hind awılı daǵı balalar menen oynaw. 1911 jılda Ernest 12 jasqa tolǵanında, Xeminguey babası oǵan 20 kalibrli bir o'qli qural sıylıq etdi. Bul sıylıq baba hám aqlıqtıń doslıǵın bekkemladi. Bala cholning gúrrińlerin tıńlawdı jaqsı kórer edi, keleshekte olardı kóbinese óz dóretpelerine kóshirar edi. Ol babası haqqında ómirlik jaqsı yadlardı saqlap qaldı.

Ań Ernest ushın tiykarǵı intaǵa aylandı. Klarens balasına qural menen islewdi (atap aytqanda, oq jay hám nayza ) hám haywandı táqip qılıwdı uyretdi. Xeminguey óziniń alter ego Nik Adams haqqındaǵı birinshi gúrrińlerinen birin ovga hám atasınıń túsine baǵıshlaydı. Onıń ózligi, turmısı hám baxıtsızlıqlı juwmaǵı — Klarens ózin ań miltig'idan atip óz janına qas etedi-jazıwchini mudami tınıshsızlanıwǵa saladı.

Ol anglichan tili sabaqlarında bólek tabıslarǵa eristi, sonıń menen birge, eki jıl dawamında singlisi Marselina menen birge mektep orkestrida qatnasdı. Jaslıǵında Xeminguey fany Ibge-de jurnalistika kursların da ótkergen, olar " klass gazeta mekememesi kabi" islengen. Bul kurslardıń eń jaqsı avtorları mektep gazetasi " Trapez" (ingl. «The Trapeze»). Ernest da, onıń singlisi Marselina da olar arasında bolıp, gazeta ushın jazıwǵan. Xemingueyning Trapeziyaga qosqan birinshi úlesi 1916 -jıl yanvar ayında Chikago simfonik orkestrining jergilikli atqarıwı haqqındaǵı maqala edi. Ol " trapetsiya" hám mektep jılnaması " Tabula" (ingl. " The Tabula"), sport túsindiriwlovchilarining tiline eliklew etip hám ring Lardner-kishi laqapınan paydalanıp, Chicago Tribune gazetasining Ring Lardner mısalından paydalanıp, " line O'tayp" ga qol chekdi. Daslep " Manitu sudi" Arqa ekzotika, qan hám hind folklori menen jazılǵan dóretpe, keyingi sanında bolsa boksning saqna artı daǵı hám patas kommerciya tárepi haqqında jańa gúrriń baspadan shıǵarılǵan. Keyinirek, tiykarlanıp, sport jarısları, konsertlar haqqında reportajlar baspadan shıǵarılǵan. Ok-parkning " dúnyalıq turmısı" haqqındaǵı qáweterli esletpeler ásirese ataqlı edi. Bul waqıtta Xeminguey ózi ushın jazıwshı bóliwge qatań qarar etdi.

Mektepti tamamlaǵannan keyin, ol ata-anası talap etkeni sıyaqlı universitetke barmaslikka qarar etdi, lekin Kanzas-Siti qalasına kóship ótti hám ol erda jergilikli The Kanzas City Star gazetasida xabarshı bolıp isledi[17]. Bul erda ol ulıwma emlewxana, temirjol stanciyası hám politsiya bólimin óz ishine alǵan qalanıń kishi bir bólegi ushın juwapker edi. Jas xabarshı barlıq baxtsız hádiyselerge bardı, úyler menen tanıstı, ǵarlar, adam óltiriwshiler hám jalataylarǵa dus keldi, órtler hám qamaqxanalarda boldı. Ernest Xeminguey kuzatdi, esladi, insan háreketleriniń sebeplerin túsiniwge háreket etdi, sóylew, ım-ishara -belgiler hám iyislerdi usladı. Bulardıń barlıǵı keyinirek onıń keleshektegi gúrrińleriniń syujetlari, tolıq maǵlıwmatları hám dialoglarına aylanıwı ushın onıń yadında qaldırildi. Bul erda onıń kórkem ádebiyatqa baylanıslı usılı hám mudamı waqıyalar orayında bolıw ádeti qáliplesti. Gazeta redaktorları oǵan tildiń anıqlıǵı hám ayqınlıǵın úyretiwdi hám hár qanday sóz hám stilistik itibarsızlıqtı toqtatıwǵa háreket qıldı.

Birinshi jáhán urısı

Heminguey 1918 jılı Milanda

AQSh birinshi jáhán urısına kirgennen keyin, Xeminguey valantyor bóliwge qarar etdi, biraq shep kózi ziyanlanǵanı ushın alıp ketilmadi. 1918-jıl basında Ernest Xeminguey Kanzas-Siti qalasında qızıl xochni kadrlar boyınsha qıdırıwǵa juwap berdi hám Italiya frontida tez járdem aydawshısı bóliwge valantyor boldı [19]. May ayında ol Nyu-Yorkni tark etip, nemis artilleriyası tárepinen o'qqa tutılǵan Parijǵa keldi[20]. Iyun ayında ol Italiyaǵa etip bardı, ol erda ol o'nlab jıllar dawamında qıyın qatnasda bolǵan jan dos Passos menen birinshi ret ushrashqan bolıwı múmkin[21]. Milandagi birinshi kúninde ol áskeriy zavod daǵı jarılıw jayına jo'natildi, ol erda qutqarıwshılar jumısshılardıń qaldıqların qarabaxanalardan tartıp aldılar. Xeminguey bul waqıyanı óziniń " tushdan keyin ólim" (ingl. Afternoonda ólim):" esimda, biz óliklerdiń qaldıqların qıyqımlıq menen qıdırganimizdan keyin, biz úzindilerdi yig'dik" [22]. Bir neshe kúnden keyin ol Fossalta Di Piavada edi.

1918-jıl 8-iyulda Xeminguey frontdagi askarlar ushın shokolad hám sigaretalar menen awqat reti kelgendeden qaytıp atırǵanda minomyotdan salmaqli jara aldı [22]. Jaralarına qaramay, ol Italiyalıq askarlarni qutqarıwda járdem berdi, onıń ushın ol mártlik ushın Italiya gúmis medalın aldı [23][2-esletpe]. 18 jaslı jigit retinde ol bul waqıyanı tómendegishe suwretlegen: " eger siz ul bala retinde urısqa barsangiz, sizde o'lmaslikning úlken illyuziyasi bar. Basqa adamlar óltiriledi, siz bolsa joqsız... keyin birinshi ret salmaqli jara alǵanıńızda, siz bul illyuziyani joǵatasız jáne bul siz menen de júz bolıwı múmkinligin bilesiz. Ol Milandagi qızıl Xoch emlewxanasında sawlıqqa ótkerilgunga shekem eki ayog'idan saldamlı jaralar aldı, asıǵıslıq menen operatsiya etildi hám bes kún atız emlewxanasında yotdi[25]. Ol altı aynı emlewxanada ótkerdi, ol erda " chink" laqaplı Erik Dorman-Smit menen uchrashdi hám qattı doslasdı, sonıń menen birge, bolajaq amerikalıq diplomat, elshi hám jazıwshı Genri Serrano vilar menen bólme boldı.

Gospitalda odan 26 bólek alıp taslanǵan, Ernestning denesinde bolsa eki júzden artıq jara bolǵan. Tez arada ol Milanga alıp ketildi, ol erda shıpakerler otilgan dize qopqog'ini alyuminiy protez menen almastırdılar.

Tawır bolıw waqtında Xeminguey óziniń birinshi muhabbatsı — ózinden etti jas úlken bolǵan qızıl Xoch miyirbiykesi Agnes fon Kurovski menen uchrashdi. 1919 jıl yanvar ayında, AQShga qaytıp kelgeninde, Agnes hám Xeminguey Amerikada bir neshe ay turmıs qurıwǵa qarar qılıwdı. Soǵan qaramay, mart ayında ol Italiyalıq ofitser menen qalıńlıqın jazdı. Ómirbayanshi Jeffri Mayersning atap ótiwishe, Xeminguey Agnesning biykarlaw etiwinen wayran bolǵan hám keleshekte hayalın ketiwınan aldın onı ketiwǵa intilgen.

Toronto hám Chikago

Ernest Xeminguey, ele 20 jasqa tolmaǵan, 1919 jıl basında urıstan etuk adam retinde qaytıp keldi, ol ıssız úyde otırıwǵa májbúrliligi hám den sawlıǵın hám sawlıgın qayta tiklew zárúrshiligi sebepli depressiyani basdan keshirdi[28]. Reynolds túsintirganidek, " Xeminguey ata-anasına qanlı dizesin kórgeninde neni sezim etkenin anıq túsintira almadı. Ol basqa mámlekette onıń ayaǵın davolay aladıma yamasa joqpa, anglichan tilinde ayta almaytuǵın xirurgler menen qanshelli qorqınıshlı ekenligin túsintirip berolmadi"[29]. Kóp ótpey, ata-anası oǵan jumıs tabıw yamasa oqıwdı dawam ettiriw ushın basım ótkera basladılar, biraq jaralar ushın 1000 dollarlıq qamsızlandırıw tólewleri ushın ol derlik bir jıl islemesten jasawı múmkin edi. Xeminguey ata-anasınıń úyinde jasaǵan hám waqtın kitapxanada yamasa úyde oqıw menen ótkergen. Ol urıs haqqında kóp sóylemedi hám tanıwlar onıń qala boylap qızıl xoch formasında júrgenin tez-tez kóriwdi. Sentyabr ayında ol orta mektep degi dosları menen Michiganning joqarı yarım aralına sayaxat etdi.Bul sapar onıń " Big-River" (ingl. Big Two-Hearted River), ol jaǵdayda avtobiografik personaj Nik Adams urıstan qaytqanınan keyin jeke turmıs izlep qalanı tark etedi [30]. Shańaraqqa tiyisli dosı Xemingueyga Torontoda islewdi usınıs etdi hám ol zerigiwden razı boldı. Jıl aqırında ol Toronto Star gazetasida frilanser, turaqlı jumısshı hám shet el xabarshı retinde jumıs basladı. Ol keyingi iyun ayında Michiganga qaytıp keldi[28] hám keyin 1920 jıl sentyabr ayında dosları menen jasaw ushın Chikagoga kóship ótti hám Toronto Star ushın gúrrińler jazıwdı dawam ettirdi [31]. Turmısında birden-bir ret saylawda qatnastı sotsialistlardan prezidentlikke kandidat Yevgeniy Depsga dawıs berdi.

Chikagoda ol Cooperative Commonwealth aylıq jurnalı redaktorı járdemshisi retinde islegen hám ol erda jazıwshı Shervud Anderson menen ushrashqan[31]. Sent-Luisda jasawshı pianinochi Xedli Richardson qońsılas Xemingueyning singlisini zıyarat qılıw ushın Chikagoga keldi. Ol oǵan qızıqıp qaldı hám keyinirek bunı suwretlab berdi: " men onıń turmısqa shıǵıwshı bolǵan qız ekenligin biletuǵın edim"[32]. Xedlining qızıl shashları bar edi hám odan segiz jas úlken edi[32]. Soǵan qaramay, onasining hádden tıs qáwenderligi tásirinde bolǵan Xedli óz jasındaǵı jas áyellerge qaraǵanda onsha etuk emes sıyaqlı tuyuldi[33]. Bernis Kert, " Xeminguey áyelleri" kitapınıń avtorı (ingl. The Hemingway Women), jazıwshı tańlawına Agnes haqqındaǵı yadlar tásir etkenin aytıp otedi, biraq Xedlida Agnes etiwmey atırǵan balalıq bar edi. Er-hayal bir neshe ay dawamında SMS jazıwdı hám keyin turmıs qurıwǵa hám Evropaga sayaxat etiwge qarar qılıwdı [32]. Olar Rimge keliwdi qálewdi, lekin Shervud Anderson óz xatında jas er-hayaldı Parijǵa barıwǵa ishontirdi[34]. Olar 1921 jıl 3 sentyabrde turmıs qurıwdı. Eki aydan keyin Xeminguey Toronto Star ushın shet el xabarshı retinde jumısqa qabıllandı hám er-hayal Parijǵa jo'nab ketiwdi. Xeminguey hám Xedlining nekesi haqqında Myers sonday deydi:" Xedli menen Xeminguey Agnes menen bolǵan qatnaslarınan kutgan hámme zatqa eristi: gózzal hayaldıń muhabbatsı, qolay dáramat hám Evropada jasaw".

Afrika

Xeminguey Teńgenyika ko'li aymaǵına etip keldi, ol erda jergilikli qáwimlerden xızmetshiler hám jolbasshılardı yolladi, lager qurdi hám ovga chiqa basladı. 1934 jıl yanvar ayında Ernest náwbettegi saparınan qaytgach, amoebik dizenteriya keselligine shalınǵan. Hár kúni jazıwshınıń jaǵdayı jamanlasdı, ol aqldan ozdi hám denesi júdá suwsızlandi. Dar-es-salamdan jazıwshıǵa arnawlı samolyot jiberildi, ol onı aymaq paytaxtına alıp bardı. Bul erda ingliz emlewxanasında ol bir hápte dawamında aktiv terapiya stuldı o'tab, keyin dúzelip ketti [84].

Soǵan qaramay, bul ań máwsimi Xeminguey ushın tabıslı juwmaqlandi: ol ush sherni otdi, onıń bayraqları arasında jigirma etti Antilop, iri Bufalo hám basqa Afrika haywanları da bar edi. Jazıwshınıń Teńgenika haqqındaǵı tásirleniwleri Xeminguey hayalına hám sherni uzaq tutıwǵa baǵıshlaǵan " Miss Meri sher" kitabında, sonıń menen birge " Afrikanıń jasıl tóbelikleri" (1935) shıǵarmasında belgilengen. Dóretpeler tiykarınan Ernestning ańshı hám sayaxatshı retinde kúndeligi edi.

Ekinshi jáhán urısı

1934 jılda, Afrika saparınan qaytgach, Xeminguey Bruklinga jol aldı, ol erda Uiler kemasozlik zavodında úlken teńiz kemasini satıp alıp, oǵan " Pilar" atınıń berdi. Keyinirek ol kemani Kubaǵa alıp bardı hám 1941 jıl 7 dekabrge shekem Yaponiya Pearl-Harbor bazasına hújim qilgunga shekem teńiz balıq tutıw menen shuǵıllandı hám tınısh okeanı aktiv jawınger háreketler zonasına aylandı.1934 jılda, Afrika saparınan qaytgach, Xeminguey Bruklinga jol aldı, ol erda Uiler kemasozlik zavodında úlken teńiz kemasini satıp alıp, oǵan " Pilar" atınıń berdi. Keyinirek ol kemani Kubaǵa alıp bardı hám 1941 jıl 7 dekabrge shekem Yaponiya Pearl-Harbor bazasına hújim qilgunga shekem teńiz balıq tutıw menen shuǵıllandı hám tınısh okeanı aktiv jawınger háreketler zonasına aylandı.

1941-1943 jıllarda Ernest Xeminguey Kubada fashistlarning tıńshılarına qarsı qarsı razvedka uyushtirdi hám Karib teńizinde nemis suw astı kemeleri ushın qayig'ida ań etdi[86]. Sonnan keyin ol Jurnalistlik iskerligin dawam ettirdi hám Londonga xabarshı retinde kóship ótti.

1944 jılda Xeminguey Germaniya hám basıp alınǵan Frantsiya ústinen bombardimonchilarning jawınger ushıwlarında qatnasdı [manba 1464 kún kórsetilmagan]. Birlespechilarning Normandiyaga qonıwı waqtında jawınger hám razvedka háreketlerinde qatnasıw ushın ruxsat aldı [86][manbada emes]. Ernest 200 ge jaqın frantsuz partizanlari otryadiga basshılıq etdi hám Parij, Belgiya, Elzas ushın sawashlarda, " Zigfrid sızıǵı" ni buzıwda qatnasdı [86][manbada joq]. Basqa maǵlıwmatlarǵa kóre, ol Rambuyada frantsuz ózin ózi qorǵaw boyınsha kishi otryadni basqargan, onıń ushın ol tergew astında bolǵan, sebebi Jeneva konventsiyasi jurnalistlarga jawınger háreketlerde qatnasıwdı qadaǵan etgen[86].

Xemingueyga " waqıyalar tuwrısında anıq oyda sawlelendiriwge ıyelew hám oqıwshılarǵa front askarlarining jangdagi qıyınshılıqları hám jeńisleri tuwrısında anıq oyda sawlelendiriwge ıyelew ushın jawınger aymaqlarda kósher úzilgeni" ushın bronza juldızı berildi.

Kuba

Venetsiyada, Italiya, 1954 jıl

Ernest hám Meri Heminguey Kuba daǵı "finka vihiya" múlkinde

1949 jılda jazıwshı Kubaǵa kóship ótti hám ol erda kórkem ádebiyatqa baylanıslı iskerligin dawam ettirdi[88]. 1940 jılda ol Gavana átirapında finka vihia (ispancha Finca vigía) adresinde úy satıp aldı. Ol erda " ǵarrı hám teńiz" (1952) gúrrińi jazılǵan. Kitapda tábiyaat kúshlerine qaharmanona hám ólimli qarama-qarsılıq, dúnyada jalǵız bolǵan adam haqqında gúrriń etiledi, ol erda ol táǵdirdiń máńgi ádalatsızligiga dus kelip tek óziniń qatańlıqliligiga ıseniwi múmkin. Ǵarrı balıqchining akulalarga qarsı gúresayotgani haqqındaǵı allegorik ráwiyat Xemingueyning súwretshi retinde eń ayriqsha qásiyetleri menen ajralıp turadı : intellektuallıq nafosatni unamawshılıq, etikalıq qádiriyatlar anıq kórinetuǵın bolatuǵın jaǵdaylarǵa sadıqlıq, zıqna psixologiyalıq súwret.

1953 jılda Ernest Xeminguey " ǵarrı hám teńiz" gúrrińi ushın Aqshasıtser sıylıqına iye boldı. Bul dóretpe Xemingueyning 1954 jılda ádebiyat boyınsha Nobel sıylıqına iye bolıwına da tásir kórsetdi. 1956 jılda Xeminguey 1920 -jıllarda Parij haqqında avtobiografik kitap — " mudamı siz menen bolǵan bayram" ústinde jumıs basladı, ol tek jazıwshı opatınan keyin shıqtı.

Ol sayaxat qılıwdı dawam ettirdi hám 1954 jıl yanvar ayında Afrikada izbe-iz eki saldamlı aviahalokatga dus keldi. Ayırım ǵalaba xabar quralları hátte usınıń sebepinen nekroloqlarni baspadan shıǵarıwǵa muvaffaq boldı.

1954-jılda, Nobel sıylıqı beriliwinen sal aldın, 55 jasqa tolıwı qatnası menen Xeminguey Batista húkimeti tárepinen " Karlos Manuel De Sespedes" ordeni menen táǵdirlandi. Soǵan qaramay, 1959 jılda ol diktatordıń awdarılıwı hám Kuba revolyuciyaın alǵısladi. 1957 jılda Kubaǵa portret fotografiya ustası Yusuf Karsh keldi, ol jazıwshınıń bir qatar portretlarini súwretke aldı, olardan eń ataqlıı Xeminguey qopal trikotaj kozokda súwretke túskeni.

Turmıstıń sońǵı jılları

1960 jıl iyul ayınıń aqırında Xeminguey Kubanı tark etip, AQShga, Nyu-Yorkka qaytıp keldi hám ol erda bir neshe hápte qaldı, sonnan keyin ol qápelimdede dosı Matador hám " qáwipli jaz" hújjetli romanınıń qaharmanlarınan biri Antonio Ordonesni kóriwge qarar etdi hám Ispaniyaǵa ushıp ketti[92]. Oktyabr ayında AQShga qaytıp, ol 1959 jılda úy satıp alǵan Ketchum qalasına (Aydaho shtatı ) jaylawdı.

Xeminguey bir qatar saldamlı keselliklerden azap chekdi. Bunnan tısqarı, jaqın adamlar onıń psixik jaǵdayı jamanlasqanın atap ótiwdi. Onıń zayıpı Meri Uelsning sózlerine kóre, Xeminguey ilgeri kim bolǵanına qarama — qarsı bolıp qaldı -ashıqchasiga, turmısqa tolıq, hádden tıs kúshke iye bolǵan adamnan, ol jabıq hám tınısh bolıp qaldı.

Jazıwshıǵa bawırlas bolǵan úsh kisiden hesh biri oǵan ne bolıp atırǵanın anıq ayta almaydı. San-oypatlıq shıpakeri Jorj Savvides Xemingueyni mayo keń klinika siga jaylastırıwdı usınıs etdi Rochester (AQSh) tekseriw ushın [94]. Xeminguey psixiatrlarga júdá shubha menen qaragan, sol sebepli ol ushın tekseriw sebebi gipertoniya dep atalǵan, haqıyqıy sebep bolsa ol bolǵan depressiya edi[95].

Klinika da Xemingueyga dáslepki basqıshda qandli diabet kesellikti anıqlawı qoyılǵan jáne bul onıń jaǵdayın jamanlastırǵan [96]. Ol gúzetiw paranoyasi menen tushkunlikka tústi. Oǵan (yamasa bul haqıyqattan da sonday edi) FBI agentleri onı balshıq jerde gúzetip barıwayotgani hám balshıq jerde qáteler bar ekenligi, telefonlar tıńlańǵanı, pochta xabarları o'qilgani, bank esapvarag'i turaqlı túrde tekserilayotgani tuyuldi. Ol tosınarlı jolawshılardı agentler dep qáte etiwi múmkin edi.

1980-jıllardıń basında, E. Xemingueyning FQBDAGI arxiv jumısı jasırınlastırılǵanda, jazıwchini baqlaw haqıyqatı tastıyıqlandi jazıwshı ómiriniń sońǵı bes jılında jumısqa eki jańa xabar qosıldı. 2011 jıl 2 iyulda The New York Times gazetasining " pikirler" rubrikasida jazıwshı dosı hám ómirbayanshii A. Hotchner FBI Xemingueyni aktiv gúzetip barǵanlıǵı haqqında pikir bildirdi.

Emlew waqtında ol klinika ning koridorida telefon arqalı dosına qońıraw etip, qáteler klinika da da jaylastırilganligini ayttı. Onı soǵan uqsas tárzde " emlew" urınısları keyinirek tákirarlandi. Biraq, bul hesh qanday nátiyje bermadi. Ol isley almadı, tushkunlikka tústi, paranoyadan azap chekdi hám óz janına qas qılıw haqqında barǵan sayın kóbirek gápirdi. Sonıń menen birge, urınıslar bolǵan (mısalı, samolyot pervanesi tárep qápelimde zarba hám basqalar ), onı odan qorǵaw múmkin edi.

1961 jıl 2 iyulda Ketchumdagi úyinde, mayo klinika sidan bosatilganidan bir neshe kún ótkennen, Xeminguey ózin ózi óltirgen v. &C. Scott & San model Monte Carlo b, óz janına qas qılıw tuwrısındaǵı jazıwdı qaldırmasdan.

Shańaraq

1. Birinshi hayal (1921—1927) — Elizabet Xedli Richardson (1891—1979).

• Ulı — Jon Xedli Nikanor" Jek " Xeminguey ("Bambi") (1923—2000).
  • Aqlıqlar:
    • Margo (1954—1996),
    • Meriel Heminguey (1961)

2. Ekinshi hayal (1927—1940) — Paulina Pfayfer (1895—1951).

• Ulları:
  • Patrik (1928)
  • Gregori (1931—2001).
    • Aqlıq:
      • Shon Heminguey (1967)

3. Úshinshi hayal (1940—1945) - Marta Gelhorn (1908—1998).

4. Tórtinshi hayal (1946—1961) - Meri Uelsh (1908—1986).

Jazıwshınıń úkesi Lester Heminguey da jazıwshı bolǵan hám ákesi hám ájaǵası sıyaqlı óz janına qas etken.